به گزارش ایرناپلاس، چندسالی است که تغییرات ایجاد شده در کتاب‌های درسی، همزمان با شروع مدارس خبرساز می‌شود. گاهی این تغییرات به محتوای درس‌ها و گاهی به جلد کتاب‌ها می‌رسد.
حذف تصویرسازی دختربچه‌هایی که زیردرخت مشغول بازی بودند، از کتاب ریاضی سوم دبستان، اعتراض‌های زیادی به همراه داشت. می‌توان گفت هنوز کسی به چرایی لزوم این تغییرات پی نبرده است. در این میان مساله مهم سلامت روان کودکانی است که در سنین پایین با برخی از مسائل پیچیده مواجه می‌شوند. از طرفی اطلاعات به سرعت پراکنده می‌شود و بسیار دشوار بتوان دانش‌آموزی را پیدا کرد که از اخبار این ماجرا دور مانده باشد.
نگرانی‌ها تا حدی پیش رفت که محسن حاجی‌میرزایی وزیر آموزش‌وپرورش در پیام توئیتری درپاسخ به اعترض‌ها درباره حذف تصویر دخترها از طرح جلد کتاب ریاضی سوم دبستان واکنش نشان داد و نوشت: «تغییرات در کتاب‌های درسی همه ساله براساس ارزیابی واز سوی مولفان انجام می‌شود. به رییس سازمان پژوهش وبرنامه‌ریزی آموزشی ماموریت دادم تغییرات در شکل و محتوای کتاب‌های‌درسی را با حساسیت کامل رصد، اصلاح و گزارش کند. به‌دغدغه‌های مردم اهمیت می‌دهم. دختران میهن شایسته احترام‌اند.»
عذرخواهی وزیر
حاجی‌میرزایی همچنین دیروز (یکشنبه ۲۳ شهریور) در ششمین برنامه گفت‌وگوی هفته که با هدف ایجاد ارتباط و تعامل دوسویه بین وزارت آموزش‌وپرورش و دیگر دستگاه‌های دولتی با موضوع گفت‌وگو بر محور تحول در حضور لعیا جنیدی معاون حقوقی رییس جمهوری، به صورت ویدئوکنفرانس و از طریق بستر شبکه شاد، اظهار داشت: یک بی‌سلیقگی در حذف تصویر دختران از کتاب سوم ابتدایی انجام شده است لذا از این بابت عذرخواهی و آن را اصلاح می‌کنیم. اعتقاد داریم در این شرایط سخت به همه فعالیت‌هایی که آموزش‌وپرورش با تمرکز بر دختران انجام می‌دهد، توجه شود.
وی افزود: در آموزش‌وپرورش تربیت نسل آینده را به زنان محول کردیم زیرا بیش از ۶۰ درصد نیروهای آموزش و پرورش را زنان تشکیل می‌دهند. ساختن آینده، نسل نو و شکل‌گیری شخصیت و هویت نسل، در مقام مادر و معلم، زنان نقش ویژه‌ای دارند. همچنین بیش از نیمی از دانش‌آموزان کشور دختران هستند لذا تبعیض دیرینه جنسیتی که در دسترسی به آموزش وجود داشت، به طور کامل برطرف شده است.
همچنین معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رییس‌جمهوری، در واکنش به حذف تصویر دختران از جلد کتاب ریاضی سوم ابتدایی در حساب توئیتری خود نوشت: «اگرچه جلد کتاب ریاضی و علوم سال تحصیلی جدید را باید در کنار هم دید، وزیر محترم آموزش و پرورش بررسی و اصلاح کتاب‌های درسی از زوایای مختلف از جمله عدالت جنسیتی را در دستور کار دارند. در هر صورت حساسیت مردم به‌جاست. دختران را نمی‌توان نادیده گرفت.»
پیامدهای تغییرات مکرر در کتاب‌های درسی
سال گذشته نیز سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش تغییراتی در کتاب‌های درسی ایجاد کرد با نقدهای همراه شد. از نگاه کارشناسان حوزه آموزش، این پرسش مطرح شده که تاثیر تغییراتی که به صورت مکرر در کتاب‌های دانش‌آموزان اعمال می‌شود، بر کودکانی که باید یک سال با آن کتاب پرورش پیدا کنند، چه خواهد بود؟ آیا مسئولان به سلامت روان دانش‌آموزان توجه کرده‌اند؟
مهدی بهلولی، کارشناس مسائل آموزش و پرورش و آموزگار با سابقه ریاضی درپاسخ به این پرسش‌های خبرنگار ایرناپلاس گفت: به طور معمول باید کتاب درسی را مجموعه‌ای از متخصصان حوزه‌های گوناگون بنویسند و تهیه کنند. برخی از متخصصان درباره گرافیک و شکل‌ها نظر می‌دهند، افرادی از زاویه برابری جنسیتی کتاب را بررسی می‌کنند؛ باید همه این نظرها در تالیف کتاب درسی وجود داشته باشد.
وی افزود: گاهی با برخوردهای سطحی و زننده مواجه می‌شویم؛ حتی از متن توئیت وزیر نیز متوجه می‌شویم که انتظار چنین کاری را نداشته، یعنی این رفتار آنقدر غیرحرفه‌ای بوده که نشان می‌دهد آن‌گونه که باید، بر کتاب‌های درسی نظارت وجود ندارد.
کتاب‌های درسی می‌توانند به فراخور زمان، هم‌راستا با نظر مخاطبان و متخصصان اصلاح و تکمیل شوند؛ بهلولی درباره سازوکار اصلاح کتاب‌های درسی در کشورهای پیشرفته توضیح داد: یکی از مشکلات در ساختار آموزش‌وپرورش این است که کتاب‌های درسی در ایران انحصاری است. دولت یک کتاب درسی را مشخص می‌کند و همه مدارس باید از همان کتاب برای تدریس استفاده کنند. در واقع، برخی اقداماتی انجام می‌دهند که عواقب آن گریبانگیر دانش‌آموزان خواهد شد.
باید توجه داشت این فضا و اطلاع‌رسانی گسترده ضربه مهمی بر دانش‌آموزان دختر وارد می‌کند و این پرسش برای دانش‌آموزان دختر به وجود می‌آید که چرا دانش‌آموز دختر نباید زیر درخت بازی کنند؟
در همه کشورهای جهان معلمان نقش زیادی در نوشتن کتاب درسی دارند. اگر معلمان در نوشتن کتاب درسی در ایران نقش داشته باشند، براساس تجربه و شناخت دقیق از این بخش، رویکرد روانشناختی نیز به جلد کتاب‌های درسی خواهند داشت.این آموزگار ریاضی با بیان اینکه در بسیاری از کشورها، فقط از یک کتاب درسی استفاده نمی‌شود و شورای مدارس حق انتخاب کتاب مناسب برای دانش‌آموزان را دارند، افزود: کتاب‌های درسی در شوراهایی که متشکل از معلمان و متخصصان این حوزه، تالیف و تشکیل می‌شوند؛ به طور حتم در همه کشورهای جهان معلمان نقش زیادی در نوشتن کتاب درسی دارند. اگر معلمان در نوشتن کتاب درسی در ایران نقش داشته باشند، براساس تجربه و شناخت دقیق از این بخش، رویکرد روانشناختی نیز به جلد کتاب‌های درسی خواهند داشت.
کتاب‌های درسی نسبت به گذشته بهتر شده‌اند
وی با بیان اینکه برخی از چهره‌های سیاسی مسائلی درباره کتاب‌های درسی اعلام کردند که واقعیت ندارد، توضیح داد: برای مثال برخی گفتند همه مردان یک کتاب ریش دارند، در صورتی که در بررسی‌ها به راحتی خلاف این مساله مشخص می‌شود. افراد با ظاهر متنوع در کتاب طراحی شده‌اند. باید توجه داشت، کتاب‌های درسی نسبت به گذشته از نظر محتوایی و کارکردی بهتر شده‌اند. این تغییر به دلیل پیشرفت جامعه است زیرا نمی‌توان همراه تغییرات جامعه نبود.
بهلولی که سال‌هاست ریاضی تدریس می‌کند در مقایسه کتاب‌های درسی سال‌های اخیر با گذشته، افزود: محتوای کتاب‌های درسی نسبت به گذشته خیلی بهتر نوشته شده؛ کتاب‌ها، فعالیت‌محور و دانش‌آموز محور هستند. در صورتی که پیش از این، کتاب‌های درسی به صورت جزوه بود، البته مسئولان تحت تاثیر تحولات جامعه مجبور می‌شوند تغییرات را بپذیرند؛ بنابراین نسبت به دهه ۶۰ کتاب‌های درسی ما بهتر شده است؛ اما هر سال بدسلقه‌گی‌هایی اتفاق می‌افتد و فضای ذهنی مردم را بیشتر آزرده می‌کند.
محتوای کتاب‌های درسی نسبت به گذشته خیلی بهتر نوشته شده؛ کتاب‌ها، فعالیت‌محور و دانش‌آموز محور هستند.شاید وجود انجمن یا سندیکایی متشکل از معلمان و کارشناسان آموزش و پرورش بتواند با مشارکت و همفکری درباره تالیف و تولید کتاب درسی، مانع شکل‌گیری مسائل مخرب برای دانش‌آموزان شود. بهلولی دراین‌باره گفت: متاسفانه جامعه مدنی را به رسمیت نمی‌شناسند. با کدام فعال مدنی درباره بازگشایی حضوری مدارس یا تغییرات جلد کتاب‌های درسی مشاوره شده است؟