بعد از یک دوره کوتاه که خبرهای خوشی از کاهش تعداد بیماران به گوش می‌رسید، گزارش‌های جدید از آمار صعودی بیماران در برخی از استان‌ها خبر می‌دهند. جمعه علی‌اکبری، نماینده مردم شیراز از بازگشت سیر صعودی بیماری در شیراز بعد از آزاد شدن رفت‌وآمدها سخن گفته است. علیم یارمحمدی نماینده مردم زاهدان هم با اشاره به رو به افزایش بودن آمار مبتلایان گفته است: به‌دلیل پراکندگی جمعیت در استان، تعداد مبتلایان و جان‌باختگان کرونا محدود بود، اما پس از اینکه مجوز شروع به کار و فعالیت از سوی دولت داده شد، آمار مبتلایان صعودی شد و همین موضوع موجب نگرانی مسئولان دانشگاه علوم پزشکی شده است. خبرها روند ابتلا به بیماری کرونا در آذربایجان غربی را هم رو به افزایش نشان می‌دهند. هادی بهادری یکی از نمایندگان این استان با اعلام این مطلب گفته است که آذربایجان غربی در حال حاضر یکی از پنج استانی است که ویروس کرونا در آن وضعیت خطرناکی دارد. محمدرضا قدیر رئیس دانشگاه علم پزشکی قم هم گفته اگر فاصله‌گذاری اجتماعی جدی گرفته نشود از نظر اپیدمی با پیک دومی مواجه می‌شویم که ممکن است شدیدتر باشد.
مینو محرز: گویا مردم فراموش کرده‌اند کشور در چه شرایطی است
در این میان، یکی از نگرانی‌های جدی در کنار افزایش دوباره آمار مبتلایان، خستگی و فرسودگی کادر درمان است. کادر درمانی بیمارستان‌ها بیش از دو ماه است که بدون وقفه مشغول به کارند و ادامه این بیماری و شدت گرفتن آن، آنها را بی‌رمق‌تر می‌کند. مینو محرز عضو ستاد ملی کرونا در گفت‌وگو گو با ایرناپلاس می‌گوید: تنها راهی که در حال حاضر در دنیا برای مدیریت ویروس کرونا اثر کرده، فاصله‌گذاری اجتماعی است. بنابراین اگر این موضوع به هم بخورد که در کشور ما به هم خورده است، دوباره ما شاهد افزایش تعداد بیماران خواهیم بود. این روزها همه به خیابان آمده‌اند، حتی برخی به پیک‌نیک می‌روند و گویا اصلاً مردم فراموش کرده‌اند چنین اپیدمی در کشور وجود دارد. محرز ادامه چنین روندی را باعث فرسایش کادر درمانی می‌داند: کادر درمانی پس از دو ماه کار مداوم خسته هستند و افزایش بیماران بحران‌های جدی در این حوزه ایجاد خواهد کرد.
شرایط یکسان در همه دنیا
البته چنین وضعیتی تنها مربوط به کشور ما نیست. در بیمارستان‌های سراسر جهان، پزشکان، پرستاران و دیگر کارمندان مراقبت‌های بهداشتی در حال جنگ با دشمنی هستند که تاکنون جان بیش از ۲۰۰ هزار نفر را گرفته است. کارشناسان میگویند مانند هر جنگی، مبارزه با کووید-۱۹ نه‌تنها تلفات مستقیم دارد، بلکه به ذهن بسیاری از کسانی که زنده می‌مانند هم آسیب وارد کرده است و گذشت سال‌های مختلف نیاز است تا آمار سلامت روان همه‌گیری کووید-۱۹ به‌طور کامل درک شود. البته برخی از داده‌های اولیه در حال حاضر هم تصویری تاریک از این بیماری را ترسیم می‌کنند. مطالعه‌ای که در ۲۳ مارس در مجله پزشکی JAMA منتشر شد، نشان داد از بین ۱۲۵۷ کارمند مراقبت‌های بهداشتی که با بیماران مبتلا به کووید-۱۹ در چین کار می‌کنند ، ۵۰.۴ درصد علائم افسردگی ، ۴۴.۶ درصد علائم اضطراب ، ۳۴ درصد بی‌خوابی و ۷۱.۵ درصد گزارش پریشانی داده‌اند. پرستاران و دیگر کارکنان خط مقدم از جمله کسانی بودند که دارای علائم شدید بودند.
تجربه دو ماهه کادر درمان از بیماری نیز آنها را در وضعیت متفاوتی قرار داده است. چندین پزشک و پرستار در مصاحبه با TIME گفتند که مبارزه با کووید-۱۹ باعث شده است نسبت به حرفه خود احساس تعهد بیشتری کنند و مصمم شوند به بیماران کمک کنند. با این حال، بسیاری نیز اعتراف کرده اند که احساسات تاریک‌تری دارند. آنها از انتشار این بیماری در خانواده‌های خود به دلیل عدم وجود وسایل محافظت کافی می‌ترسند و این احساس آنها باعث می‌شود نتوانند به‌اندازه کافی برای بیماران کار انجام دهند. آنها ناامیدند چرا که ساعت‌های طولانی و بدون پایان مشخص مشغول کارند و برای بیماران در حال مرگشان بسیار ناراحتند که بسیاری از آنها بدون اینکه عزیزانشان در کنارشان باشند، از دست می‌روند.
با این حال، کارشناسان معتقدند یافتن راه‌هایی برای حمایت از سلامت روانی کارکنان پزشکی می‌تواند یکی از مؤلفه‌های اصلی مبارزه با کووید-۱۹ باشد. دکتر آلبرت وو، استاد سیاست بهداشت، درمان، مدیریت و پزشکی دانشکده بهداشت عمومی بلومبرگ جانز هاپکینز می‌گوید شواهد ناشی از شیوع SARS در سال ۲۰۰۳ حاکی از عدم حمایت از کادر درمان در یک بحران، از جمله عدم ارائه وسایل محافظت کافی بود که این موضوع می‌تواند تاب‌آوری آنها را از بین ببرد و در نهایت منجر به فرسودگی مزمن شود.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد که کارمندان مراقبت‌های بهداشتی مانند سایر افراد، انسان هستند و تحت استرس شدید می‌توانند در معرض خطا قرار بگیرند که می‌تواند منجر به پیامدهای بدتری برای بیماران شود.
دو نوع خستگی برای کادر درمان
بیژن بابایی پزشکی است که این روزها در مطب خود بیماران را ویزیت می‌کند و به گفته خودش روزانه چندین بیمار کرونایی را تشخیص می‌دهد. بابایی می‌گوید: این روزها، کادر درمان از جان و دل خود برای بیماران کار می‌کنند. به گفته وی، کادر درمان در حال حاضر دو نوع خستگی و فرسودگی را تجربه می‌کنند. نخست خستگی جسمی است که دلیل آن هم طولانی شدن بیماری است که البته این خستگی جسمانی را تا حدودی با شیفت بندی و نیروهای جایگزین می‌توان کاهش داد و مانع از شدت گرفتن آن شد.
نوع دوم، خستگی مربوط به روح و روان کادر درمان است که به اعتقاد بابایی برای کاهش آن، مسئولان باید دست به کار شوند. در طول این مدت، اتفاقات فراوانی افتاده است که برخی از آنها کادر درمان را سرخورده کرده است.
وی می‌گوید: در مواردی کم‌لطفی‌هایی را نسبت به کادر درمان می‌بینیم. مثلاً هفته قبل در یکی از شهرهای شمال غربی کشور، یکی از بانک‌ها پزشک معتمد خود را به‌دلیل ابتلا به کرونا اخراج کرده است. زمانی که همکاران ما در کادر درمان چنین خبرهایی را می‌شنوند، دلسرد می‌شوند.
کادر درمان با دیدن ترافیک در خیابان‌ها دلسرد می‌شوند چون می‌دانند فردا در بیمارستان چه خبر است
به اعتقاد بابایی، در کنار دولت که باید شرایط مادی و روانی را برای کادر درمان مساعد کند، مردم هم باید به کادر درمان کمک کنند. کادر درمان زمانی که شلوغی خیابان‌ها را می‌بینند، خستگی به تنشان می‌ماند چون می‌دانند فردای آن روز در بیمارستان‌ها چه خبر خواهد بود. اما مطمئناً این خستگی روحی در کنار خستگی فیزیکی کادر درمان علاوه بر خطراتی که برای خود کادر درمان دارد، آسیب‌های فراوانی را هم به نظام سلامت کشور وارد می‌کند که افزایش خطا در ارائه درمان، افزایش ابتلا به بیماری، انجام ندادن تعهدات و سهل‌انگاری در آن تا ترک محل خدمت می‌تواند نمونه‌هایی از آن باشد.