دستاوردهای تاریخی انتقال نفت به پایانه جاسک

به گزارش ایرناپلاس، این مطالب، بخشی از سخنان «سید شمس‌الدین موسوی چاشمی» از تحلیلگران حوزه انرژی از استراتژیک‌ترین طرح کنونی صنعت نفت است. طرحی که باعث می‌شود ایران تنگه هرمز را دور بزند. 

وی در گفت‌وگوی مشروح با ایرناپلاس درباره این طرح گفت: طرحی برای انتقال نفت خام از میادین غرب کارون به پایانه جدید جاسک است که در دل آن، تعداد زیادی پروژه تعریف شده است. این طرح، استراتژیک‌ترین و راهبردی‌ترین طرح دولت دوازدهم است و یکی از بزرگترین خطوط انتقال دو فازی را شامل می‌شود. دو فازی به این معنا که هم نفت خام ترش و هم میعانات گازی را جابه‌جا می‌کند.

موسوی درباره ضرورت اجرای این طرح اظهار کرد: در زمان جنگ، حملات زیادی از سوی عراق به پایانه خارگ صورت می‌گرفت. دوزه زمانی زیادی بود که ما امکان صادرات نداشتیم. داشتن یک جایگزین و بندر صادراتی دیگر، این ظرفیت را برای کشورمان ایجاد خواهد کرد. همچنین سواحل مکران ما کاملاً بکر است. یکی از کارویژه‌های این پروژه توسعه سواحل مکران است.

این تحلیلگر حوزه انرژی در بخش نخست گفت‌وگو، درباره سیاست‌های کلان حاکم بر صنعت نفت و موضوع‌هایی همچون میادین مشترک، تولید صیانتی، ضرورت عبور از خام‌فروشی سخن گفت و در بخش پایانی، بر طرح انتقال نفت از گوره به جاسک متمرکز شد.
 

ایرناپلاس: گفته می‌شود پروژه گوره به جاسک مهم‌ترین پروژه کنونی صنعت نفت کشور است. این طرح اکنون در چه وضعیتی قرار دارد؟ 

طول خط لوله حدود ۱۰۰۰ کیلومتر بوده و از گوره تا جاسک یعنی از استان بوشهر به استان هرمزگان و شرق تنگه هرمز می‌رسد. قطر لوله آن ۴۲ اینچ است و در این پروژه از استاندارد NACE استفاده می‌شود.

موسوی: این طرح برای انتقال نفت خام از میادین غرب کارون به پایانه جدید جاسک است و در دل آن تعداد زیادی پروژه تعریف شده است. این طرح استراتژیک‌ترین و راهبردی‌ترین طرح دولت دوازدهم است و یکی از بزرگترین خطوط انتقال دو فازی را شامل می‌شود. دو فازی به این معنا که هم نفت خام ترش و هم میعانات گازی را جابه‌جا می‌کند و لوله‌های آن نیازمند فناوری خاصی است.

طول خط لوله حدود ۱۰۰۰ کیلومتر بوده و از گوره تا جاسک یعنی از استان بوشهر به استان هرمزگان و شرق تنگه هرمز می‌رسد. قطر لوله آن ۴۲ اینچ است و در این پروژه از استاندارد NACE استفاده می‌شود. تا پیش از این پروژه، ما این نوع لوله را وارد می‌کردیم.

برای انتقال نفت خام در فواصلی، احتیاج به تلمبه‌خانه است که فشارافزایی کند تا نفت منتقل شود. پنج تلمبه‌خانه در مسیر این پروژه تعریف شده است.
ظرفیت مهندسی، مشاوره، تأمین اقلام و اجرای خط لوله کشور در این پروژه درگیر است. در پایانه جاسک حدود ۲۰ میلیون بشکه انبارش نفت خام را خواهیم داشت. مجموعه مخازن و اینکه چگونه به کشورهای دیگر صادر شود، از طریق SBM انجام می‌شود؛ یعنی گوی شناوری که در دریا قرار دارد و کشتی کنار آن پهلو می‌گیرد و نفت یا میعانات گازی را بارگیری می‌کند.
در گام نخست، اسکله‌ای وجود ندارد و از طریق سه SBM این کار انجام می‌شود که یکی از آن‌ها اکنون راه‌اندازی شده است. کل پروژه در مجموع حدود ۶۰ درصد پیشرفت دارد، اما فاز نخست آن حدود ۹۵ درصد پیشرفت کرده است.

ایرناپلاس: بحث تنوع‌بخشی به پایانه‌های صادرات نفت و استفاده از مسیرهای جایگزین در این پروژه مطرح است. در این طرح به‌گونه‌ای ما خودمان تنگه هرمز را دور زده‌ایم و پایانه نهایی به جای خلیج‌فارس در دریای عمان واقع شده است. این موضوع چه اهمیتی دارد؛ اینکه وابستگی ما به پایانه خارگ، که بزرگترین پایانه نفتی کشور است، از بین می‌رود؟

موسوی: این پروژه ضرورت‌هایی در سطح ملی داشته است. نخست اینکه سواحل مکران، کمتر توسعه یافته است. در حالی که از ۱۰ شهر بزرگ جهان، هشت شهر بندری هستند. با این حال ما تنها بندرعباس را داریم و سواحل مکران ما کاملاً بکر است. یکی از کارویژه‌های این پروژه توسعه سواحل مکران است.

دیگر اینکه در حوزه صادرات نفت از پایانه خارگ تمرکززدایی می‌شود. در زمان جنگ حملات زیادی از سوی عراق به پایانه خارگ صورت می‌گرفت.دوران زیادی بود که ما امکان صادرات را نداشتیم. داشتن یک جایگزین و بندر صادراتی دیگر این ظرفیت را برای کشورمان ایجاد خواهد کرد.

نفتکش‌ها باید از ورودی دریای عمان بیایند و وارد پایانه خارگ شوند. این فاصله ۱۰۰۰ کیلومتری که با حساب برگشت ۲۰۰۰ کیلومتر می‌شود، با راه‌اندای پایانه جاسک، از بین می‌رود. این موضوع علاقه‌ای برای خرید نفت ایران ایجاد می‌کند. با انتقال نفت و میعانات گازی در سواح مکران، زیرساخت ایجاد می‌کنیم و از خام‌فروشی رها می‌شویم.

ایرناپلاس: این پروژه چه ویژگی‌های خاصی داشته است؟

موسوی: ورق NACE تا پیش از این وارد می‌شد. عزم ملی ایجاد شد که ظرفیت داخلی کشور آن را تولید کند. شرکت‌های داخلی وارد شدند و ورق مورد نیاز را تولید کردند و لوله‌سازی‌های داخلی محصول نهایی مورد نیاز پروژه را تحویل دادند. در حالی که اگر چنین اتفاقی نمی‌افتاد باید از کشورهای خارجی لوله مورد نیاز را وارد می‌کردیم.
 

ایرناپلاس: صفر تا ۱۰۰ اجرای پروژه ایرانی بوده است؟

بخش زیادی از نیروهای کاری توسط جوانان همان منطقه تأمین می‌شوند. این جوانان تحت آموزش قرار می‌گیرند تا مهارتی را کسب کنند و در پروژه بعدی هم بتوانند فعالیت کنند.

موسوی: بله، این پروژه ۱۰۰ درصد ایرانی است. در حوزه پمپ‌ها که بخش اصلی تلمبه‌خانه‌های ما هستند، طراحی اولیه به‌صورتی بود که چهار پمپ در حال پمپاژ و یک پمپ در حال رزرو باشد. ظرفیت بالای این پمپ در کشورمان قابل تولید نبود. قرار شد ظرفیت پمپ‌ها نصف و تعداد آن دو برابر شود؛ یعنی هشت پمپ در حال فعالیت و دو پمپ به‌صورت رزرو باشند. با همین تغییر نگاه، همه فرآیند تولید پمپ در داخل کشور انجام می‌شود.

بسیاری از شرکت‌های پیشرفته، مسئولیت اجتماعی را به‌عنوان یکی از ارزش‌های اصلی خود تعریف کرده‌اند. در این پروژه نیز رویکرد مسئولیت اجتماعی به‌طور جدی مورد توجه بوده است.
بخش زیادی از نیروهای کاری توسط جوانان همان منطقه تأمین می‌شوند. این جوانان تحت آموزش قرار می‌گیرند تا مهارتی را کسب کنند و در پروژه بعدی هم بتوانند فعالیت کنند.

این پروژه بعد از چند سال تمام می‌شود و مجموعه‌های پیمانکاری آن خواهند رفت. در آن زمان چه کسی قرار است از این پروژه صیانت کند؟ فردی که در این پروژه فعالیت کرده، علاقه‌ای به آن پیدا کرده و به طور قطع در روایت‌های شخصی خود از نقشش در تکمیل پروژه یاد می‌کند. چنین شخصی اجازه خرابکاری در این پروژه را به فرد دیگری نمی‌دهد.

استفاده از ماشین‌آلات پروژه برای کارهای عمرانی روستاهای آن منطقه مانند صاف کردن راه... یا توزیع بسته‌های معیشتی و اقلام مرتبط با کرونا باعث می‌شود ساکنان آن منطقه حس نکنند عده‌ای غریبه آمده‌اند تا بهره‌ای از آن منطقه ببرند و بروند.

ایرناپلاس: سخن پایانی؟

موسوی: تا پیش از انجام این پروژه، بیشترین بازدهی خاکی ما مربوط به سد گتوند بود که حدود ۵۱ هزار مترمکعب عملیات خاکی انجام شد. در این پروژه رکورد یکی از شرکت‌ها به ۱۳۵ هزار مترمکعب در روز رسید.

نکته دیگر مربوط به جوش لوله‌هاست که به دلیل حساسیت خود، ممکن است به تعمیر نیاز داشته باشد. استانداردهای بین‌المللی اجازه می‌دهند بین پنج تا ۱۰ درصد از جوشکاری‌های انجام شده، تعمیر شوند. یکی از پیمانکاران با استفاده از ظرفیت نیروهای بومی و آموزش آن‌ها موفق شده رکورد تازه‌ای ثبت کند؛ به‌گونه‌ای که حداکثر دو درصد جوشکاری‌ها نیاز به تعمیر داشته است.

گفت‌وگو از حامد حیدری