به گزارش ایرناپلاس، یکی از مؤلفه‌های توسعه اقتصادی در هر کشوری میزان گسترش زیرساخت‌های ارتباطی و ترانزیتی برای جابه‌جایی کالاهای تولیدی و مسافران محسوب می‌شود. در واقع کشورهای پیشرفته زمانی توانستند در آهنگ رشد و توسعه اقتصادی خود تحول ایجاد کنند که با ایجاد و گسترش خطوط ریلی، دریایی، جاده‌ای و هوایی به سهولت و سرعت به بازارهای هدف دست یافتند.
بر کسی پنهان نیست که در یک دهه گذشته غرب کشور از نعمت خطوط راه‌آهن که جزو نخستین اختراع‌ها در حوزه ترابری محسوب می‌شود، بی‌بهره مانده بود؛ کاستی بزرگی که موجب عقب‌افتادگی این منطقه نسبت به دیگر نقاط کشور و همچنین سنگینی بار حمل‌ونقل جاده‌ای و حوادث همراه آن شده بود.
از همین رو در دولت تدبیر و امید برای توسعه، عمران و آبادانی متوازن کشور تلاش شد حوزه‌های حمل ونقل به ویژه در حوزه گسترش و افزایش بهره‌وری در شبکه ریلی کشور مورد توجه ویژه‌ای قرار گیرد.
در این راستا طبق آمارهای رسمی، اقدامات انجام شده در این بخش سبب شد طول خطوط ریلی کشور از ۱۰ هزار و ۲۲۳ کیلومتر در ابتدای دولت یازدهم به ۱۱ هزار و ۶۵۹ کیلومتر در حال حاضر برسد.
پیش‌بینی می‌شود با توجه به برنامه‌های در حال اجرای کنونی، این رقم در پایان سال ۱۳۹۹ به ۱۲ هزار و ۳۷۰ کیلومتر و بنابر پیش‌بینی‌هایی که در راستای اهداف جهش تولید صورت گرفته، تا پایان سال ۱۴۰۰ به ۱۳ هزار و ۱۷۳ کیلومتر خواهد رسید.
برای درک روند پیشرفت و آهنگ سرعت توسعه شبکه ریلی در کشور و مقایسه آن با هفت سال گذشته باید گفت در سال ۱۳۵۷ طول خطوط راه‌آهن کشور ۴ هزار و ۵۶۷ کیلومتر بود. به بیان دیگر در فاصله ۳۵ سال (تا سال ۱۳۹۲) به میزان ۵ هزار و ۶۵۶ کیلومتر به خطوط راه‌آهن اضافه شده (سالانه ۱۶۱.۶ کیلومتر)، اما در هفت سال گذشته طول این خطوط ۱۷۶۷ کیلومتر (سالانه ۲۰۵ کیلومتر) رشد داشته است. از این میزان، ۱۴۳۶ کیلومتر خط اصلی و ۳۳۱ کیلومتر خط فرعی بوده که مهمترین آنها خط ریلی قزوین-رشت به طول ۱۶۴ کیلومتر و خط میانه- بستان‌آباد به طول ۱۳۲ کیلومتر است. افزون بر این، در غرب کشور نیز راه‌آهن ملایر-کرمانشاه به طول ۱۵۷ کیلومتر و راه‌آهن مراغه–ارومیه به طول ۹۵ کیلومتر به بهره‌برداری رسیدند.
در هفت سال گذشته طول خطوط ریلی کشور ۱۷۶۷ کیلومتر (سالانه ۲۰۵ کیلومتر) رشد داشته است. از این میزان، ۱۴۳۶ کیلومتر خط اصلی و ۳۳۱ کیلومتر خط فرعی بوده که مهمترین آنها خط ریلی قزوین-رشت به طول ۱۶۴ کیلومتر و خط میانه- بستان‌آباد به طول ۱۳۲ کیلومتر است.علاوه بر خطوط ریلی، در سطح ماشین‌آلات نیز باید به افزایش تعداد لوکوموتیو از ۷۷۸ دستگاه در شروع دولت یازدهم به ۹۵۳ دستگاه در پایان سال ۱۳۹۸، افزایش تعداد کل واگن‌های باری از ۲۲ هزار دستگاه در شروع دولت یازدهم به ۲۶ هزار دستگاه در پایان سال ۱۳۹۸ و افزایش تعداد کل واگن‌های مسافری از ۲۱۰۵ دستگاه در شروع دولت یازدهم به ۲۱۲۰ دستگاه در پایان سال ۱۳۹۸ اشاره کرد که سبب شده سهم حمل‌ونقل ریلی از ترانزیت کشور از هشت درصد در ابتدای دولت به ۳۴ درصد در حال حاضر برسد.
طبق آمارها، سهم حمل‌ونقل جاده‌ای که جزو پرهزینه‌ترین و پرخطرترین نوع ترانزیت محسوب می‌شود در شروع دولت یازدهم ۹۲ درصد بود که اکنون به ۶۶ درصد رسیده است.
در میان انواع حمل‌ونقل‌های مربوط به جابجایی مسافر اعم از جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی، سهم شبکه راه‌آهن کشور از ۷.۴ درصد در ابتدای دولت به ۱۱ درصد افزایش یافت. در این هفت سال سهم جابجایی مسافران در بخش دریایی و هوایی نیز افزایش یافته است. این دو به ترتیب در این فاصله از ۱.۶ و ۴.۶ به ۳.۳ و ۷.۲ درصد رسیده‌اند تا بدین ترتیب سهم جابجایی مسافر از طریق جاده از ۸۶ درصد به ۷۸ درصد سبک‌تر شود.
افزایش جابه‌جایی از دریا و هوا
توسعه شبکه حمل‌ونقل ریلی و هوایی در حوزه جابه‌جایی کالا نیز به همین طریق بوده و سهم آنها از حمل‌ونقل بار داخلی کشور به ترتیب از ۸.۳ و ۰.۰۲ به ۹.۱ و ۰.۱۶ رسیده است.
براساس آمارهای وزارت راه، مسکن و شهرسازی در حوزه فرودگاهی و هوانوردی بهره‌برداری از ترمینال سلام شهر فرودگاهی امام خمینی(ره) با افزایش ظرفیت سالانه به میزان ۴.۵ میلیون مسافر و با اعتباری بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان انجام شده است.
همچنین باید به سه طرح اجرا شده «ساخت، توسعه و بازسازی ۹ فرودگاه داخلی و بین‌المللی به ظرفیت ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در فرودگاه‌های اردبیل، تبریز، ارومیه، بجنورد، اهواز، ایرانشهر، لارستان، لامرد و ساری و افزایش ظرفیت اپرون(موقعیت پارک هواپیما) به میزان ۱۳ استند و مساحت ۵۶۷ هزار مترمربع در فرودگاه‌های ساری، بندرعباس، شیراز، زاهدان و بوشهر و توسعه، نوسازی و بهسازی سطوح عوامل میدان پروازی فرودگاه به میزان ۲ میلیون و ۵۳۹ هزار متر مربع در فرودگاه‌های پارس‌آباد، تبریز، لارستان، سمنان، زنجان، شیراز، یاسوج، خرم‌آباد و رامسر» اشاره کرد.
در حوزه بنادر و دریانوردی نیز مهمترین اقداماتی که موجب افزایش سهم این بخش از کل ترانزیت کشور شده است، شامل افزایش ظرفیت اسمی بنادر کشور به میزان ۶۶ تن، افزایش ظرفیت کانتینری بنادر به میزان ۳ میلیون TEU، افتتاح و بهره‌برداری از فاز دوم توسعه بندر امیرآباد، افتتاح و بهره‌برداری از فاز دوم طرح توسعه بندر شهید رجایی، افتتاح و بهره‌برداری از فاز نخست بندر شهید بهشتی (چابهار) بوده است.
حمل‌ونقل زمینی همچنان در حال توسعه
افزایش سهم خطوط ریلی و هوایی در بخش حمل‌ونقل هر اقتصادی به معنای افزایش تنوع و کاهش هزینه‌ها و به طور کل توسعه زیرساخت‌های ارتباطی آن است. البته این به معنای دست کم گرفتن و بی‌توجهی به حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای نیست. در طول فعالیت دولت یازدهم بیش از ۱۰ هزار کیلومتر انواع راه شامل ۳۱۷ کیلومتر آزادراه، ۵۱۵۳ کیلومتر بزرگراه، ۴۵۸۰ کیلومتر راه اصلی و آسفالت ۱۲هزار و ۵۰۰ کیلومتر راه روستایی به بهره‌برداری رسیده است.
مهمترین بخش‌های این رشد در پروژه‌های قطعه یک آزادراه تهران – شمال به طول ۳۲ کیلومتر، آزادراه تبریز – ارومیه به طول ۶۸ کیلومتر، آزادراه تهران- کرج به طول ۱۴.۵ کیلومتر، آزادراه ساوه – همدان به طول ۳۳ کیلومتر، آزادراه کنارگذر غربی اصفهان به طول ۱۴ کیلومتر، آزادراه منجیل- رودبار به طول ۳.۵ کیلومتر و آزاد قم–گرمسار به طول ۱۵۲ کیلومتر انجام شده است.
اهداف پیش‌رو برای توسعه حمل‌ونقل کشور
اما نتایج یاد شده در بخش خطوط حمل‌ونقلی فقط گوشه‌ای از اهداف دولت بوده که به سرانجام رسیده است، پروژه‌های دیگری نیز وجود دارد که شمارش معکوس آنها برای بهره‌برداری آغاز شده است.
طبق آمارها قرار است تا پایان دولت دوازدهم طول آزادراه‌های کشور از ۲۴۶۰ کیلومتر به ۳۱۱۹ کیلومتر (رشد ۲۷ درصدی) برسد. طول بزرگراه‌ها نیز از ۱۸ هزار و ۵۰۰ کیلومتر به ۱۹ هزار و ۸۰۹ کیلومتر (رشد ۷ درصدی) خواهد رسید. از دیگر اقدامات در دست اجرا، بهسازی و آسفالت ۳۲۰۰ کیلومتر از راه‌های شریانی و اصلی کشور، آسفالت راه‌های روستایی جدید به میزان ۳۵۰۰ کیلومتر، افزایش طول خطوط ریلی از ۱۴ هزار کیلومتر کنونی (اعم از فرعی و اصلی) به حدود ۱۶ هزار و ۴۲۳ کیلومتر، افزایش کمّی ظرفیت بنادر تجاری تا پایان برنامه ششم به میزان ۲۸۵ میلیون تن، افزایش کمّی ظرفیت کانتینری بنادر به میزان ۸.۵ میلیون TEU و تکمیل و بهره‌برداری از ۲۳ پروژه فرودگاهی در فرودگاه‌های کشور است.
نظر شما