وزارت آموزش و پرورش به‌تازگی و طبق روال سال‌های قبل خود بخشنامه‌ای خطاب به مدیران کل آموزش و پرورش استان‌ها ارسال کرده و از آنها خواسته است با توجه به لزوم استفاده از فضای مجازی مطابق با سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و اقتضائات شرایط کنونی و ضرورت استمرار امر آموزش و پرورش با بهره‌گیری از امکانات مؤثر موجود در فضای مجازی، از پیام‌رسان‌های داخلی در مبادلات الکترونیکی و فرآیند ایجاد شبکه‌های اجتماعی دانش‌آموزی اقدام کنند. براین اساس، مدیران مدارس تا پایان وقت اداری روز یکشنبه ۲۵ اسفندماه فرصت داشتند به سامانه سناد مراجعه کرده و نسبت به انتخاب شبکه اجتماعی داخلی مناسب مدرسه و تکمیل اطلاعات معلمان و کلاس‌های درس اقدام کنند. در این نامه حتی به تأکیدات دولت به حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی هم اشاره شده است؛ موضوعی که انتقاد بسیاری از معلمان و حتی خانواده‌ها را برانگیخته است.
مخالفان معتقدند در شرایط کنونی که کشور درگیر بحران ویروس کروناست بهتر بود آموزش و پرورش از این اقدامات که بیشتر جنبه شعاری دارد و تنها سبب افزایش استرس و تنش برای دانش آموزان و معلمان می‌شود، دست برمی‌داشت؛ آن هم در شرایطی که در طول یک هفته گذشته اینترنت با افت سرعت همراه بود و اختلالات بسیاری در پیام‌رسان‌ها ایجاد شده بود. در کنار این موضوع بسیاری از منتقدان می‌گویند امکانات پیام‌رسان‌های داخلی به اندازه امکانات پیام‌رسان‌های خارجی نیست و از طرفی، تعداد کمی از دانش‌آموزان و معلمان از آنها استفاده می‌کنند. حتی فیلتر بودن برخی از این شبکه‌های هم باعث نشده تا جذابیت آن برای گروه‌های مختلف جامعه از بین برود.
امکانات تلگرام با پیام‌رسان‌های داخلی قابل مقایسه نیست
یک معلم که این روزها به دلیل تعطیلی مدارس در یکی از شبکه‌های اجتماعی غیربومی گروهی را برای دانش‌آموزانش ترتیب داده در گفت‌وگو با ایرناپلاس درباره پیام‌رسان‌های داخلی می‌گوید: بسیاری از معلم‌ها و دانش آموزان اصلا در پیام‌رسان‌های داخلی عضویت ندارند و از آنها استفاده نمی‌کنند. از طرفی امکانات این پیام‌رسان‌ها برای فعالیت‌های آموزشی کافی نیست در حالی که در این پیام‌رسان می‌توان فایل‌های متنوع در حجم‌های مختلف برای دانش‌آموزان فرستاد.
این معلم ادامه می‌دهد: چند سالی هست که وزارت آموزش و پرورش چنین بخشنامههایی را ارسال می‌کند، اما تا به امروز نتوانسته در اجرای آن موفق باشد و معلمان و دانش‌آموزان را به پیام‌رسان‌های داخلی جذب کند. گروه‌هایی که تشکیل شده بود کارایی لازم را نداشت و همه دوباره به پیام‌رسان‌های خارجی بازگشته‌اند. نمی‌توانم درک کنم که چرا آموزش و پرورش به این ماجرا اصرار دارد.
خانواده‌ها و معلمان نمی‌پذیرند که در پیام‌رسان داخلی فعالیت کنند
محمدرضا نیک‌نژاد معلم و کارشناس آموزشی هم در گفت‌وگو با ایرناپلاس می‌گوید در حال حاضر ما در زمان بحران هستیم. من هم به‌عنوان پدر خانواده برای زندگی و فرزندانم خط‌کشی‌هایی دارم که ممکن است در مواقع بحران این خط‌کشی‌ها جابه‌جا شوند. اما مشخص نیست دلیل اصرار آموزش و پرورش در شرایطی که دانش‌آموزان به دلیل مسائل مختلف زمان زیادی را از کلاس‌های درس دور بودند و حالا هم که بحث آموزش مجازی مطرح است، روی یک سری موارد شکلی اصرار کند؛ به‌طوری که حراست در مورد آن بخشنامه بزند یا شخص وزیر به‌شدت آن را پیگیری کند.
نیک‌نژاد البته به دو نکته دیگر هم اشاره می‌کند. به گفته وی یک طرف این ماجرا آموزش و پرورش است که بخشنامه دستوری بی‌مبنایی را به استان‌ها ارسال می‌کند. مدیران هم با توجه به این که کارمند دولتند مجبورند این دستورات را اجرا کنند، آن‌هم در شرایطی که پیام‌رسان‌های خارجی امکانات بسیار بالایی دارد و همین حالا اغلب آموزش‌های مجازی در آن صورت می‌گیرد. اما نکته دوم این است که این پیام‌رسان‌ها به دلیل امکانات خود محبوبیت زیادی بین خانواده‌ها و دانش‌آموزان دارند. بسیاری از خانواده‌ها نمی‌پذیرند که در پیام‌رسان‌های داخلی عضو شوند و از آن استفاده کنند، بنابراین در چنین شرایطی این دانش‌آموز است که آسیب می‌بیند.
البته یک دانش‌آموز متوسطه اول که معلمان مدرسه‌شان از پیام‌رسان بله برای آموزش استفاده می‌کنند، می‌گوید: چون از ابتدا گروه مدرسه در پیام‌رسان داخلی ایجاد شده بود، همه بچه‌ها با شماره والدینشان در این پیام‌رسان عضوند و از این جهت مشکلی نداریم. اما در روزهای اخیر با افزایش استفاده از اینترنت و این پیام‌رسان‌ها دچار مشکل شده‌ایم. گاهی پیام‌رسان هنگ می‌کند و گاهی جواب سوالی که معلم می‌پرسد و باید در گروه پاسخ دهیم، با نیم ساعت تاخیر می‌رسد و این اختلالها برنامه درسی ما را به هم می‌زند.
این در حالی است که همزمان کسانی که در مدارسشان از پیام‌رسان خارجی استفاده می‌کنند، کمتر از چنین مشکلاتی سخن می‌گویند.
با بخشنامه که نمی‌شود
از سوی دیگر، مهدی بهلولی، کارشناس آموزشی نیز در گفت‌وگو با ایرناپلاس در واکنش به این اقدام وزارت آموزش و پرورش می‌گوید: در حال حاضر همه می‌دانیم که برخی شبکه‌های اجتماعی غیربومی محبوبیت زیادی در میان قشرهای مختلف مردم دارد و حتی وزارت بهداشت هم برای اطلاع‌رسانی از این پیام‌رسان استفاده می‌کند چون به اهمیت آن و نفوذش در بین مردم پی برده است. اما متأسفانه آموزش و پرورش جسارت این کار را ندارد و همچنان با بخشنامه‌های خود تکرار می‌کند که مدارس حق ندارند در شبکه‌های اجتماعی غیربومی گروه رسمی داشته باشند.
به گفته وی، سؤال اینجا است که دلیل این اصرار چیست؟ آیا به‌جز این است که ارتباط میان دانش‌آموز و معلم کاهش پیدا می‌کند؟ موضوع این است که با چنین بخشنامههایی نمی‌توان معلم و دانش‌آموزان را به پیام‌رسان داخلی مثلاً سروش منتقل کرد، چرا که اگر این‌طور بود تا الان این اتفاق افتاده بود.
بهلولی با انتقاد از وزارت و آموزش و پرورش که در گذشته برای چنین بحران‌هایی برنامه‌ریزی نداشته است، ادامه می‌دهد: در چنین شرایطی که معلمان با کمترین امکانات و با خلاقیت‌های خود تلاش می‌کنند ویدئوهای آموزشی برای دانش‌آموزان تهیه کنند، وزارت آموزش و پرورش با چنین بخشنامههایی تنها اوضاع را بدتر و شرایط را برای دانش‌آموزان سخت‌تر می‌کند. وزارتخانه‌ای که امکاناتی به معلم و دانش‌آموز نمی‌دهد لااقل شرایط را بدتر نکند. تنها کار مثبتی که آموزش و پرورش در چنین شرایطی انجام داد، این بود که توانست در صداوسیما برنامه‌های آموزشی را به نمایش بگذارد.