علی نوری‌اسکویی یکی از فعالان هنر و فن انیمیشن در کشورمان است. او عضو هیئت مدیره انجمن آسیفا(انجمن بین‌المللی سازندگان و دوست‌داران فیلم‌های انیمیشن)، تهیه‌کننده و کارگردان انیمیشن است. این انیماتور در سال‌های فعالیتش همکاری‌های متعدد بین‌المللی هم داشته است. انیمیشن سینمایی «رهایی از بهشت» به کارگردانی نوری‌اسکویی توانسته تا کنون جوایز بین‌المللی بسیاری را کسب کند. با او درباره وضعیت انیمیشن کشور و حضور دو اثر ایرانی در عرصه‌های بین‌المللی گفت‌وگو کردیم.
مخاطبی که انیمیشن را در سینما نمی‌بیند
علی نوری‌اسکویی درباره وضعیت سینمای انیمیشن کشور و قیاس آن نسبت به گذشته به خبرنگار ایرناپلاس گفت: در کشور ما صنعت و سینمای انیمیشن به لحاظ زیرساخت‌های فنی، کیفی و نیروی انسانی، تقریبا هم‌عرض چند کشور معدود دارای سینمای انیمیشن است. شاهد این ماجرا هم تعداد روزافزون تولیداتی است که نسبت به سال‌های پیش رشد داشته‌اند. هر ساله تعداد آثار سینمایی در حال رشد و افزایش است. اما دو نکته وجود دارد. اولا اینکه صنعت انیمیشن در کشور ما و در حوزه سینما هنوز نهادینه نشده است. به دلیل اینکه مردم ما عادت ندارند به سینما بروند و انیمیشن ببینند. معمولا در این سال‌ها مردم حتی بهترین فیلم‌ها از بزرگترین کمپانی‌ها را در منزلشان نگاه کرده‌اند. و این شاید یکی از معضلات سینماگران انیمیشن ماست. یعنی مخاطب ما عادت نکرده به سینما برود و انیمیشن را بر پرده ببیند. این موضوع به نوعی کار را سخت کرده است چون باید این تجربه و علاقه‌مندی را برای مخاطب ایجاد کنیم که به سینما بیاید و انیمیشن ببیند. از سویی دیگر در بخش فیلمنامه و کارگردانی انیمیشن‌هایمان یک سری مشکلاتی داریم و علی‌رغم اینکه به لحاظ تکنیکی و فنی خیلی با کیفیت و خوب شده‌اند، اما هنوز به آن بلوغی که انتظار می‌رود نرسیده‌اند.
دور نخواهد بود که انیمیشن‌های ما به لحاظ قصه به جذابیت برسند
وی در ادامه افزود: آثار ما در مقایسه با انیمیشن‌های روز جهان و به لحاظ روایت و قصه هنوز به آن جذابیت‌های آرمانی که مورد نیاز مخاطب است، نرسیده‌اند. اما فکر می‌کنم این نقطه ضعف هم مرتفع شود. بالاخره سینماگران انیمیشن ما تجربه می‌کنند و فیلم‌هایشان را با مخاطب در سینما می‌بینند و نواقصشان را بر طرف می‌کنند. خیلی دور نخواهد بود که انیمیشن‌های ما به لحاظ قصه به جذابیت مورد نظر برسند.
چرا با وجود تحریم، کره‌ای‌ها سراغ ایرانی‌ها می‌آیند؟
عضو هیئت مدیره انجمن آسیفا در پاسخ به این پرسش که آیا حضور انیمیشن «آخرین داستان» در رقابت اسکار ۲۰۲۰ و اکران فیلشاه در کشورهای دیگری مانند روسیه می‌تواند نوید دهنده توجه بین‌المللی به انیمیشن کشور ما باشد، عنوان کرد: قطعا همین‌طور است. همین الان مشغول تولید یک فیلم سینمایی انیمیشن با کره‌جنوبی به صورت مشترک هستم. اما کره‌ای‌ها که دارای صنعت پیشرفته‌ای هستند و شاید به وجودآورنده خیلی از تکنولوژی‌های فنی رایانه‌ای باشند به علاوه اینکه ارتباط خیلی خوبی با سینمای هالیوود دارند، چرا سراغ ایرانی‌ها می‌آیند و چرا حاضر هستند با شرایط سخت و پیچیدگی‌هایی که تحریم‌ها برای ما قرار داده است، با ایران تولید مشترک داشته باشند؟ مطمئنا به دلیل ظرفیت‌هایی است که در سینمای انیمیشن ایران قرار دارد. این دو فیلم، هر یک با تکنیک مجزا تقریبا پیشانی سینمای انیمیشن ایران هستند.
ما سه فیلم سینمایی انیمیشن در سال‌های گذشته داشته‌ایم. «رهایی از بهشت» که خودم تهیه‌کننده و کارگردانش بودم، «فیلشاه» و «آخرین داستان» که هر یک با سه تکنیک کاملا متفاوت توانستند از سه وجه، قدرت سینمای انیمیشن ایران را به دنیا معرفی کنند که اتفاقات خیلی خوبی است. امروز تقریبا متخصصین انیمیشن در دنیا به توانمندی سینمای انیمیشن ایران واقف شده‌اند.
توانایی ظرفیت سینمای انیمیشن داخلی
این داور جشنواره‌های فیلم کودک و نوجوان با اعلام اینکه به شدت نیازمند برنامه‌ریزی‌های کلان و زیرساختی هستیم، درباره پتانسیل سینمای انیمیشن در عرصه اقتصاد گفت: متاسفانه حوزه سیاستگذاری سینمای انیمیشن ما چندان به ظرفیت بسیار ارز آوری که می‌تواند جای خیلی از اقتصادهای سنگین‌تر و در واقع غیر چابک‌تر را بگیرد، توجه نمی‌کند. کمااینکه خیلی از کشورهای صنعتی مثل ژاپن، آمریکا و کشورهای توانمند در حوزه صنعت به این سمت رفته‌اند و موفق شده‌اند بخش اعظمی از اقتصادشان را از انیمیشن به دست آورند.
اگر بخواهید برای کودکان از بازار اثر انیمیشن تهیه کنید، کافی است دو هفته پشت سر هم رجوع کنید و در هفته سوم متوجه می‌شوید محصول جدیدی وجود ندارد که برای بچه‌ها بخرید. فکر می‌کنم به شدت نیازمند این هستیم که برنامه‌ریزی‌های کلان و زیرساختی را دولت انجام دهد تا ما بتوانیم با سرعت بیشتری به نقطه مطلوب برسیم. الان با سرعت لاکپشتی خودمان و همت بچه‌های انیمیشن حرکت می‌کنیم.
ظرفیت سینمای انیمیشن ما می‌تواند ده‌ها و صدها برابر باشد
«امیدوارم مسئولین امر این نکته را درک کنند که ظرفیت سینمای انیمیشن ما می‌تواند ده‌ها و صدها برابر سینمای داستانی در حوزه بین‌الملل باشد. من از سینمای داستانی و زنده پا به عرصه انیمیشن گذاشتم و اتفاقا ظرفیت‌های هر دو حوزه را خیلی خوب درک می‌کنم. اگر درست برنامه‌ریزی شود، دیری نخواهد گذشت که سینمای انیمیشن می‌تواند به لحاظ اقتصادی به کمک سینمای داستانی بیاید و کمک کند که ما فیلم‌های سینمایی با جلوه‌های ویژه و امکانات جدیدتر و با کیفیت بالاتری تجربه کنیم. این‌ها نکات مهمی است که امیدوارم حوزه سیاستگذاری به آن توجه کند.»
انیمیشن ایده‌آل؛ برای کودک و بزرگسال است
کارگردان انیمیشن رهایی از بهشت درباره موضوعات و داستان‌های انیمیشنی که منجر به موفقیت یک اثر می‌شوند، افزود: تقریبا سه گونه انیمیشن به لحاظ مضمونی در دنیا داریم. انیمیشن‌هایی که صرفا برای مخاطب بزرگسال ساخته می‌شوند که تعدادشان کمتر است و البته در دنیا هم خیلی پرفروش نیستند. این‌ها معمولا انیمیشن‌های هنری هستند، در ژاپن خیلی از این انیمیشن‌ها کار می‌شود، البته طرفداران خاص خود را دارند و معمولا نوجوان‌ها، جوان‌ها و بزرگسالان طرفداران این فیلم‌ها هستند. یک گروه دیگر، انیمیشن‌های مختص کودکان و خردسالان هستند، که بیشتر انیمیشن‌های تلویزیونی هستند، که شاید در قالب سینمایی کمتر ببینیم. یک گونه بسیار پرطرفدار از انیمیشن هم هست که مختص کودک و خانواده است. یعنی هم بچه‌ها از دیدنش لذت می برند و هم بزرگسالان. این انیمیشن، انیمیشنی است که والت دیزنی و کمپانی‌های دیگر هالیوود تولید می‌کنند.
الان نیاز داریم تعداد انیمیشن‌های کودک و خانواده بیشتر شود و سعی می‌کنیم به این سمت برویم. خیلی از همکارانم تقریبا به این موضوع اشراف پیدا کرده‌اند که کارهای جدیدشان باید به این سمت باشد. دوستانی که فیلشاه را ساختند با همین نگاه این اثر را تولید کردند و فیلم بعدیشان هم تقریبا با همین نگاه است.
آخرین داستان و دلایل حضورش در اسکار
اسکویی درباره نماینده انیمیشن ایران در اسکار ۲۰۲۰ بیان کرد: آخرین داستان، علی‌رغم اینکه یک انیمیشن تقریبا بزرگسال است و به نظر من مخاطبش نوجوان به بالا است، تقریبا توانسته میانه ماجرا را بگیرد و مخاطبان متعددی را کسب کند. این اتفاق خوبی است و به دلیل اینکه داستانی از این سرزمین انتخاب شده، مردم دوست دارند بیایند و آن را ببینند، این نکته خیلی مهمی است. اثر قبلی‌ام که هنوز اکران نشده، رهایی از بهشت است که ویژگی‌های خود را دارد و توانسته مانند آخرین داستان بیش از سی و پنج جایزه بین‌المللی برای انیمیشن کشور به دست آورد. در واقع یک بخشی از ظرفیت‌های هنر را معرفی کند.
انیمیشنی از دل تاریخ ایران و کره
این انیماتور و کارگردان درباره تازه‌ترین اثر خود که در دست ساخت دارد، گفت: کار جدید من، از جنس کارهای انیمیشن کودک و خانواده است. عوامل هر دو کشور تقریبا به صورت برابر در این اثر حضور دارند. فیلم به سه زبان انگلیسی، فارسی و کره‌ای تولید می‌شود. قبل از اینکه تولید این اثر شروع شود، کتاب‌های کمیکی را به آن سه زبان از داستان فیلم مهیا و به صورت آزمایشی منتشر کردیم و بازتابش را گرفتیم. این احتمال وجود دارد که همزمان با اکران فیلم سینمایی، انیمیشن یک سریال تلویزیونی داستانی هم از همین قصه به صورت همزمان بین دو کشور تولید شود. که در واقع بتوانیم همکاری خوبی داشته باشیم و یکدیگر را کاور کنیم که مخاطب بیشتری جذب کند. این اثر، قصه جذابی از تاریخ کهن ایران و کره به صورت مشترک دارد.
گفت‌وگو از هنگامه ملکی