به غیر از کارت شناسایی ملی که برای انجام تمام امور بانکی، از جمله افتتاح حساب، مورد نیاز است، کپی سند یا اجاره‌نامه محل سکونت و همچنین، کپی سند مالکیت خط تلفن همراه یا تأییدیه از دفاتر خدمات همراه اول نیز در دو هفته گذشته به فهرست مدارک لازم برای افتتاح حساب، اضافه شدند و به مشتریان گفته شده این مدارک، مطابق با بخشنامه جدید بانک مرکزی از آنها خواسته شده است. بررسی‌های ایرناپلاس نشان می‌دهد مدارک درخواستی جدید، مربوط به بخشنامه اخیر بانک مرکزی درباره سامانه سیاح است.
سامانه سیاح و کد شهاب
«سامانه یکپارچه الکترونیکی حساب‌های بانکی» یا سیاح، سامانه‌ای است که بانک مرکزی طراحی کرده تا تمامی بانک‌های کشور، اطلاعات حساب‌های خود را به‌صورت یکپارچه و در قالبی مشخص برای بانک مرکزی ارسال کنند.
از سوم خرداد ۱۳۹۹ سرویس آنلاین سامانه سیاح راه‌اندازی می‌شود و افتتاح هرگونه حساب در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، منوط به دریافت شماره پیگیری از این سامانه خواهد بود. یکی از مواردی که در این قالب توسط بانک‌ها به بانک مرکزی ارسال خواهد شد، کد شهاب است.
شهاب یا «شناسه هویت الکترونیکی بانکی»، کد منحصربه‌فردی است که به مشتریان بانکی تعلق می‌گیرد. بر اساس بخشنامه جدید بانک مرکزی، لازم است بانک‌ها اقدامات لازم جهت تخصیص شناسه شهاب صاحبان حساب به کلیه حساب‌های حقیقی و حقوقی نزد خود را در اسرع وقت انجام دهند.
کد شهاب نیز زمانی به مشتری تعلق می‌گیرد که اطلاعات هویتی کامل مشتری به احراز بانک برسد. این اطلاعات شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس منزل و شماره تماس هستند.
درخواست مدارک اضافی را اطلاع دهید
احراز اطلاعات مشتریان در زمان افتتاح حساب و تأیید آنها به عهده بانک است. از طرف دیگر، بانک مرکزی، مسئولیت هرگونه نقص اطلاعاتی سامانه سیاح را بر عهده بانک‌ها گذاشته است. اگر اعمال مجرمانه‌ای مانند کلاهبرداری یا پولشویی با استفاده از حساب بانکی انجام شود که اطلاعات هویتی مربوط به آن کامل نباشد و امکان پیگیری این جرایم توسط مراجع بالاتر ممکن نباشد، این بانک‌ها هستند که باید پاسخگوی مسائل پیش آمده باشند.
با این حال، بانک‌های مختلف تلاش می‌کنند ضمن انجام مسئولیت‌هایی که از نهاد ناظر یعنی بانک مرکزی بر عهده دارند، در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با کمترین پیچیدگی به امور مشتریان رسیدگی کنند.
پیگیری خبرنگار ایرناپلاس از بانک ملی نیز نشان می‌دهد رویه احراز هویت که در برخی شعب این بانک با ارائه مدارکی از جمله سند یا اجاره‌نامه محل سکونت و مدارکی مانند این انجام می‌شد، تغییر کرده و از مشتریان خواسته شده اگر شعبه‌ای با روال قبلی فعالیت می‌کند، مطرح کنند تا سریع رسیدگی شود. گفته شده بخش بازرسی این بانک شدیداً این مورد را بررسی می‌کند.
سازوکار احراز هویت مشتریان در سایر بانک‌ها
بررسی میدانی خبرنگار ایرناپلاس از بانک‌های ایران‌زمین، صادرات و تجارت نشان می‌دهد افتتاح حساب برای مشتریان عادی این بانک‌ها مطابق روال گذشته و با مدارک شناسایی انجام می‌شود.
محمد صادقی، معاون فناوری اطلاعات بانک اقتصاد نوین نیز درباره روش احراز هویت این بانک به ایرناپلاس گفت: مالکیت شماره تلفن همراه مشتری با استفاده از سامانه «شاهکار» انجام می‌شود و برای کد پستی نیز سرویسی توسط ثبت احوال و پست وجود دارد که از طریق آن، کدپستی بررسی می‌شود.
وی درباره ثبت اطلاعات مشتریان در سامانه شهاب گفت: قسمتی که ممکن است درباره تکمیل اطلاعات مشتریان دشوارتر باشد، احراز کد پستی است. کد پستی و آدرسی که مشتریان در فرم افتتاح حساب وارد می‌کنند، با استفاده از سامانه‌های موجود، قابل تطابق است. ممکن است در مواردی که کدپستی وجود ندارد، برخی از بانک‌ها به سراغ اسناد مکمل بروند تا بتوانند ادعای فرد را اثبات کنند.
پاسخ بانک ملت نیز در این باره، با شیوه احراز هویت مشتریان، استعلام آنلاین اطلاعات است. این بانک با توجه به بخش‌نامه‌های نهاد بالادستی در این زمینه، فرایند اخذ شناسه شهاب برای مشتریان حقوقی را از سال ۱۳۹۷ اجرایی کرده و در سال ۱۳۹۸ به پایان رسانده است. پس از آن، مشتریان جدید به‌صورت آنلاین کد شهاب دریافت می‌کنند. اقدامات زیرساختی ایجاد سرویس بر خط سامانه سیاح و اخذ کد پیگیری به‌صورت آنلاین مطابق دستورالعمل اعلام شده تا خردادماه عملیاتی می‌شود.
همچنین بر اساس بخشنامه جاری بانک مرکزی، ثبت کد پستی هم الزامی است و الگوریتم آن کنترل می‌شود که استعلام آن به‌صورت برخط از شرکت پست اخذ و در سوابق مشتری درج می‌شود.