به گزارش ایرناپلاس، برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام در تیرماه ۱۳۹۴ مورد توافق ایران و کشورهای گروه ۱+۵ شامل آمریکا، بریتانیا، چین، روسیه، فرانسه و آلمان قرار گرفت و در دی‌ماه همان سال اجرایی شد. با این توافق، همه تحریم‌های هسته‌ای آمریکا و سازمان ملل کنار گذاشته شدند. همچنین، تحریم‌های کنگره آمریکا نیز تعلیق شد. به‌طور کلی این تحریم‌ها در حوزه‌هایی همچون بانکی، بانک مرکزی، صنایع کشتیرانی و هواپیمایی و نیز مبادلات تجاری قرار داشتند که با اجرای برجام کنار گذاشته شدند.
هرچند که با اعلام خروج رسمی از این توافق از سوی دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در اردیبهشت ۱۳۹۷ به تدریج این روابط اقتصادی نیز متوقف شد، اما مرور نتایج و پیامدهای اقتصادی این توافق و مسیری که برای تسهیل و توسعه اقتصادی کشور ایجاد کرد، گویای برخی واقعیت‌هایی است که برخی منتقدان سرسخت دولت، حتی با توجه شکست اخیر آمریکا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه(به معنای بازگشت به دوران پیش از برجام و بازگشت کامل تحریم‌های سازمان ملل) حاضر به پذیرش واقعیت‌ها نیستند.
برجام پای شرکت‌های خارجی را به ایران باز کرد
تسهیل همکاری با شرکت‌های خارجی بزرگ از جمله دستاوردهای برجام برای اقتصاد ایران بود. برای نمونه ورود شرکت‌های بوئینگ و ایرباس، به فرصتی برای نوسازی ناوگان هوایی کشور تبدیل شده بود. این دو شرکت با هدف فروش هواپیمای مسافربری قراردادهایی با ایران بستند. هرچند که با حضور ترامپ در کاخ سفید، قرارداد خرید از شرکت بوئینگ لغو شد.
علاوه بر این تعلیق تحریم‌ها موجب شد شرکت‌هایی همچون توتال و شل به‌دنبال حضور در صنعت نفت کشورمان باشند و قراردادهایی برای توسعه میادین نفتی ایران امضا کردند.
همکاری با شرکت‌های خودروسازی نیز دیگر دستاورد برجام برای اقتصاد ایران بود. در واقع توافق هسته‌ای فرصتی برای انتقال فناوری در حوزه صنعت خودرو و نیز تنوع‌بخشی به محصولات بازار خودرو بود که می‌توانست علاوه بر ارتقای این صنعت، پاسخگوی تقاضای بازار نیز باشد. رنو و پژو دو شرکت خودروسازی بودند که با گشایش‌های برجامی به کشور آمدند.
بازگشایی روابط تجاری در دوران پسابرجام
بهبود رتبه بین‌المللی سهولت کسب‌وکار و نیز کاهش ریسک اعتباری ایران از جمله دستاوردهایی بود که منجر به بهبود روابط تجاری با دیگر کشورها شد. همین موضوع سبب شد پس از برجام، هیات‌های تجاری از کشورهای مختلفی به قصد سرمایه‌گذاری و تولید به ایران وارد شوند. این هیات‌های بلند پایه خارجی عموماً در سطوح بالای سیاسی و به سرپرستی رئیس جمهوری یا وزیر امور خارجه به ایران می‌آمدند. در یک سالگی برجام، ۱۸ رئیس جمهوری و ۴۰ وزیر امور خارجه به ایران وارد شدند.
اهمیت همکاری و مذاکرات اقتصادی با کشورهای خارجی که به‌واسطه گشایش‌های پسابرجامی به ایران در رفت و آمد بودند تا جایی بود که اتاق بازرگانی ایران کمیته‌ای در رابطه با سرمایه‌گذاری خارجی تأسیس کرد.
گشایش برجام در صنعت نفت
برجام توانست با حذف تحریم‌های بین‌المللی صادرات نفت ایران را تسهیل کند تا جایی که کاهش صادرات نفت که به سطح روزانه ۱.۵ میلیون بشکه رسیده بود جبران شد و مشتریان جدیدی از کشورهای اروپایی به خریداران نفت ایران اضافه شدند. در واقع برجام توانست میزان فروش نفت را که در دوران تحریم از حدود ۲.۵ میلیون بشکه در روز به ۸۰۰ هزار بشکه کاهش یافته بود به سه میلیون بشکه در روز برساند.
افزایش حجم تولید بنزین پس از اجرای برجام موجب شد کشور در این دوره از واردکننده بنزین به صادرکننده این فراورده تبدیل شود. آغاز به‌کار فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس از جمله دستاوردهای برجام در حوزه انرژی بود. با شروع به کار این پروژه، ظرفیت روزانه تولید بنزین در کشور ۱۲میلیون لیتر افزایش یافت و مسیر را برای صادرات این فرآورده نفتی فراهم کرد.
کاهش هزینه تجارت خارجی برای بخش خصوصی از دیگر دستاوردهای برجام در بخش اقتصاد بود. پیش از اجرای برجام، گشایش اعتبار اسنادی ۱۰ میلیون یورویی هزینه‌ای ۷۵ هزار یورویی را به فعالان اقتصادی تحمیل می‌کرد. هزینه‌ای که دلیل آن، کار با واسطه‌ها و ارتباط غیرمستقیم با بانک‌های خارجی بود. این در حالی است که اجرایی شدن برجام این هزینه را به ۵۰ یورو کاهش داد.
دستاورد برجام در حوزه بانک و بورس
روابط کارگزاری بانکی که به‌واسطه تحریم‌ها با بانک‌های معتبر بین‌المللی قطع شده و از ۶۰۰ مورد به ۵۰ بانک کوچک محدود شده بود، پس از برجام به ۲۰۰ مورد افزایش یافت. افزون بر این، تحریم‌ها موجب بازگشت به سازوکارهای سنتی در حوزه ارتباط بانکی مانند تلکس و فکس شده بود، اما اجرایی شدن برجام، بار دیگر امکان دسترسی به سوئیفت را فراهم کرد.
حضور سرمایه‌گذاران خارجی نه تنها در صنایع تولیدی بلکه در بازار سرمایه از جمله دستاوردهای اقتصادی برجام بود. بر این اساس سرمایه‌گذارانی از ۳۸ کشور خارجی وارد بورس تهران شدند و بیش از ۸۰۰ کد بورسی برای سهامداران خارجی صادر شد. همچنین ایرانیان مقیم خارج نیز به‌واسطه سهولت نقل‌وانتقال مالی توانستند به سرمایه‌گذاران بورس تهران بپیوندند.
برجام منجی اقتصاد ایران است؟
گشایش‌های اقتصادی در عرصه بین‌المللی، کاهش هزینه روابط تجاری خارجی و ارتباط با شرکت‌های مطرح در سطح جهانی، مهم‌ترین محورهایی بودند که با برجام برای اقتصاد ایران به‌دست آمد.
با اینکه روابط بین‌المللی و حضور در بازارهای جهانی لازمه پیش‌برد اهداف اقتصادی برای همه کشورهاست، اما کشوری می‌تواند از مزایای حضور فعال در اقتصاد جهانی بهره‌مند شود که برای بهبود شاخص‌های اقتصاد خود از ظرفیت‌های داخلی نیز استفاده کرده باشد. در واقع همان‌طور که نمی‌توان همه جنبه‌های رشد و توسعه اقتصادی را به دیپلماسی اقتصادی پیوند زد، بدون ارتباط با اقتصاد جهانی نیز نمی‌توان به اهداف اقتصادی که برای جامعه در نظر گرفته شده دست پیدا کرد.
نظر شما