یکی از محصولاتی که با بروز مشکلات اقتصادی از سبد خرید خانواده رخت بربست، کتاب بود. سرانه کتابخوانی در جامعه همواره روبه کاهش است؛ تا جایی که سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در ابتدای هفته کتاب با اشاره به موضوع پایین بودن سرانه کتابخوانی گفت: میزان سرانه مطالعه در کشور با ۱۵ هزار و ۶۰۰ نمونه در کشور حدود یک‌ونیم ساعت مطالعه در هفته و روزانه ۱۳ دقیقه از مجموعه کشوری است. این آمار تقریباً مشابه آمار سال ۱۳۹۴ است یعنی هنوز مصرف کتاب و سرانه مطالعه ما به‌طور میانگین ۱۳ دقیقه در روز است.
یکی از اقداماتی که با هدف ترویج کتابخوانی میان مردم انجام می‌شود، تشکیل باشگاه‌های کتابخوانی و در پایان، برگزاری جشنواره کتابخوانی است که امسال ششمین دوره آن برگزار شد. شبکه گروه‌های ترویج کتابخوانی با حمایت معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، افراد، گروه‌ها، تشکل‌های مردمی و نهادهای غیردولتی دارای فعالیت‌های مؤثر و نوآورانه در زمینه ترویج کتابخوانی را انتخاب و معرفی می‌کند. مروج کتابخوانی کسی است که با طراحی و اجرای فعالیت‌های مستمر، کتابخوانی را گسترش می‌دهد یا فرآیند خواندن را لذت‌بخش‌تر، عمیق‌تر و تأثیرگذارتر می‌سازد. همچنین ترویج کتابخوانی شامل فعالیت‌هایی است که به افزایش، گسترش و استمرار کتابخوانی در میان مردم می‌انجامد. شرکت‌کنندگان در این جشنواره می‌توانند در بخش‌های گروه‌ها و افراد، نهادهای دولتی و غیردولتی به رقابت بپردازند. در مراسم اختتامیه از افراد و گروه‌های برگزیده تقدیر خواهد شد. در این دوره از جشنواره با ۱۵هزار فعال در حوزه ترویج کتابخوانی فعالیت و اختتامیه ششمین جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی، بیست‌وپنجم آبان‌ماه برگزار شد.
استفاده از کتاب در درمان افراد دارای معلولیت و اوتیسم
محسن حاجی‌زین‌العابدینی، دبیر ششمین جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا پلاس، درباره تفاوت‌های این دوره با دوره‌های پیشین بیان کرد: جشنواره در طول مدت ۶ سال به بلوغ نسبی رسیده است و مروجان کتابخوانی شیوه کار را بهتر یاد گرفته‌اند. مسئله دیگر این است که از امسال بخشی به نام «نگاه ویژه» داریم که تمرکز آن بیشتر بر توانیابان، مروجان سیار و مروجان در مناطق دوزبانه است. این بخش به دلیل اهمیت کار ترویج برای جشنواره به آن اضافه شده است.
دبیر ششمین جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی با اشاره به اینکه حضور زنان، کودکان و دانش‌آموزان در جشنواره نسبت به گذشته چشم‌گیرتر شده است، گفت: در این دوره توجه ویژه‌ای به افراد با نیازهای ویژه و توانیابان شد که نیازمند روش ترویج کتابخوانی ویژه‌ای هستند؛ برای همین متخصصان روانشناسی روی این مسئله کار کردند تا با تمرکز بر فعال‌سازی این بخش، افراد نابینا، ناشنوا، اوتیسم و معلولان ذهنی و فیزیکی بتوانند از برنامه‌های ترویج کتابخوانی استفاده کنند تا روحیه بالاتری داشته باشند و بتوان از بحث کتاب‌درمانی برای آنها استفاده کرد.
نیاز مردم مناطق مرزی با زبان ترکی، کردی، عربی و گیلکی
هرچه فاصله از مرکز شهر بیشتر شود، زمان بیشتری برای دسترسی به کتاب لازم است، تا جایی که بسیاری از مناطق صعب‌العبور با کمبود کتاب مواجه هستند. در این دوره، مروجان کتابخوانی تلاش کردند چاره‌ای برای این مشکل بیندیشند. مروجان سیار بخشی است که در آن مروجان سیار با کوله، موتورسیکلت و چهارپایان خود را به مناطق رسانده و در حوزه ترویج کتابخوانی تلاش می‌کنند.
حاجی‌زین‌العابدینی در توضیح درباره بخش کتاب‌رسانی به مناطق صعب‌العبور توضیح داد: برنامه و تمرکز شبکه مروجان کتاب که برای ترویج کتابخوانی فعالیت می‌کنند روی اهدای کتاب یا فعالیت‌های این‌چنین نیست، بلکه شکل‌دهی به فعالیت‌های کتابخوانی، هدایت افرادی که در این حوزه کار می‌کنند و استفاده از توان مردمی در این برنامه‌ها از اهداف در نظر گرفته شده است.
ایران از گستردگی زیادی برخوردار است، همان‌طور که در کشور می‌توانیم چهار فصل را تجربه کنیم، مردم با زبان‌های مختلف در این کشور زندگی می‌کنند. یکی از نیازهای کودکان آنها آموزش زبان فارسی پیش از ورود به مدارس است. این یکی از اهداف شبکه ترویج کتابخوانی بیان شده است تا با توجه به‌نیاز ویژه مردم مناطق مرزنشین که به زبان‌های ترکی، کردی، عربی و گیلکی صحبت می‌کنند، با کمک مروجان کتابخوانی بتوانند زبان فارسی را پیش از شروع مدارس آموزش ببینند.
مسائل مالی در اجرای این جشنواره بی‌تأثیر نیست
دبیر اجرایی ششمین جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی، درباره مشکلاتی که در طول دوره برگزاری جشنواره با آنها مواجه شده است، توضیح داد: یکی از مسائل مهم ما این است که هنوز مفهومِ ترویج کتابخوانی برای بسیاری از افراد جا نیفتاده تا خودشان بدانند که کارشان ترویج است و بتوانند کار ترویج کتابخوانی را به دیگران منتقل کنند و ایده‌های جدید بپرورانند. مسئله دوم این است که خیلی از افراد از جشنواره ما مطلع نمی‌شوند و نمی‌توانند به شبکه ما وارد شوند.
به گفته حاجی‌زین‌العابدینی شبکه ترویج کتابخوانی بیشتر فعالیت‌های خود را به‌وسیله افرادی که به‌صورت داوطلبانه در آن فعالیت می‌کنند و همچنین خیرین انجام می‌دهد. بخشی از اقدامات هم با کمک دولت انجام می‌شود، او درباره کفایت سرمایه‌های مالی در انجام این جشنواره بیان کرد: مسلماً مسائل مالی در اجرای این جشنواره بی‌تأثیر نیست، اما عشق و علاقه‌ای که افراد به‌جا می‌گذارند به‌گونه‌ای است که فعالان بتوانند همه مشکلات مالی را پشت سر بگذارند.
ارسال ۹۱۷ اثر به جشنواره ترویج کتابخوانی
هر ساله به تعداد افرادی که در جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی شرکت می‌کنند، افزوده می‌شود. در ششمین دوره از جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی در بخش گروه‌ها و نهادهای غیردولتی ۱۸۳ گروه، در بخش افراد ۴۳۵ نفر، در بخش بین‌الملل هفت گروه، بخش نگاه ویژه- مروجان سیار، مروجان در مناطق دو زبانه و مروجان برای افراد با نیازهای ویژه- ۳۳۵ نفر، بخش نشان استمرار ۲۸ نفر شرکت کرده‌اند که در مجموع به معنی شرکت ۹۸۷ فرد و گروه در این دوره از جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی است. این در حالی است که در سال ۹۳ تعداد آثار رسیده به این جشنواره ۹۸، در سال ۹۴ تعداد آثار رسیده به این جشنواره ۴۹۷، در سال ۹۵ تعداد آثار رسیده به این جشنواره ۷۵۴، در سال ۹۶ تعداد آثار رسیده به این جشنواره ۷۹۲ و در سال ۹۷ تعداد آثار رسیده به این جشنواره ۹۱۷ بوده است.
برگزیدگان ششمین جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی از استان‌های خراسان رضوی، سمنان، مازندران، تهران، گیلان، قزوین، مرکزی، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، یزد، فارس، بوشهر و خوزستان هستند.