به گزارش ایرناپلاس این روزها که دولت در شرایط سخت اقتصادی ناشی از تحریم‌ها قرار دارد، منتقدان به جای همراهی با دولتمردان در حل مشکلات، شدت بخشیدن به انتقادها را سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده‌اند. از جمله این روزها پیکان هجمه‌ها به سمت وزارت نفت بیش از هر زمان دیگری سرازیر شده است؛ از زمزمه‌ها برای استیضاح زنگنه گرفته تا اتهام نساختن پالایشگاه.
همین انتقادها باعث شد تا بیژن زنگنه، شامگاه چهارشنبه ۱۹ شهریورماه در توئیتر خود بنویسد: به مدد توسعه میدان مشترک پارس جنوبی، ضریب نفوذ گاز در کشور به نزدیک ۹۵ درصد رسید، محیط زیست صیانت و با افزایش ظرفیت و بهسازی پالایشگاه‌ها، صادرات ۴ برابری فرآورده محقق شد. بدون رسیدن به این میزان افزایش تولید در پارس جنوبی، برای تأمین نیاز کشور به سوخت، باید ظرفیت پالایشی معادل ۲.۶ میلیون بشکه (معادل ۱۰ پالایشگاه) می‌ساختیم. پالایشگاه‌سازی اولویت وزارت نفت است؛ اما مصرف سوخت مایع و آسیب به محیط زیست، خیر.
موضوع قابل تأمل این است که چرا چنین انتقادهای بی‌اساسی در این برهه مطرح می‌شود که کشور تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار دارد؟
آیا تهمت مخالفت با ساخت پالایشگاه به وزیری می‌چسبد که از ابتدای وزارتش در دولت تدبیر و امید با در نظر گرفتن منافع ملی توسعه میادین مشترک را در دستور کار قرار دارد؟ فارغ از این، افزایش دو برابری تولید بنزین (از روزانه ۵۲ میلیون لیتر به حدود ۱۱۲ میلیون لیتر)، مهم‌ترین دستاورد پالایشی وزارت نفت در سخت‌ترین دوره تحریم‌ها بوده است. آیا این افزایش بدون ساخت پالایشگاه می‌توانسته رخ دهد؟
نکته‌ای که در این بین مخالفان به آن توجهی نمی‌کنند و چشم خود را روی آن می‌بندند این است که اولاً چرا باید وزارت نفت با ساخت پالایشگاه مخالف باشد؟
مانند این است که بگوییم وزارت جهاد کشاورزی با توسعه بخش کشاورزی یا وزارت نیرو با توسعه نیروگاه‌ها مخالف است! ثانیاً وزارت نفت بر اساس قانون نمی‌توانست به صورت مستقیم وارد مقوله پالایشگاه‌سازی شود، اما با مشوق‌های مختلف مانند تنفس خوراک و تضمین تامین آن، ظرفیت پالایشی کشور را ۴۳ درصد افزایش داده است.
وزارت نفت براساس قانون نمی‌توانست به صورت مستقیم وارد مقوله پالایشگاه‌سازی شود، اما با مشوق‌های مختلف مانند تنفس خوراک و تضمین تامین آن، ظرفیت پالایشی کشور را ۴۳ درصد افزایش داده است.مطابق قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ و عنایت به بند ۴ و ۵ ماده ۲ این قانون فقط شرکت‌های استخراج و تولیدکننده نفت خام، گاز طبیعی و معادن نفت و گاز در گروه ۳ فعالیت‌های تعریف شده در قانون یادشده دسته‌بندی شده‌اند. یعنی دولت فقط مجاز به سرمایه‌گذاری در این بخش است و مطابق ماده ۲ این قانون، قلمرو فعالیت‌های اقتصادی دولت از جمله مالکیت، مدیریت و سرمایه‌گذاری در بنگاه‌های اقتصادی همچون پالایشگاه‌ها اعم از طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای، تاسیس شرکت، مشارکت با خصوصی و تعاونی ... به هر نحو و به هر میزان ممنوع است.
با این حال، براساس مفاد تبصره سوم ماده ۳ این قانون تنها گزینه پیش روی وزارت نفت برای ساخت پالایشگاه این است که این اقدام در ردیف سازمان‌های توسعه‌ای قرار گیرد؛ زیرا در این تبصره قانونی سرمایه‌گذاری دولت در بخش‌های مذکور به‌طور ۱۰۰ درصدی و با مشارکت بخش خصوصی از طریق سازمان‌های توسعه‌ای مجاز شمرده شده است.
چهار برابر شدن صادرات فرآورده‌های نفتی
سید غنی نظری خانقاه، نماینده خلخال و کوثر در جلسه علنی دیروز(سه‌شنبه) مجلس که وزیر نفت برای پاسخگویی به پرسش‌های نمایندگان به بهارستان رفته بود خطاب به زنگنه گفت: صادرات پالایشگاه‌ها مشکل تحریم ندارد، اما چرا پتروپالایشگاه‌ها را حمایت نکردید تا امروز مشکل صادرات برطرف شود؟
وزیر نفت پاسخ داد: ظرفیت پالایشی کشور که در سال ۱۳۹۱ حدود ۱.۸ میلیون بشکه بود، اکنون به ۲.۱ میلیون بشکه رسیده است. صادرات فرآورده‌های نفتی با توسعه پالایشگاه‌ها و همچنین بهبود گازرسانی در مقایسه با سال ۱۳۹۱، چهار برابر شده؛ در طرح‌های نوسازی و بهسازی پالایشگاه‌های آبادان، تبریز، بندرعباس، اصفهان و پالایشگاه اراک نیز در دستور کار است. همچنین قانون حمایت از پتروپالایشگاه‌ها نیز اجرایی شده است.
وی افزود: در اجرای این قانون ۲۰ طرح تعریف شده که شامل ۵ پالایشگاه نفتی و ۳ پالایشگاه میعانات گازی با ظرفیت ۱.۵ میلیون بشکه است که با سرمایه‌گذاری ۲۸ میلیارد دلاری محقق خواهد شد. طرح‌های دیگر نیز مربوط به بهسازی پالایشگاه‌ها است و ۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای آن در نظر گرفته شده است. در اجرای این قانون ۲۰ طرح تعریف شده که شامل ۵ پالایشگاه نفتی و ۳ پالایشگاه میعانات گازی با ظرفیت ۱.۵ میلیون بشکه است که با سرمایه‌گذاری ۲۸ میلیارد دلاری محقق خواهد شد. طرح‌های دیگر نیز مربوط به بهسازی پالایشگاه‌هاست و ۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای آن در نظر گرفته شده است.
بزرگترین پالایشگاه کشور در کدام دولت ساخته شد؟
در دولت تدبیر و امید، بیش از اینکه راه‌اندازی پالایشگاه؟ اولویت اصلی باشد، استفاده حداکثری از ظرفیت پالایشگاه‌های موجود کشور و راه‌اندازی فازهای یک، دو و سه ستاره خلیج فارس هدف‌گذاری شده بود. پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس، نخستین پالایشگاه طراحی شده بر اساس خوراک میعانات گازی با ظرفیت ۳۶۰ هزار بشکه در روز شامل واحدهای تقطیر، تصفیه گاز مایع، تبدیل کاتالیستی، تصفیه نفتا، ایزومریزاسیون، تصفیه نفت سفید و نفت گاز با هدف تولید بنزین، گازوئیل، گاز مایع و سوخت جت است.
ساخت این پالایشگاه با ۷۰۰ هکتار مساحت از سال ۱۳۸۵، با ظرفیت دریافت روزانه ۳۶۰ هزار بشکه خوراک از میدان مشترک پارس‌جنوبی در قالب ۳ فاز ۱۲۰ هزار بشکه‌ای آغاز شد و قرار بود در صورت تامین به موقع منابع مالی تا پایان سال ۱۳۹۴ به بهره‌برداری برسد. ساخت این پالایشگاه با هدف حفظ و استمرار عملیات برداشت گاز از میدان مشترک پارس‌جنوبی، کاهش آلایندگی‌های محیط‌زیستی و کمک به خودکفایی کشور در تأمین فرآورده‌های راهبردی انرژی بوده است.
ارزش افزوده پالایشگاه‌های میعانات گازی بیشتر از پالایشگاه‌های نفتی است و از سوی دیگر، تولید بیش از ۷۵ درصد بنزین و نفت گاز از خوراک پالایشگاه میعانات گازی از جمله توجیه‌های اقتصادی برای انجام این پروژه بوده است.
۴۰ درصد سهام شرکت نفت ستاره خلیج فارس متعلق به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی (دولت)، ۳۵ درصد شستا (شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی) و ۱۰ درصد صندوق بازنشستگی صنعت نفت و ۱۵ درصد شرکت SPC اندونزیایی است.
ساخت پالایشگاه با اتکا به توان داخلی
در طول سال‌هایی که دولت با سکانداری بیژن زنگنه در وزارت نفت، بر مسند کار بوده سه فاز از پالایشگاه ستاره خلیج فارس به بهره‌برداری رسیده است.
فاز نخست این پالایشگاه در اردیبهشت سال ۱۳۹۶ افتتاح شد. با راه‌اندازی این فاز، روزانه ۱۲ میلیون لیتر بنزین در کشور تولید شد، در حالی که به گفته زنگنه ۸۳ درصد از تجهیزات این پالایشگاه ساخت داخل بود، از همان روز به بعد کشورمان از واردات بنزین بی‌نیاز شد و قرار بود با راه‌اندازی دو فاز دیگر به صادرکننده تبدیل شود.
همچنین تیرماه ۱۳۹۷ فاز دوم پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس به‌عنوان بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان، با حضور رئیس‌جمهوری افتتاح شد. با راه‌اندازی فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس، میزان تولید بنزین یورو ۵ از ۱۲ به ۲۴ میلیون لیتر در روز و تولید نفت گاز نیز از ۴ به ۸ میلیون لیتر در روز رسید.
اسفندماه ۱۳۹۷ فاز ٣ پالایشگاه ستاره خلیج فارس با حضور روحانی و با حمایت مالی بانک ملت به‌صورت رسمی به بهره‌برداری رسید. با بهره‌برداری از فاز سوم این پالایشگاه و با تولید روزانه ۴۵ میلیون لیتر بنزین و ۱۵ میلیون لیتر گازوئیل با کیفیت، سقف تولید بنزین کشور به روزانه ۱۰۵ میلیون لیتر رسید و کشور در شرایط باثباتی به لحاظ تولید فرآورده‌های با کیفیت قرار گرفت و از واردات بنزین بی‌نیاز شد.
تکمیل پالایشگاه ستاره خلیج فارس در دولت روحانی
به گفته علیرضا صادق آبادی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی، پیشرفت فیزیکی پروژه ستاره خلیج فارس در سال ۱۳۹۱، ٥١ درصد و هزینه کرد آن ٢.٥ میلیارد یورو بوده؛ میزان پیشرفت در سال ۱۳۹۲، ٦٤درصد، در سال ۱۳۹۳، ٧٦ درصد، در سال ۱۳۹۴، ٨٤ درصد، در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ به ترتیب ٩١و ٩٤ درصد بود.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی با بیان اینکه فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس باعث جهش قابل توجه تولید بنزین، نفت گاز و گاز مایع شد، افزود: پالایشگاه ستاره خلیج فارس خوراک واحدهای پتروشیمی را تأمین و به عرضه ارز در کشور کمک کرد.
صادق آبادی اظهار امیدواری کرد: راه‌اندازی فاز چهارم پالایشگاه ستاره خلیج فارس و افزایش ظرفیت از طریق بهبود تکنولوژی به افزایش ظرفیت تولید بنزین کمک کند.
وزیر نفت هم بیان اینکه ظرفیت پذیرش خوراک در پالایشگاه‌های نفت ١.٧ میلیون بشکه بوده، افزود: با به مدار آمدن پالایشگاه ستاره خلیج فارس این ظرفیت به ٢.١ میلیون بشکه رسیده است. به عبارت دیگر ظرفیت پالایشی کشور ٢٠ درصد افزایش یافته است.
بررسی روند سپری شده در این سال‌ها در حوزه‌های مختلف وزارت نفت نشان می‌دهد منتقدان به جای بررسی اقدامات و فعالیت‌های گسترده اقتصادی انجام شده در بخش‌های گوناگون کشور و شنیدن سخنان دست‌اندرکاران این بخش‌ها، چشمها را بر واقعیت بسته و از هر تریبونی برای تاختن علیه دولت استفاده می‌کنند در حالی که می‌دانند در این روزها آنچه بیش از پیش اهمیت دارد مقابله با فشارهای حداکثری آمریکاست که از راهی برای ضربه زدن به کشور استفاده می‌کند.
در واقع انتظار می‌رود تاکیدات رهبر معظم انقلاب در دیدار تصویری با نمایندگان مجلس، مورد توجه همه ارکان و مسئولان در همه نهاد و قوا قرار گرفته و با همراهی و هم‌دلی، دولت را در برابر فشار همه‌جانبه خارجی یاری کرده تا بتوان فشارهای اقتصادی وارد شده به مردم را به حداقل رساند.