در وضعیتی که مردم در شرایط سخت اقتصادی هستند و به‌طور طبیعی نسبت به هنر و تولیدات هنری کم‌توجه می‌شوند، پیشنهاد لغو معافیت مالیاتی کلیه فعالیت‌های فرهنگی-هنری مطرح شده است؛ پیشنهادی که بقای هنر و هنرمندان را دشوارتر خواهد کرد.
در بخشی از سرفصل‌های پیشنهادی سازمان امور مالیاتی برای تحقق اهداف مرتبط با «اقتصاد مقاومتی» که قرار است در لایحه بودجه سال بعد به مجلس شورای اسلامی ارسال شود، متنی با عنوان «پیش‌نویس لایحه اصلاح برخی قوانین و مقررات مالیاتی» منتشر شده است. به همین منظور، پیشنهاد شده تا معافیت مالیاتی کلیه فعالیت‌های فرهنگی-هنری لغو شود. این در حالی است که در بند «ل» ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم نوشته شده است: «فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی، فرهنگی و هنری که به‌موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شود، از پرداخت مالیات معاف است.» با این وجود در صفحه ۲۶ پیش‌نویس لایحه اصلاح برخی قوانین و مقررات مالیاتی، پیشنهاد شده است که «بندهای (الف)، (ب)، (ز) و (ل) ماده ۱۳۹ حذف می‌شود». عملی شدن این پیشنهادها حال و روز فعالان حوزه سینما، تئاتر، موسیقی و تجسمی را سخت‌تر از گذشته خواهد کرد.
بعد از این بود که انجمن نگارخانه‌داران با صدور بیانیه‌ای نسبت به آنچه «حذف معافیت مالیات هنر» عنوان شده، واکنش نشان داد. در بخشی از بیانیه این انجمن آمده است: «این سیکل معیوب میان اصلاح قوانین و ناکارآمدی سیستماتیک، بار دیگر خود را در لایحه اصلاحی دیگری نشان داده است، مهرماه امسال ـ ۱۳۹۸ ـ سازمان امور مالیاتی کشور طی اعلانی خبر از پیشنهاد حذف بخشودگی مالیاتی اقتصاد هنر داده است، حیرت از چنین واکنشی از یک سو و توجیه ناکارشناسانه که این تصمیم را با هدف ایجاد ثبات در کشور معرفی می‌کرد، متخصصان هنری را واداشت تا نسبت به پیشنهاد چنین لوایح خام و کودکانه‌ای واکنش نشان دهند؛ آیا کوچک کردن بخشی از جامعه پویای کشور به ایجاد ثبات منتهی می‌شود؟ و این ثبات بدون زیست فرهنگی معنایی خواهد داشت؟».
این در حالی است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم با چنین تصمیمی مخالف است. علی‌اصغر کاراندیش، معاون حقوقی و امور مجلس و استان‌های این وزارتخانه با اشاره به اینکه سازمان امور مالیاتی پیشنهادهای مالیاتی خود را راسا تنظیم کرده است و در این زمینه با دستگاه‌های ذی‌ربط هماهنگی صورت نداده است، گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این رابطه با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی مخالف است و مراتب این مخالفت را به‌صورت کتبی به مراجع مربوط اعلام کرده؛ در معاونت توسعه مدیریت منابع و هم در معاونت حقوقی پیگیری لازم را انجام داده است.
طرحِ این موضوع خیانت جدی به عالم فرهنگ است
لغو معافیت مالیاتی فعالیت‌های فرهنگی-هنری چه تأثیری بر عملکرد هنرمندان می‌گذارد؟ آیا زیرساخت‌های اجتماعی-فرهنگی ایران به‌قدری قوی است که اگر افزایش قیمت‌ها شامل حال برگزارکنندگان رویدادهای هنری شود، مردم این بخش از فرهنگ را از خاطر نبرده و برای استفاده از آن تلاش کنند؟
شهرام گیل‌آبادی، مدیرعامل خانه تئاتر درباره پیشنهاد ارائه شده برای لغو معافیت مالیاتی فعالیت‌های فرهنگی-هنری به خبرنگار ایرناپلاس گفت: افرادی که این پیشنهاد را ارائه داده‌اند، با چارچوب کار کاملاً ناآشنا هستند و طرحِ این موضوع خیانت جدی به عالم فرهنگ است.
به گفته مدیرعامل خانه تئاتر، در کشورهای دنیا، حمایت‌های متعددی از هنرمندان صورت می‌گیرد، زیرا هنرمندان پیش‌آهنگان فرهنگی یک کشورند و معمولاً قشر هنرمند به دلیل ویژگی‌های کار هنر که او را به سمت استقلال اندیشه می‌برد، خود را وقف توسعه فکری جامعه می‌کنند. گیل‌آبادی بیان کرد: معمولاً هنرمندان از نظر مالی جزو اقشار آسیب‌پذیرند، زیرا مسائل مالی در فرآیند کار هنری جایگاهی ندارد؛ اما کسانی که اقتصاد هنر را راهبری می‌کنند معمولاً افرادی هستند که در جامعه هنری، دستی بر فضای هنری تخصصی ندارند. معمولاً اقتصاد هنر وضعیت انضمامی دارد، یعنی متخصصان اقتصادی هستند که در بازار هنر طراحی و فضای اجرایی را بر عهده می‌گیرند.
او با اشاره به لطمه‌ای که حذف بند «ل» ماده ۱۳۹ یعنی گرفتن مالیات مستقیم از هنرمندان می‌زند، توضیح داد: فرهنگ و هنر عامل‌هایی پویا هستند که برای توسعه فکری جامعه حرکت می‌کند. این در حالی است که هنرمندان در واقع جزو طبقه‌ای هستند که نیاز به حمایت و پشتیبانی جدی دولت دارند و این موضوع جز خیانت در حق سطوح مختلف فرهنگی و حقوق هنرمندان کشور چیز دیگری نیست.
پیشنهاددهندگان این طرح نسبت به تبعات آن ناآگاه‌اند
لغو معافیت مالیاتی فعالیت‌های فرهنگی-هنری در حالی پیشنهاد شده که مردم بسیاری از کالاهای فرهنگی را از سبد خرید خود حذف کرده‌اند و با افزایش هزینه شرکت در فعالیت‌های فرهنگی-هنری چاره‌ای جز نادیده گرفتن آنها نخواهند داشت. اما چنین تصمیمی به معنای نابودی قشر بزرگی از هنرمندان کشور است و تبعات آن نیازمند آسیب‌شناسی جدی است.
گیل‌آبادی دراین باره گفت: حتماً نگارندگان و پیشنهاددهندگان این طرح نسبت به تبعات آن ناآگاه‌اند. با توجه به مشکلات اقتصادی کشور و تنگناهای متعددی که برای مردم به وجود آمده، روا نیست این تنگنا را برای قشر هنرمندان جامعه به‌وجود آوریم. مطمئن باشید که اگر اتفاقی بیفتد حتماً این لطمه به‌گونه‌ای خواهد بود که هنرمندان سکوت نخواهند کرد و حتماً مقابل آن ایستادگی می‌کنند.
گیل‌آبادی درباره چگونگی اعتراض‌هایی که در برابر پیشنهاد لغو معافیت انجام خواهد شد، توضیح داد: سطوح مختلفی برای ابراز نارضایتی از این طرح تعریف شده است. در مرحله اول، گفت‌وگو و رایزنی در حال انجام است. مرحله دوم رسانه‌ای کردن نظرهای مختلف است و مکتوب کردن موضوع است. به نظرم مسئولان باید تدبیر کنند و درباره این اقدامی که درباره جامعه هنری می‌شود، عذرخواهی انجام شود،؛ چراکه بدون نظر جامعه هنری، برای آنها تصمیم‌گیری می‌شود. مورد دوم این است که چیزی که به‌عنوان حمایت در قوانین متعدد وجود دارد، روزبه‌روز این حمایت‌ها حذف و کم‌رنگ می‌شود و این روند به جامعه فرهنگی لطمه می‌زند. مرحله سوم هم تا جایی که خبر دارم هنرمندان تصمیم گرفته‌اند در برابر این پیشنهاد که بدون کارشناسی ارائه شده است، کوتاه نیایند.
درآمد همه هنرها یکسان نیست
البته کسب‌وکارهای مبتنی بر هنر از نظر درآمد یکسان نیستند. فروش بالای بلیط کنسرت سلبریتی‌ها و تعداد مخاطبان این سبک از هنر به اندازه‌ای است که بیلبوردهای شهر پوشیده از آنهاست و سالن‌های کنسرت و نمایش آنها فارغ از چند و چون قیمت بلیط، نوعا پر از تماشاگران می‌شود؛ این در حالی است که بسیاری از تئاترها نوعا با تعداد تماشاگران کمی اجرا می‌شود که درآمد کمی برای فعالان این حوزه دربرخواهد داشت. با این وصف به نظر می‌رسد با همه اصحاب هنر نباید یکسان برخورد کرد و اینکه لغو معافیت مالیاتی برای گذر از شرایط اقتصادی سخت دولت و بدون درنظر گرفتن افراد و شیوه کار آنها مشمول تمام اقشار هنرمند باشد، شاید باعث ضایع شدن حق گروهی از هنرمندان شود؛ امری که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز بر آن تاکید دارد.
گزارش از آیدین پورخامنه