به گزارش ایرناپلاس، سیاست وارد زندگی همه انسان‌ها شده است؛ حتی فعالان حوزه فرهنگی که شاید کمتر تمایل دارند با سیاست ارتباطی داشته باشند، گاهی دچار مسائل مرتبط با آن می‌شوند. این مساله می‌تواند بر روند خلق اثر و انتشار آن تاثیر داشته باشد زیرا فکر و روان هنرمند همواره با این موضوع درگیر می‌شود که چگونه می‌تواند اثری خلق کند که امکان انتشار آن را داشته باشد.
مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با در نظر گرفتن دغدغه‌های هنرمندان، سعی در رفع آنها دارند. محمود شالویی سرپرست معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه مرکززدایی جزو اولویت‌های دولت جدید است در آیین پایانی چهاردهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران گفت: سیاست‌زدایی از حوزه فرهنگ، سیاست و رویکرد جدی این وزارتخانه است که ان‌شاءالله در برنامه ها عملی خواهد شد.
شهرام صارمی آهنگساز و نوازنده کمانچه که سال‌ها به عنوان مدیر اجرایی جشنواره موسیقی فجر فعالیت داشته، در گفت‌وگو با ایرناپلاس با تاکید بر اینکه هنر می‌تواند پل ارتباطی سیاستمداران با هم باشد، جدایی سیاست از فرهنگ و هنر را خدمت بزرگی به فرهنگ کشور دانست.
ایرناپلاس: به نظر شما ممکن است از فرهنگ، سیاست‌زدایی شود؟
صارمی: کلا حوزه فرهنگ، هنر و ادبیات باید از مسائل سیاسی جدا باشد و مسائل سیاسی نباید روی آنها تاثیر بگذارد. به هر جای دنیا سفر کنید، موسیقی ایرانی را با ویژگی‌های خاص خودش می‌شناسند؛ حتی اگر اطلاعاتی درباره حکومت و سیاست جاری در کشور نداشته باشند. حافظ، فردوسی و ادبیات ایران همه جزء فرهنگ ایران هستند، اینها نمی‌تواند تحت تاثیر سیاست قرار بگیرد.
محمدرضا شجریان نمونه واضح این مساله است که مورد برخوردهای سیاسی قرار گرفت اما هنرمند متعلق به این آب و خاک است و باید از همه نگاه‌ها، نگرش‌ها و تصمیم‌گیری‌های سیاسی به دور باشد.
در روزهای گذشته در اوج مسائلی که با آذربایجان داشتیم و مذاکراتی که در این حوزه اتفاق می‌افتاد، علیرضا قربانی با عالیم قاسیم‌اف در ترکیه کنسرت داشتند. این نشان می‌دهد که هنر می‌تواند فارغ از این مسائل باشد. هنر می‌تواند بین کشورها پیوند ایجاد کند، هنر می‌تواند پل ارتباطی سیاستمداران برای ارتباط با هم باشد؛ در نتیجه نکته‌ای که آقای شالویی به آن اشاره کردند، اگر جامه عمل بپوشد خدمت بزرگی به فرهنگ کشور است.
ایرناپلاس: مسائل سیاسی در حوزه موسیقی و تبادل کپی‌رایت تا چه اندازه تاثیرگذار است؟
صارمی: در حوزه موسیقی نمی‌توانیم قانون کپی‌رایت را رعایت کنیم زیرا عضو کنوانسیون برن نیستیم و همچنین تحریم هستیم. یعنی اگر در ایران آلبوم موسیقی منتشر کنیم و فردی در آلمان آن آلبوم را بدون هماهنگی بفروشد، ما نمی‌توانیم از او شکایت کنیم زیرا عضو آن پروتکل نیستیم.
نمی‌توانیم آلبوم موسیقی را در خارج از ایران بفروشیم
ایرناپلاس: چرا نمی‌توانیم شکایت کنیم؟ اگر ما این قانون را نداریم آنها که در کشور خود ملزم به اجرای کپی‌رایت هستند.
صارمی: مساله اجرایی شدن این کنوانسیون به صورت جهانی است. اگر با تولیدکنندگان موسیقی صحبت کنیم، متوجه می‌شویم که به دلیل تحریم‌ها برای فعال‌های حوزه موسیقی مشکلات زیادی پیش آمده است. یکی از مهم‌ترین این مشکلات در فروش است. یعنی اگر سایت فروش آلبوم‌های موسیقی را در نظر بگیرید، در آمریکا کسی نمی‌تواند آلبومی را از ایران بخرد و امکان دسترسی به همه این سایت‌ها را ندارند. البته ممکن است آثار در فضای مجازی پخش شود و کسی نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد.
ایرناپلاس: در دیگر کشورها به چه شکل است؟ آیا سیاست از فرهنگ جداست؟
صارمی: کاملا جداست. برای مثال گروه‌های موسیقی اثرهای اعتراضی تولید می‌کنند و این‌گونه نیست که نتوانند آن را منتشر کنند. برخورد سیاسی با فرهنگ و هنر نمی‌شود. افراد از نظر هنری اقدامات خود را انجام می‌دهند.
ایرناپلاس: به نظر شما برای اینکه مردم و مسئولان در ایران این مساله را بپذیرند، این اقدامات باید از طرف چه گروهی شروع شود؟
صارمی: این مساله در سه یا چهار دهه گذشته به صورت‌های مختلف اعلام شده و کلید خورده است. به همین دلیل است که برخی از هنرمندان مجبور به زندگی در کشورهای دیگر شده‌اند. این موضوع روشنی واضحی است و این مسائل ربطی به مسائل سیاسی ندارد؛ زیرا هنرمندان کارهای خود را می‌کنند.
هنر و فرهنگ نباید درگیر مسائل سیاسی شود
ایرناپلاس: اگر دیدگاه سیاست‌زدایی از فرهنگ عملی شود، می‌تواند بر توسعه و ارتباط هنر با مردم تاثیر داشته باشد؟
صارمی: هنر مانند دیگر نیازهای مردم است و ربطی ندارد که در کشور چه اتفاقی می‌افتد. برای مثال درویش‌خان در سال ۱۳۰۵ به رحمت خدا رفت؛ یعنی نزدیک ۹۵ سال است که فوت کرده؛ اما آثار او اجرا می‌شود؛ آثارش به صورت کتاب چاپ شده، آثار ضبط شده از او وجود دارد و از آنها استفاده می‌شود. درویش‌خان همیشه در فرهنگ و هنر ایران وجود دارد و نمی‌تواند دستخوش مسائل سیاسی شود؛ باید به این نگاه صورت کلی‌تری داده شود؛ برای مثال محمدرضا لطفی، پرویز مشکاتیان، فرامرز پایور، حسین یاحقی و همه استادهایی که بودند مگر از موسیقی ایران حذف شدنی‌اند؟ هنر و فرهنگ همواره وجود دارد و رشد و اعتلای آن کاملا به این مساله مرتبط است که درگیر مسائل سیاسی نشود.
هنرمند همیشه به ممیزی‌ها فکر می‌کند
ایرناپلاس: به عنوان هنرمندی که در این فضا فعالیت می‌کنید، این روند در خلق اثر چه تاثیری داشته است؟
صارمی: وقتی که شاعر می‌خواهد شعر بگوید، آهنگساز می‌خواهند موسیقی بسازد و ... همیشه به ممیزی‌ها فکر می‌کنند که آیا به اثرشان مجوز داده می‌شود؛ در هر مرحله فکر می‌کنند که کدام قسمت‌های اثر تغییر خواهد کرد؛ این در حالی است که اثر هر هنرمندی باید منتشر شود؛ اگر مردم دوست داشتند از آن استفاده می‌کنند و اگر مورد تمایل مردم نبود فراموش می‌شود. در شرایطی که همه گوشی هوشمند دارد اگر به اثری مجوز داده نشود، با انتشار آن در فضای مجازی همه مردم به سادگی به آن دسترسی پیدا می‌کنند. فقط موضوع این است که در این شرایط درآمدزا نیست.
بسیار مهم است که بتوانند گام نخست را بردارند
ایرناپلاس: آیا هنرمند می‌تواند به آن درجه از تجربه برسد که بتواند فارغ از مسائل، اثر را خلق کند و بعد از آن به مسائل ممیزی فکر کند؟
صارمی: رسیدن به این جایگاه به زمان زیادی نیاز دارد. حتی اگر موضوعی که آقای شالویی فرمودند، عملی شود، محدودیت‌های ذهنی در هنرمندان تا مدت‌ها وجود خواهد داشت و به راحتی پاک نمی‌شود. اما این گام نخست بوده و بسیار مهم است اگر بتوانند این کار را انجام دهند.
ایرناپلاس: اگر از فرهنگ سیاست‌زدایی شود، چه تاثیری بر هنرمندان دارد؟
صارمی: اگر این اتفاق بیفتد، شاهد پویایی و بالندگی در آثار خواهیم بود و آثار خوبی تولید خواهد شد. این اتفاق تاثیر خوبی بر هنرمندان جوان خواهد داشت، زیرا آنها مشکلات زیادی در حوزه اقتصاد و انتشار آثار دارند.
ایرناپلاس: برای رسیدن به وضعیتی که در آن از فرهنگ سیاست‌زدایی شده است، چه باید کرد؟
صارمی: این اقدام باید از بخش دولتی شروع شود. برای مثال برای سهولت در تولید و رفع ممیزی تلاش شود، از طرفی هنرمندان هم اقدامات لازم را انجام دهند؛ زیرا محدودیت‌هایی که وجود دارد از طرف هنرمندان نیست. اگر دولت این محدودیت‌ها را بردارد این اتفاق کم‌کم به جای خوبی می‌رسد، زیرا کسی که بخواهد محصولی تولید کند باید به مسائل دیگری فکر کند.
نظر شما