به گزارش ایرناپلاس، کسب سود در بورس برای برخی آن قدر جذابیت داشته که به بلندپروازی‌های خود بال و پر بدهد و بخواهند شیرینی این سودها را در بازارهای دیگر نیز تجربه کنند.
گروهی از افراد که ریسک‌پذیرترند، در جست‌وجوی بازارهایی غیر از بورس برای معامله‌گری و سرمایه‌گذاری، «فارکس» را به‌عنوان مقصد بعدی بورس انتخاب می‌کنند. علاوه بر این، در ماه‌های اخیر، تبلیغات در زمینه آموزش معامله در فارکس به‌صورت اینترنتی و پیامکی، افراد مختلفی را مخاطب قرار داده و حضور در این بازار را به‌عنوان یک فرصت استثنایی برای کسب سود یا حداقل حفظ ارزش پول عنوان می‌کنند.
تمرکز بخشی از این تبلیغات، بر افزایش نرخ ارز است و در نگاه اول به‌نظر می‌رسد یک بازار بین‌المللی مانند فارکس که با انواع ارزهای خارجی سروکار دارد، می‌تواند ارزش ریال را در مقایسه با سایر پول‌ها حفظ کند.
فارکس چیست؟
کلمه «فارکس» که شاید این روزها زیاد می‌شنوید از عبارت Foreign Exchange ساخته شده و به‌معنای «تبادل ارز خارجی» است. در این بازار، همان‌طور که از نام آن مشخص است، تبدیل ارزهای خارجی و خریدوفروش آنها به اهداف و انگیزه‌های گوناگونی انجام می‌شود.
معاملات این بازار، به‌صورت جفت‌ارز انجام می‌شود؛ یعنی ارزش پوند در برابر دلار، ارزش یورو در برابر دلار و مانند آن. در واقع با این بازار، خریدوفروش ارز به بانک‌ها و صرافی‌ها محدود نمی‌شود، البته بانک‌ها نیز خود به‌عنوان یکی از بازیگران این بازار، مطرح هستند.
فارکس یک بازار خارج از بورس و بدون محل فیزیکی است، یعنی همه معاملات از طریق رایانه‌های معامله‌گران در سراسر دنیا انجام می‌شود. بنابراین محدودیت‌هایی مانند ساعت معاملاتی در این بازار بی‌معنی است. معامله در فارکس در یک هفته پنج روزه کاری که از دوشنبه آغاز می‌شود به‌صورت ۲۴ ساعته است.
تبادل ارزهای خارجی موضوع جدیدی نیست، اما ریشه فارکس با ویژگی‌های امروزی‌اش را می‌توان در سال ۱۹۷۱ و بعد از فروپاشی قرارداد «برتون وودز» جست‌وجو کرد. تا پیش از سال ۱۹۴۴ و قرارداد برتون وودز، طلا به‌عنوان پشتوانه پول کشورها مطرح بود و در تبدیل ارزهای خارجی به‌یکدیگر، این پشتوانه طلا بود که مورد توجه قرار می‌گرفت.
پس از جنگ جهانی دوم در قرارداد برتون وودز، نظام استاندارد طلا کنار گذاشته شد. در این قرارداد، ارزش ارزهای خارجی به‌جای طلا، در مقابل دلار آمریکا تثبیت و ارزش هر اونس طلا برابر با ۳۵ دلار تعیین شد. با کنار گذاشتن قرارداد برتون‌وودز در سال ۱۹۷۱، نظام ارز شناور آزاد در بسیاری از کشورها جایگزین شد که در آن، ارزش پول کشورها در برابر یکدیگر تغییر کرد و بازاری برای تعیین این ارزش شکل گرفت. بازاری که امروز آن را به‌عنون فارکس می‌شناسیم.
شباهت‌های بورس و فارکس
بورس یا فارکس، برای فعالیت در هر دو بازار نیاز به کارگزار یا بروکر دارید. در فارکس نیز مانند بورس، با انتخاب یک کارگزاری و افتتاح حساب در آن، به یک سیستم معاملات آنلاین دسترسی پیدا خواهید کرد که از طریق آن، معاملات خود را انجام دهید. «متاتریدر» که بسیاری از فعالان بورسی برای انجام تحلیل‌های خود از آن استفاده می‌کنند، در بازار فارکس نیز کاربرد دارد.
تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال نیز مانند بورس، دو شیوه تحلیل قابل استفاده در بازار فارکس هستند. سود و زیان نیز در هر دو بازار سهام و بازار فارکس وجود دارد، اما ریسک معاملات در بازار فارکس بیشتر است. یکی از دلایل آن، پر نوسان بودن فارکس در مقابل بورس است. به‌عنوان نمونه، تعیین دامنه نوسان پنج درصدی با وجود همه مخالفت‌هایی که برخی کارشناسان بازار سرمایه با آن دارند، یکی از عواملی است که موجب شده بورس تهران در برابر بازار فارکس، موقعیت سرمایه‌گذاری و معامله‌گری کم‌ریسک‌تری داشته باشد.
در بورس سرمایه‌گذاری کنیم یا فارکس؟
فارکس باتوجه به شرایطی که دارد، از چشم معامله‌گران و سرمایه‌گذاران مخفی نمانده است. ما از بازاری صحبت می‌کنیم که براساس آخرین گزارش بانک تسویه بین‌المللی یا BIS میانگین حجم معاملات روزانه آن بیش از ۵.۱ تریلیون دلار است. در واقع فارکس، بزرگ‌ترین و نقدشونده‌ترین بازار دارایی جهان است و همین حجم عظیم معاملاتی می‌تواند بسیاری از افراد را برای حضور در آن ترغیب کند.
با این حال نباید فریب این حجم قابل توجه و ویژگی‌های مثبت این بازار را خورد. افرادی برنده این بازار هستند که درک عمیقی از مفاهیم اقتصادی داشته باشند و بتوانند مسائل اقتصادی کشورهای مختلف را تحلیل کنند. ما در بازار فارکس با ارزهای خارجی سر و کار داریم.
عوامل داخلی اقتصاد ایران و روابط بین‌المللی کشورمان در ارزش ریال و به‌دنبال آن، نرخ برابری دلار به ریال اثرگذار است. مشابه همین تأثیر در ارزش‌گذاری سایر ارزهای خارجی قابل معامله در بازار فارکس نیز وجود دارد.
ممکن است تا اینجا خود را دارای دیدگاه تحلیلی درباره مسائل اقتصاد بین‌الملل می‌دانید و آماده‌اید تا یک حضور سودآور در بازار فارکس را تجربه کنید، اما باید بدانید فارکس یکی از بازارهای ممنوعه در ایران است.
چرا فارکس در ایران ممنوع است؟
مبادله ارز در ایران از طریق بانک‌ها و صرافی‌ها انجام می‌شود و سامانه نیما نیز کمک حال آنهاست. در واقع راه سومی برای خریدوفروش ارز در کشور وجود ندارد، حتی بازار فارکس.
معاملات فارکس تا پیش از سال ۱۳۹۰ آزادانه و البته بدون قانون‌گذاری خاصی انجام می‌شد، اما از سال ۱۳۹۰ غیرقانونی اعلام شد. سازمان بورس اوراق بهادار در همان سال، اطلاعیه‌ای منتشر و اعلام کرد هر گونه فعالیت اشخاص حقیقی و حقوقی در فارکس، غیرقانونی است. براین اساس، فعالیت تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که با معرفی خود به‌عنوان فعال بازار ارز خارجی، فرابورس بین‌الملل و بورس‌های خارجی معرفی کنند، غیر قانونی است و این افراد هیچ مجوزی از بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار ندارند. همچنین شرکت‌هایی که به‌عنوان کارگزار فارکس در ایران فعالیت می‌کنند، مجرم شناخته می‌شوند و قوه قضاییه با آنها برخورد خواهد کرد.
مبنای قانونی این برخورد قضایی، فصل ششم قانون بازار اوراق بهادار ایران است. این فصل درباره جرایم و مجازات‌هاست و در بخشی از آن، شخصی که بدون رعایت مقررات این قانون، تحت هر عنوان به فعالیت‌هایی مانند کارگزاری، معامله‌گری یا بازارگردانی که نیازمند دریافت مجوز است، مشغول باشد یا خود را تحت این عنواین معرفی کند، مرتکب جرم شده و مجازات می‌شود.
در واقع، فعالیت کارگزاری‌ها در کشور نیاز به مجوز از سازمان بورس دارد و سازمان بورس برای کارگزاری‌های فارکس، مجوزی صادر نمی‌کند. ناگفته نماند در آن زمان، خروج ارز از کشور، شبهات فقهی و احتمال زیان معامله‌گران به‌عنوان دلایل اصلی غیرقانونی بودن فعالیت در بازار فارکس مطرح شدند.