میراثی که قربانی کشمکش شهرداری و میراث فرهنگی می‌شود

به گزارش ایرناپلاس، تخریب خانه‌های هنرمندان برجسته کشور، مساله قدیمی است که هر چند ماه، خبر ناگوار احتمال تخریب خانه یکی از هنرمندان منتشر می‌شود.
خردادماه امسال خانه پرویز مشکاتیان تخریب شد زیرا از طرف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی واجد شرایط ثبت تشخیص داده نشد. همچنین خانه مادری هوشنگ ابتهاج در سال ۹۸ تخریب شد. این خانه نیز ثبت نشد؛ به گفته شهرود امیر انتخابی مدیرکل میراث فرهنگی گیلان، این خانه در سال ۱۳۴۰ به کسی فروخته شده بود. میراث فرهنگی زمانی می‌تواند یک خانه را ثبت کند که مالک شخصی آن رضایت داشته باشد. این مشکلی بود که برای ثبت این خانه داشتیم.

شرط قانونیِ نگهداری از خانه هنرمندان، ثبت آن توسط سازمان میراث فرهنگی است. مهرماه ۹۷ علی‌اصغر مونسان که آن زمان هنوز سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به وزارتخانه تبدیل نشده بود، با اعلام ثبت ملی خانه پدری فروغ فرخزاد گفته بود، این سازمان برای ثبت ملی و صیانت از آثار مربوط به مفاخر ادبی توجه دارد و رویکردش صیانت هرچه بهتر از آن‌هاست. خانه پدری فروغ فرخزاد، شاعر معاصر ایرانی سوم مهر به شماره ۳۲۱۰۸ در فهرست آثار ملی ثبت شد.

مونسان با بیان اینکه با ثبت ملی این خانه تاریخی، از تخریب آن جلوگیری می‌شود، یادآورشد: تاکنون با تلاش سازمان میراث‌فرهنگی، خانه‌های تعدادی از هنرمندان، شاعران، علما و مفاخر ادبی و ملی با هدف صیانت هرچه بهتر از این آثار، در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌ است.

همچنین بیستم اردیبهشت‌ماه امسال « کاوه اعتمادزاده » فرزند محمود اعتمادزاده متخلص به «م.ا.به‌آذین» خبر از تلاش برای حفظ خانه پدری داد در حالی که فروش ۶۰ درصد از ملک توسط دیگر وراث، احتمال تخریبِ این خانه را زیاد کرده‌ است.
پرهام جانفشان مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران تصمیم نهایی برای ثبت شدن یا نشدن این خانه را به نظر کارشناسانِ میراثی‌اش وابسته می‌داند.
کارشناسان میراث فرهنگی در مرحله‌ شناسایی و بررسی خانه‌اند. تشخیص این‌که این خانه به‌دلیل حضور به‌آذین یا به دلیل ارزشمند بودن خود خانه واجد ارزش است، در مرحله‌ بررسی قرار دارد. به گفته جانفشان، اگر خانه واجد ارزش شناخته شود، بعد از تکمیل پرونده‌ ثبتی، به وزارتخانه فرستاده می‌شود تا در بین آثار تاریخی و ارزشمند کشور مطرح شود.

بی‌اطلاعی از تخریب خانه احمد محمود
آخرین تخریب متعلق به خانه پدری احمد محمود است. این خانه ۲۴ بهمن‌ماه توسط مالکان جدید و با اخذ مجوزهای قانونی از شهرداری اهواز، تخریب شد. این در حالی است که خانه پدری احمد محمود در منطقه‌ای با بافت تاریخی قرار داشت و شهر اهواز از داشتن موزه محروم است. دوستداران این نویسنده می‌خواستند خانه پدری محمود را به موزه تبدیل کنند.

احمدرضا حسینی بروجنی معاون میراث فرهنگی مدیرکل میراث فرهنگی خوزستان به ایسنا گفت: واقع شدن خانه پدری احمد محمود در محدوده بافت تاریخی اهواز مشمول قوانین و مقررات و ضوابط حاکم بر بافت‌های تاریخی بود اما بدون هماهنگی و اخذ استعلام از اداره کل میراث فرهنگی مجوز تخریب آن از سوی شهرداری صادر شد.

همچنین بابک اعطاء فرزند احمد محمود درباره تخریب خانه پدری این نویسنده مطرح به ایسنا گفت: شرایطی وجود داشت و وراث ناچار شدند این خانه را بفروشند. خانه به دست مالک جدید افتاد اما قرار بر این بود میراث فرهنگی و شهرداری کارهایی انجام دهند تا خانه تخریب نشود زیرا این خانه در بافت قدیمی اهواز، خیابان گشتاسب و محدوده سی‌متری بود.
همه اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند؛ شهرداری می‌گوید ما مجوز نداده‌ایم و میراث فرهنگی می‌گوید اگر قرار به تخریب  بود باید با اجازه ما این اتفاق می‌افتاد.

جای خانه، از کتاب نویسندگان حمایت کنید
خانه پدری احمد محمود تخریب شد و بسیاری از لحظات خوبی که ممکن بود در این خانه برای مخاطبان این نویسنده خلق شود، بر باد رفت.
اسدالله امرایی نویسنده و مترجم با تاکید بر اهمیت حفظ خانه نویسندگان و هنرمندان، به ایرناپلاس گفت: بهتر است از کتاب‌های احمد محمود که منتشر می‌شود، حفاظت کنیم. آن خانه، صرفا آجر، گل و خشت است. خیلی خوب است که آثار باقی‌مانده از نویسنده مانند خانه او را نگه داریم اما چه زمانی خوب است که این کار را انجام دهیم؟ زمانی که اجازه دهیم آثار نویسنده منتشر تا مردم متوجه شوند صاحب آن آثار، آن قلم در آن خانه زندگی می‌کرد.
سال‌هاست کتاب «همسایه‌ها»ی احمد محمود منتشر نشده است، در صورتی که همه جا پیدا می‌شود، این روند باعث شده بدون اینکه ریالی به دست آقای احمد محمود و خانواده‌اش برسد، این کتاب‌ها جیب قاچاقچیان و افرادی را که ربطی به کتاب ندارند پر کند.  

امرایی با یادآوری زندگی یکی از نویسندگان ایرانی در آلمان و تبدیل آن به هتل توضیح داد: تقی ارانی نویسنده و محقق ایرانی نزدیک به ۸۰ سال پیش در خانه‌ای در آلمان زندگی می‌کرد. این روزها آن خانه هتل شده‌ است. فقط یک تابلو روی در وردوی این هتل زده و نوشته‌اند که در این ساختمان تقی ارانی محقق ایرانی، کار تحقیقاتی می‌کرد. در دوره رضا شاه او را کشتند، اما سال‌هاست که این تابلو آنجا باقی است.

خانه هنرمندان می‌توانند منبع درآمد باشند
ثبت محل زندگی مشاهیر معاصر فرهنگی، هنری، علمی و دینی با عنوان طرح «کاشی ماندگار» از اردیبهشت ۹۶ با نصب نخستین کاشی توسط نمایندگانی از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بر روی دیوار خانه چهره ماندگار نقاشی کشور، ایران درودی آغاز شد و ادامه دارد.
امرایی با بیان اینکه این پروژه اقدامی پسندیده بود، ادامه داد: اقدامات اینچنین زمانی ارزشمند می‌شود که مجموعه حاکمیت مانعی بر سر انتشار آثار این نویسندگان نگذارد.

او ادامه داد: خانه نویسندگان ارزش معنوی دارد. ممکن است بگویند مالک خصوصی و وراث موجب شکل‌گیری تصمیم برای تخریب خانه شدند. در صورتی که با مذاکره می‌توان خانه را از وراث و دیگران گرفت. این خانه‌ها می‌توانند منبع درآمد خوبی در حوزه فرهنگ باشند. این روزها بر سر خانه «وارطان» بین شهرداری و وزارت راه دعواست زیرا آن خانه می‌تواند اسم وارطان را داشته‌ باشد؛ می‌توان در آن کلاس‌های آموزشی و گالری برگزار و در حیاط این ساختمان کافه راه‌اندازی کرد. همه اقدامات فرهنگی در آن اجرا شدنی است. هر دولت مالک آن است و می‌توانند از آن استفاده کنند. در نهایت باید توجه داشت که استفاده اساسی برای مردم است.

نابودی اعتماد مردم به کتابخانه‌ها، بزرگترین لطمه به ادبیات ایران
به گفته امرایی، بزرگترین لطمه به ادبیات ایران با از بین رفتن اعتماد مردم به کتابخانه‌ها و استفاده نکردن از آن وارد شده‌ است.
او افزود: دربرابر این ضربه، تخریب خانه نویسندگان از اهمیت کمتری برخوردار است. نگهداری از خانه، آجر و خشت اهمیت ندارد؛ ارزش به این است که نویسنده بتواند آزادانه آثارش را منتشر کند.

این مترجم با یادآوری کتاب‌هایی که به صورت افست و غیرقانونی در بازار منتشر می‌شود و همچنین ترجمه‌هایی که از اثر اصلی، کپی‌برداری شده‌ است، توضیح داد: جلوگیری از این اقدامات بهتر از حفظ خانه نویسنده است. حفظ آثار یک نویسنده بهترین احترام برای نظرات آن نویسنده است. نگهداری و بازسازی خانه نویسندگان ارزشمند بوده اما ارزش آن زمانی ملموس است که اجازه دهند آثار این افراد هم منتشر و  بعد از انتشار از آنها حفاظت شود.