به گزارش ایرناپلاس، وقتی همه‌گیری ویروس کرونا همه فعالیت‌های مردم را تغییر داد، فرض شد که محدودیت رفت‌وآمد، بهانه‌ای برای توجه بیشتر به کتاب و مطالعه می‌شود. با اینکه در ماه‌های نخست مقداری فروش کتاب‌های کاغذی و الکترونیک افزایش یافت اما بازار نشر به سرعت به روزهای رکود بازگشت و حتی شرایط فعالیت ناشران به دلیل افزایش قیمت کاغذ، تعطیلی‌های پی‌درپی چاپخانه‌ها و محدودیت رفت‌وآمد، سخت‌تر از گذشته شد. بازار کتاب کودک هم از این روند مستثنی نبود.
کاهش تولید در حوزه کتاب کودک و نوجوان، کاهش فروش و تیراژ کتاب‌ها در دراز مدت، موجب کمتر شدن فعالیت ناشران کوچک و حتی تعطیلی برخی از آنها شده است.
زهرا سعیدبهر مدیر انتشارات فرشتگان که در حوزه کودک و نوجوان فعال است در این زمینه به خبرنگار ایرناپلاس گفت: ناشران بزرگ علاوه بر اینکه مخاطبان زیادی را در کتاب‌فروشی‌های سطح کشور جذب می‌کنند، در نتیجه فروش بالایی دارند، همچنین آنها فروش بالایی از فضای مجازی دارند. آنها توان تولید بالایی دارند و از طریق فروش در فضای مجازی و فیزیکی می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند.
به گفته وی، ناشران کوچک معمولا با شرکت‌های پخشِ کمتری همکاری می‌کنند و کتاب‌هایشان آنقدر شناخته شده نیست که برای مثال در نمایشگاه مجازی کتاب با عنوان، جست‌وجو شوند؛ در نتیجه فروش اندکی خواهند داشت.
وی ادامه داد: قیمت کاغذ، هزینه لیتوگرافی، صحافی و ... آنقدر زیاد شده است که به صورت منطقی ادامه فعالیت در حوزه نشر سود ندارد. به طور نمونه مجموعه کتاب ۱۲ جلدی را در سال ۹۸ در ۲ هزار تیراژ با ۳۰ میلیون چاپ کردم، دو ماه پیش برای چاپ دوباره آن حدود ۸۰ میلیون تومان هزینه کردم. حتی اگر ناشر سود دو برابری برای خود در نظر بگیرد _ که این اتفاق ممکن نیست _ باز هم باید مقداری سرمایه روی آن بگذارم تا بتوانم دوباره این مجموعه را چاپ کنم.
سود کتاب برای چاپ مجدد کافی نیست
سعیدبهر با یادآوری افزایش بیش از هفت برابری قیمت‌ها نسبت به سال ۹۸ توضیح داد: هزینه تولید کتاب بالا رفته، کاغذ از بندی ۹۸ هزار تومان به بیش از ۷۰۰ هزار تومان رسیده است. اما ناشر نمی‌تواند قیمت کتاب را هفت برابر کند، زیرا قیمت باید عددی باشد که به فروش برسد. بنابراین قیمت‌گذاری براساس اصول حرفه‌ای انجام نمی‌شود، بلکه براساس توان خرید مردم است. وقتی ناشر با این فرمول به فعالیت خود ادامه می‌دهد، سود آنقدر کم است که برای چاپ مجدد بازهم باید از سرمایه استفاده کند.
به گفته مدیر انتشارات فرشتگان، وقتی ناشری بزرگ، کتاب‌فروشی دارد، می‌تواند تولیدات خود را بفروشد، اما ناشر کوچک باید کتاب را به شرکت پخش بدهد، در نتیجه درصدی از سود کتاب به شرکت پخش پرداخت می‌شود. فروش در کتاب‌فروشی و بازگشت پول به ناشر ۹ تا ۱۲ ماه زمان نیاز دارد، این روند توان تولید را پایین می‌آورد و نشر متوقف می‌شود. اما اگر ناشر، کتاب‌فروشی داشته‌باشد، توان تولیدش در جریان است و می‌تواند روز به روز تولید کند.
کتاب اگر به دید مخاطب برسد حتما فروش دارد
سعیدبهر درباره کتاب‌هایی که در دوران کرونا فروش بهتری دارند، توضیح داد: بیشتر کتاب‌هایی که در زمینه‌های آموزشی هستند، در این سال‌ها مورد توجه قرار گرفتند؛ به‌ویژه کتاب‌های آموزشی که در مدارس شناخته شده‌اند. برخی از ناشران در ارتباط با مدارس توانستند فروش بالایی داشته باشند. همچنین تبلیغات به هر شکل در فروش کتاب تاثیرگذار است.
کتاب اگر به دید مخاطب برسد حتما فروش دارد. کتاب‌های مورد علاقه کودکان، مانند کتاب‌های هیجانی، خنده‌دار، ترسناک و... پرفروش می‌شود. البته برخی از کتاب‌ها ترجمه است و استقبال جهانی دارد و حتی در شرایط بد هم فروش می‌رود.
وی افزود: در حوزه بزرگسال، این روزها کتاب‌های استارتاپ و روان‌شناسی فروش بالاتری دارند. البته روش‌های فروش سنتی اقبال بالایی دارد و هرچه پیش می‌رویم باید روش‌های سنتی فروش را به روز کنیم و ناشران می‌توانند فعالیت در شبکه‌های مجازی را آموزش ببینند.
کدام کتاب‌ها فروش بیشتری دارد؟
مصطفی مقسمی مدیر فروش نشر هوپا نیز درباره کتاب‌هایی که این روزها بیشتر مورد توجه کودکان و نوجوانان قرار می‌گیرد، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: بعد از همه‌گیری ویروس کرونا، تغییر سبک زیادی در فروش کتاب کودک و نوجوان اتفاق نیفتاده است. کتاب‌هایی برای کودکان جذاب‌ترند که شخصیت‌های آن باورپذیرتر باشند. کتاب‌هایی که شخصیت آنها به خود کودک نزدیک‌تر و معمولی هستند.
وی ادامه داد: در گذشته و هنوز هم برخی کتاب‌هایی را که آموزه‌های درخشانی داشته باشند، پند و اندرز دهند و شمایلی از انسانی کامل بی‌عیب ارائه کنند، کتاب مناسب دانسته می‌شود اما اکنون کتاب‌ها با کاراکترهای معمولی طراحی می‌شوند و با همه نواقص و خلل‌های شخصیتی که انسان‌ها دارند.
به گفته وی، واحدهای کوچکتر نشر برای مواجه با مشکلات و اتفاق‌ها مانند آنچه در همه‌گیری کرونا اتفاق افتاد، آمادگی کمتری دارند. طبیعی است که در وضعیت همه‌گیری این بیماری و وقفه یک یا دو ساله واحدهای کوچکتر، سخت‌تر بتوانند خود را با شرایط منطبق کنند و واحدهای بزرگتر توان بیشتری در این کار داشته‌باشند. همچنین وقتی ناشران کوچکتر تولیدی نداشته باشند، دیگر فعالان جنس خود را عرضه می‌کنند.
مدیر فروش نشر هوپا با بیان اینکه دسته‌بندی ناشر به دو بخش کوچک و بزرگ درست نیست، ادامه داد: اینکه ناشر کوچک با چه کیفیت و قیمتی کتاب منتشر کند، در ادامه فعالیت او مهم است. محصولی که ما تولید می‌کنیم، هیچ ارتباطی با محصولاتی که در دکه‌های روزنامه فروشی _ کتاب‌های دکه‌ای _ ارائه می‌شود، ندارد. واحدهای نشر کوچکتر به این دلیل که کارشان متوقف شده، محصول عرضه نمی‌کنند، اما هر ناشری که توانسته خود را با شرایط وفق دهد و راهکاری پیدا کرده تا بتواند در این شرایط به فعالیتش ادامه دهد، می‌تواند ویترین ناشری را که فعالیت متوقف شده است، پر کند.
تیراژ کمتر، سود کمتری برای ناشر دارد
روند دیگری که در سال‌های اخیر شکل گرفته، افزایش سود ریالی و کاهش درصد سود ناشر است. مقسمی دراین‌باره توضیح داد: هرچه تیراژ کتاب پایین می‌آید سود آن برای ناشر کمتر می‌شود. اگر کتاب به جای ۲ هزار نسخه، در هزار نسخه چاپ شود قیمت آن ۴۰ درصد بالاتر می‌رود. امسال حاشیه سود ریالی ناشران افزایش یافته زیرا قیمت کالا افزایش پیدا کرده اما درصد سود آنها کاهش یافته است.
وی در مقایسه دهه‌های مختلف و تیراژ کتاب در آنها بیان کرد: در مقایسه تیراژ کتاب در دهه‌های مختلف، پارامترهای متفاوتی مطرح است. برای مثال جمعیت، تعداد عناوین کتاب و سرانه مطالعه از عوامل تاثیرگذار در تیراژ کتاب هستند. همچنین میزان محتوایی که در دسترس کودکان قرار می‌گرفت از اهمیت بالایی برخوردار است.
به گفته مقسمی، با اینکه کودکان زمان زیادی را در مدارس می‌گذرانند، توجه به کتاب‌خوانی در مدارس کم‌رنگ شده و حتی برخی از مسئولان مدارس، کودکان را از کتاب غیردرسی دور می‌کنند.
وی افزود: بازار کتاب، بازار کوچکی است و گردش مالی کمی دارد. آن هم در حالی که رقم تبلیغ شهری و صداوسیما به اندازه‌ای بالاست که ناشر نمی‌تواند از این امکان‌ها استفاده کند.
نظر شما