هشدارها درباره حجم بالای بارندگی در استان سیستان و بلوچستان از هفته گذشته آغاز شد. هواشناسی استان پیش‌بینی کرده بود میزان بارندگی‌ها بین ۵۰ تا ۹۰ میلی‌متر و در برخی نقاط، بیشتر از ۱۰۰ میلی‌متر باشد. با وجود این هشدارها، بارندگی‌های سیستان و بلوچستان به سیل تبدیل شد.
حجم بارندگی‌ها در ۱۷ ایستگاه بارندگی، به ۱۰۰ تا ۱۸۶ میلی‌متر رسید. این در حالی است که حجم بارش‌های یک سال زراعی منطقه در بلندمدت، حدود ۱۰۰ میلی‌متر است. سدهای پیشین، شی کلک و زیردان در چابهار بعد از این بارندگی‌ها، سرریز شدند. سد خیرآباد نیکشهر نیز پس از هشت سال در اثر بارندگی‌های اخیر، سرریز شد. با وجود ذخیره‌سازی این حجم از بارش در سدهای استان، بارندگی در نهایت به سیل تبدیل شد و به بخش‌های مختلف، خسارت زد.
کوتاهی در لایروبی، عامل سیل سیستان و بلوچستان
حبیب‌الله دهمرده، نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی دلیل این خسارت‌ها را بی‌توجهی به لایروبی رودخانه‌ها می‌داند. استاندار اسبق سیستان و بلوچستان در جلسه علنی مجلس گفت: سیل استان سیستان و بلوچستان قابل پیش‌بینی بود چنان که این سیل به دلیل نبود زیرساخت مناسب اتفاق افتاد. در اوایل سال جاری استان سیستان و بلوچستان دچار سیل شد و در ستاد مدیریت بحران مقرر شد رودخانه‌ها لایروبی شود، اما تاکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در سفر اردیبهشت‌ماه خود به زاهدان، بر ضرورت لایروبی رودخانه‌های سیستان و بلوچستان تأکید کرده بود. محمد حاج‌رسولی‌ها با طرح این موضوع در جلسه کارگروه آب، کشاورزی و منابع طبیعی استان گفته بود: در پی خشکسالی‌های اخیر و انباشت ماسه بادی، لایروبی رودخانه‌های سیستان و بلوچستان لازم و ضروری است.
اتابک جعفری، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان نیز در همین جلسه، اعلام کرده بود اصلاح هندسی رودخانه‌های منطقه از اولویت مدیریت منابع آب استان است.
خسارت ۱۰۰۰ میلیاردی سیل در سیستان و بلوچستان
بی‌توجهی به اقدامات لازم برای آمادگی و مقابله با بارندگی‌های شدید پس از هشت ماه، یکی از عوامل خسارت‌های ۱۰۰۰ میلیارد تومانی در سیل اخیر است. برآوردهای اولیه از سه بخش کشاورزی، زیرساخت شهری و راه نشان می‌دهد مجموع خسارت وارد شده به این سه بخش، حدود ۱۰۹۵ میلیارد تومان است. عباسعلی ارجمندی، مدیر ستاد بحران استانداری سیستان و بلوچستان اعلام کرد بیشترین خسارت به بخش‌های زیربنایی و کشاورزی منطقه وارد شده است.
بر این اساس، برآوردهای اولیه از خسارت سیلاب به زیرساخت‌های شهری حدود ۲۴ شهرداری، ۳۳۲ میلیارد تومان اعلام شده است. ایوب کرد، مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای سیستان و بلوچستان نیز از خسارت ۱۵۰ میلیارد تومانی به بدنه جاده‌ها و ابنیه فنی راه‌های نیمه شمالی استان خبر داده است. به گفته غلام حیدر زورقی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان تا کنون ۶۱۳ میلیارد تومان به بخش کشاورزی استان خسارت وارد شده است.
بیشترین آسیب سیل در بخش کشاورزی
مزارع، باغ‌ها، قنات‌ها، جاده‌های دسترسی به مزارع، تأسیسات آب و خاکی، دام و دامپروری، انهار سنتی و کانال‌های آبیاری، بندهای آبخیزداری، استخرهای پرورش ماهی و تأسیسات شیلات، بخش‌های آسیب‌دیده در حوزه کشاورزی هستند. شهرستان‌های کنارک، نیکشهر، چابهار، قصرقند، دلگان، مهرستان، سرباز، بمپور، فنوج، سوران و خاش بیشترین خسارت را در بخش کشاورزی متحمل شدند. بیشترین محصولات آسیب‌دیده نیز مربوط به باغات میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، مزارع محصولات خارج از فصل و دامداری‌های استان بوده است. خسارت بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان به محصولات، اثر مستقیم سیل بر کشاورزی استان است و باید دید از بین رفتن محصولات آماده برداشت، چه تأثیری بر بازار این محصولات خواهد گذاشت.
حجم این خسارت‌ها می‌توانست با انجام لایروبی و اصلاح هندسی رودخانه‌ها کمتر از این میزان باشد؛ عملیاتی که مسئولان استانی برای انجام آن بیش از هشت ماه زمان داشتند و قطعاً هزینه این اقدامات پیشگیرانه می‌توانست بسیار کمتر از میزان خسارت وارد شده به مردم و به‌ویژه کشاورزان استان باشد.