بررسی بازار لوازم خانگی داخلی نشان می‌دهد با وجود افزایش تولید بخش لوازم خانگی، در روزهای اخیر شاهد افزایش قیمت این کالاها در بازار هستیم. به‌عنوان نمونه، یک تلویزیون ۵۵ اینچ تولید داخل که در اردیبهشت ماه حدود ۱۰ میلیون تومان قیمت داشت در مردادماه به بیش از ۱۳ میلیون تومان رسیده است. مدلی از لباسشویی تولید داخل با ظرفیت هفت کیلوگرم که در اردیبهشت ماه با حدود ۶ میلیون تومان قابل خریداری بود این روزها به بیش از ۸.۵ میلیون تومان رسیده است. همچنین قیمت ۹.۲ میلیون تومانی یک مدل یخچال و فریزر سایدبای‌ساید ایرانی در اردیبهشت‌ماه به بیش از ۲۱ میلیون تومان در روزهای اخیر رسیده است.
افزایش قیمت لوازم خانگی با وجود افزایش تولید
این افزایش قیمت‌ها در حالی در بازار مشاهده می‌شود که آمارهای منتشره معاونت طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت از افزایش تولید لوزام خانگی در دو ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر می‌دهند.
براین اساس، تولید ماشین لباسشویی از ابتدای امسال تا پایان اردیبهشت‌ماه با رشد بیش از ۱۵۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۸ به ۱۲۱ هزار و ۲۰۰ دستگاه رسیده؛ همچنین تولید انواع تلویزیون با رشد ۴۹.۹ درصدی به ۱۰۹ هزار و ۲۰۰ دستگاه و تولید یخچال و فریزر نیز با رشد ۴.۳ درصدی به ۱۶۱ هزار و ۷۰۰ دستگاه رسیده است.
علاوه بر مشاهدات میدانی که از افزایش قیمت لوازم خانگی خبر می‌دهند، مرکز آمار نیز افزایش قیمت لوازم خانگی را تأیید می‌کند.
براساس گزارش شاخص مصرف‌کننده در تیر ماه سال ۱۳۹۹، نرخ تورم سالانه «مبلمان، لوازم خانگی و نگهداری معمول آنها» در این ماه، به ۳۴.۱ درصد رسیده است.
بخشی از افزایش قیمت لوازم خانگی را در روزهای اخیر نسبت به اردیبهشت‌ماه می‌توان به‌گردن کرونا انداخت.
در ماه‌های ابتدایی سال، به‌دلیل کاهش تقاضایی که در اثر شیوع ویروس کرونا رخ داده بود، سطوح قیمتی در برخی بازارها از جمله بازار لوازم خانگی بدون تغییر یا با کاهش مواجه شد. با این حال به‌نظر نمی‌رسد بتوان افزایش تقاضا را تنها عامل افزایش قیمت در این بازار دانست زیرا آمارها از افزایش تولید این کالاها خبر می‌دهند.
احتکار مقصر گرانی لوازم خانگی است؟
پیش از این سید یاسر رایگانی، سخنگوی تعزیرات حکومتی، احتکار به قصد گرانفروشی و خرید لوازم خانگی به قصد سرمایه‌گذاری توسط برخی خانوارها را عامل اختلال در قیمت لوازم خانگی عنوان کرده و ادعای احتکار ۷۰ درصدی لوازم خانگی را به استناد گفته‌های تولیدکنندگان و اعضای اتحادیه لوازم خانگی مطرح کرده بود.
این ادعا واکنش سید جواد احمدی، معاون بازرسی و رسیدگی به تخلفات سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان را به‌دنبال داشت.
وی با یادآوری اقدامات سازمان حمایت برای جلوگیری از احتکار و گرانفروشی گفت: تعیین تکلیف قیمت لوازم خانگی، تأکید بر ثبت قیمت کالاها در سامانه ۱۲۴ و همچنین استمرار عرضه کالا و دریافت فهرست توزیع از تولیدکنندگان، اقدامات سازمان حمایت در این زمینه هستند.
تأکید بر ثبت قیمت‌ها در سامانه ۱۲۴ در حالی است که این سامانه با کمبودهایی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
با وجود تنوع بالا در لوازم خانگی، در دسته‌بندی ماشین لباسشویی سه قلم، تلویزیون دو قلم و اجاق گاز، یخچال و فریزر هر کدام یک قلم کالا در این سامانه ثبت شده است.
در حالی که برخی مسئولان، احتکار را عامل افزایش قیمت در بازار لوازم خانگی می‌دانند، فعالان حوزه تولید، سیاست‌های نادرست تأمین اولیه و تخصیص ارز را به‌عنوان مقصر این گرانی‌ها اعلام می‌کنند.
افزایش نرخ ارز و گران شدن مواد اولیه
حمیدرضا غزنوی سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی در گفت‌وگو با ایرناپلاس، افزایش قیمت مواد اولیه تولید این کالاها مانند فولاد، مس، آلومینیم و محصولات پتروشیمی و همچنین افزایش نرخ ارز را عامل افزایش قیمت لوازم خانگی دانست و گفت: با توجه به افزایش نرخ ارز نسبت به‌سال گذشته، می‌توانستیم افزایش تا ۱۰۰ درصد را در قیمت لوازم خانگی تجربه کنیم.
وی درباره تخصیص ارز برای واردات کالاهای واسطه‌ای مورد نیاز در تولید لوازم خانگی گفت: در حال حاضر ارز نیمایی به این گروه داده نمی‌شود و ارز مورد نیازی که از محل تهاتر تأمین می‌شود با قیمت حدود ۲۰ هزار تومان محاسبه می‌شود.
غزنوی ادامه داد: کشور مساله‌ای در زمینه تخصیص ارز ندارد، اما سیاست‌های دوگانه و نادرست، موجب این وضعیت شده و اولویت‌بندی درستی در تخصیص ارز در پیش گرفته نشده است. منابع ارزی کشور، به‌جای تخصیص به کالاهای ضروری، به واردات کالاهای لوکس تخصیص داده می‌شود!
وابستگی تولید لوازم داخلی به واردات چقدر است؟
سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی درباره نسبت وابستگی لوازم داخلی خانگی به واردات و نرخ ارز گفت: این نسبت با توجه به عمق تولید داخل، در هر شرکت و هر کالا متفاوت است، اما به‌طور میانگین این نسبت در اجاق گاز حدود پنج تا ۱۰ درصد و در ماشین لباسشویی حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد است.
غزنوی ادامه داد: این نسبت در یخچال بین ۲۰ تا ۴۰ درصد و در تلویزیون بین ۸۰ تا ۹۰ درصد است. در این دو کالا و به‌ویژه تلویزیون، فناوری اهمیت دارد. به‌عنوان نمونه در تلویزیون، بُرد و پنل که از اجزای اصلی هستند، وارد می‌شوند.
تولید داخلی همه قطعات به‌صرفه نیست
سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی با تأکید بر اینکه امکان تولید قطعات و اجزای وارداتی در داخل کشور وجود دارد، گفت: تولید برخی قطعات وارداتی در کشور، صرفه اقتصادی ندارد. به‌عنوان نمونه، موتور یخچال که قطعه پیچیده‌ای نیست، وارداتی است و توان تولید داخل آن را نیز داریم، اما قیمت تمام شده کالای نهایی با تولید داخلی این قطعه، افزایش می‌یابد. این موضوعی است که در کشورهای مختلف دیده می‌شود و شرکتی که یخچال تولید می‌کند، موتور آن را وارد می‌کند. فناوری‌های دیگر، پیچیده‌تر است؛ به‌عنوان نمونه، فناوری ساخت یخچال و فریزر سایدبای‌ساید پیچیدگی بیشتری دارد و تنها پنج کشور آن را در اختیار دارند.
غزنوی با یادآوری محدودیت‌های وارداتی و عدم پاسخ به‌تقاضا برای لوازم خانگی گفت: ظرفیت تولید داخلی لوازم خانگی حدود سه برابر تقاضای داخل است، اما موانع تولید اجازه بالفعل شدن این ظرفیت بالقوه را نمی‌دهد و مهم‌ترین دلیل آن، سیاست گرانفروشی مواد اولیه به تولیدکنندگان کالاهای نهایی است.