جویندگان طلا در عصر جدید

به گزارش ایرناپلاس، برای قطعی برقی که به جای تابستان، یعنی در فصل اوج مصرف برق، این بار در اواسط زمستان مردم را در نقاط مختلف کشور غافلگیر کرد، دلایل مختلفی مطرح شد. برخی گفتند این مردم هستند که با افزایش مصرف گاز، اجازه نمی‌دهند سوخت کافی به نیروگاه‌های تولید برق برسد.

آمارها نشان می‌دهند حدود ۶۳ درصد برق کشور با استفاده از گاز تولید می‌شود، بنابراین گاز به‌عنوان سوخت نیروگاه‌های برق، اهمیت زیادی دارد و در هفته‌های اخیر نیز به دلیل آنچه مصرف بالای گاز خانگی عنوان شد، مازوت جای گاز را در نیروگاه‌های برق گرفت و آلودگی هوا را در استان‌های مختلف کشور، تشدید کرد.
ایرناپلاس پیش از این در گزارشی به آثار منفی محیط‌زیستی و همچنین، تأثیر مازوت بر استهلاک زودهنگام تجهیزات نیروگاه‌های برق پرداخته بود.

همزمان با آلودگی هوای ناشی از سوخت مازوت در نیروگاه‌های برق و قطعی‌های گاه و بی‌گاه برق در استان‌های مختلف کشور، افزایش فعالیت‌ها در زمینه ماینینگ به عنوان مقصر اصلی این مسائل معرفی شد. این گمانه‌زنی‌ها به ویژه پس از توئیت نسیم توکل عضو کمیته ICT اتاق بازرگانی ایران درباره فارم استخراج بیت‌کوین چینی‌ها در منطقه آزاد اقتصادی رفسنجان قوت گرفت؛ تا جایی که مصرف برق ماینرها به عنوان مقر اصلی قطعی برق و آلودگی هوا مطرح شد.

حال پرسش اینجاست که ماینینگ چیست، ماینر کیست و استخراج رمزارز به چه معناست؟

ماینینگ یک واژه انگلیسی و به معنای استخراج از معدن است و ماینر نیز به معنای معدن‌چی‌. با این حال ماینرها با تصور عمومی از معدن‌چی‌هایی که در اعماق زمین به دنبال برق طلا در تاریکی هستند، کاملاً متفاوت است. در واقع ماینینگ به استخراج صفرویک‌های برنامه‌نویسی شده‌ای اشاره دارد که در یک شبکه، خلق ارزش می‌کند.

بیت‌کوین، طلای عصر جدید
فرض کنید شبکه‌ای از رایانه‌ها در حال حل یک مساله ریاضی هستند. هر رایانه‌ای که بتواند این مساله ریاضی را زودتر حل کند، یک امتیاز دریافت می‌کند. این امتیاز می‌تواند جمله‌ای شبیه به «کامپیوتر شماره ۲۴۰ مساله را در ساعت ۱۷:۱۰ دقیقه حل کرد.» باشد که به صورت رمزنگاری‌شده یعنی ترکیبی از چند حرف و عدد که در ظاهر بی‌معنی هستند، ذخیره می‌شود.
الگویی که این تبدیل یا رمزنگاری را انجام می‌دهد، «هَش» نام دارد. اطلاعات مربوط به هش باید جایی ذخیره شود و همه اعضای شبکه، یک نسخه از آن را داشته باشند. بنابراین یک بلوک یا بلاک ایجاد می‌شود که هش‌ها را ذخیره می‌کند و زمانی که این بلوک‌ها کنار هم قرار گیرند، «زنجیره بلوک» یا «بلاک‌چین» را خواهیم داشت. این فرآیندی است که در تولید یا استخراج بیت‌کوین در بلاک‌چین انجام می‌شود.

برای انجام این فرآیند یا استخراج بیت‌کوین، دستگاه‌های رایانه با قدرت محاسبه و پردازش بسیار بالا نیاز است تا مسائل ریاضی پیچیده‌ شبکه را با سرعت بیشتری نسبت به سایر اعضای شبکه حل کنند. این دستگاه‌ها همان معدن‌چی‌ها یا ماینرها هستند که برای فعالیت ۲۴ ساعته خود به انرژی نیاز دارند  و این انرژی چیزی نیست جز برق. محل قرارگیری ماینرها می‌تواند از یک اتاق معمولی شروع شود و به چندین هزار متر مربع برسد که به آن فارم یا مزرعه گفته می‌شود.

مسئول ماینینگ را بشناسیم
خروجی ماینینگ یعنی بیت‌کوین، یک دارایی با ویژگی‌های پول است. یعنی می‌تواند وسیله‌ای برای ذخیره ارزش و مبادله باشد. با این حال، بیت‌کوین پولی نیست که به‌صورت متمرکز و توسط بانک‌های مرکزی منتشر شود بنابراین شاید پیدا کردن مسئول یا به عبارت بهتر یک نهاد بالادستی برای آن، کار ساده‌ای نباشد.

حدود یک سال پیش، بانک مرکزی ایران اعلام کرد استفاده از رمزارزهای جهان‌روا به‌عنوان ابزار پرداخت در داخل کشور، مجاز نیست.
بانک مرکزی همچنین قانون‌گذاری در زمینه استخراج رمزارزهای جهان‌روا را به بخش صنعت و بورس محول کرد و این فعالیت را خارج از محدوده وظایف و مسئولیت‌های خود دانست.

متولی بخش صنعت، وزارت صمت است که بر اساس قوانین جدید مسئول صدور مجوز برای فعالان این حوزه است. وزارت نیرو نیز به دلیل نقشی که در تخصیص انشعاب برق دارد، می‌توان به ‌عنوان یکی دیگر از ارکان تنظیم‌گری حوزره ماینینگ در نظر گرفت. البته اتصال به شبکه، بدون اتصال به اینترنت امکان‌پذیر نیست، پس وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز می‌تواند در حوزه ماینینگ دخیل باشد. گمرک نیز به‌عنوان نهاد ناظر بر تجارت خارجی و در زمینه واردات دستگاه‌های ماینینگ، نقش دارد.

چه کسی اجازه ماینینگ دارد؟
تا پیش از قانون‌گذاری در زمینه ماینینگ، افراد به‌صورت قانونی و ذیل تجهیزات یارانه‌ای یا به‌صورت غیرقانونی و قاچاق، دستگاه‌های ماینر را به کشور وراد می‌کردند. اما پس از مصوبه تعیین تکلیف تجهیزات استخراج که توسط هیأت وزیران در تیرماه امسال تصویب شد، تصمیم گرفته شد مشخصات هویتی دارندگان دستگاه‌های استخراج رمزارز به همراه تعداد و نوع دستگاه‌هایی که در مالکیت آن‌هاست در سامانه بهین‌یاب وزرات صمت ثبت شود و حقوق و عوارض دولتی مربوط به این دستگاه‌ها پرداخت شود؛ پس از آن نیز وزارت صمت باید فهرست مراکز دارای جواز تأسیس صنعت ماینینگ را اعلام کند و دارندگان برای فعالیت، مجوز دریافت کنند.

علیرضا هادی مدیرکل سرمایه‌گذاری و امور طرح‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، در مصاحبه هفته گذشته خود با ایرنا از صدور ۱۳۸۰ فقره جواز تأسیس در کشور و مناطق آزاد و ویژه اقتصادی خبر داد تا متقاضیان بتوانند زیرساخت‌های مورد نیاز مانند زمین، ساختمان، برق و... را فراهم کرده و تجهیزات لازم را خریداری کنند.

محمدرضا شرفی رئیس کارگروه استخراج انجمن بلاکچین ایران نیز پیش از این در گفت‌وگویی با ایرنا درباره توزیع فارم‌های داخل کشور گفته بود، ۹۰ درصد افراد فعال در این حوزه در مناطق آزاد و ویژه در حال کار کردن هستند که ورود به آن مکان‌ها کار هر کسی نیست و  ۱۰ درصد دیگر نیز در سرزمین اصلی مشغول فعالیتند. این در حالی است که به گفته شرفی، بسیاری از مناطق ویژه و آزاد از نظر اقلیمی مناطق مساعدی برای این کار نیستند.

تأثیر ماینینگ بر صنعت برق
دستگاه‌های استخراج رمز ارز در زمان فعالیت گرما ایجاد می‌کنند و برای رفع این گرما نیاز است هوای مجموعه مرتباً رصد شده و خنک‌سازی شود. برای تأمین درجه دمای مناسب برای دستگاه‌ها، سیستم خنک‌کننده تعبیه می‌شود. سیستمی که علاوه بر برق، به منبع آب هم نیاز دارد. اگر استخراج‌کنندگان بتوانند در اقلیم مساعد فعالیت کنند، به طور قطعا انرژی کمتری صرف می‌شود. بحث انرژی، موضوع داغ این روزهای ماینینگ است.

شرفی می‌گوید، طبق محاسبه‌های انجام شده، هر ساعت ۱۲ هزار مگاوات در جهان صرف استخراج بیت‌کوین می‌شود. بر این اساس با توجه به سهم حدود پنج درصدی ایران، در هر ساعت تقریباً ۶۰۰ مگاوات برق صرف ماینینگ می‌شود و آن‌قدر تأثیرگذار نیست که باعث خاموشی گسترده و اختلال شود. علاوه بر این، حتی اگر ماینرها مقصر قطعی برق باشند، با توقیف گسترده دستگاه‌هایی بدون مجوز، دیگر نمی‌توان آن‌ها را در خاموشی‌های بعدی مقصر دانست.

محمدحسن متولی زاده قائینی مدیرعامل شرکت مادرتخصصی توانیر نیز در مراسمی از توقیف ۴۵ هزار دستگاه ماینری خبر داده که توسط مردم و مسئولان شناسایی و از فعالیت آن‌ها جلوگیری شده است.
با این حال، به‌نظر می‌رسد تسهیل فعالیت در زمینه ماینینگ، به نفع کشور باشد زیرا ماینینگ به صنعت برق وابسته است و در صورتی که بخش خصوصی و حتی سرمایه‌گذران خارجی، ایران را برای استخراج رمزارزها انتخاب کنند، پیامدهای مثبت این فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها به صنعت برق سرریز خواهد شد.