به گزارش ایرناپلاس، آسیب‌ها و مسائل اجتماعی موضوعی است که جامعه را از حرکت به سمت وضعیت مطلوب باز می‌دارد به همین دلیل، شناسایی این مسائل و تفکیک آنها از یکدیگر در سیاست‌گذاری‌های کلان جامعه برای رسیدن به وضعیت مطلوب اهمیت بسیار زیادی دارد.
در این میان وجود حجم زیادی از اطلاعات پراکنده نیاز به تصویری منسجم از مسائل اجتماعی آشکار می‌کند. سال ۱۳۸۹ بود که شورای اجتماعی کشور، ایجاد «اطلس اجتماعی کشور» را تصویب کرد و براساس آن، همه دستگاه‌ها، سازمان‌ها و نهادها شامل وزارت اطلاعلات، قوه قضائیه، ناجا، مرکز آمار ایران، سازمان ثبت احوال، وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی و. ..موظف شدند به صورت مداوم نسبت به تکمیل داده و اطلاعات مورد نیاز اطلس اجتماعی مشارکت کنند.
با توجه به مشکلات پیش آمده، اسفندماه ۱۳۹۵ در دولت یازدهم، از اطلس مسائل اجتماعی ایران به‌عنوان شروع گامی برای مداخله موثر در زمینه کنترل و کاهش مسائل اجتماعی کشور رونمایی شد.
آن زمان دولت اعلام کرد اطلس مسائل اجتماعی ابزاری برای سیاستگذاران است تا از طریق آن، میزان بروز مسائل اجتماعی و چگونگی پراکندگی آن در سطح کشور شناسایی شده و نرخ رشد هر یک از آنها را در سال‌های مختلف مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد.
در واقع اطلس مسائل اجتماعی، شرایطی را فراهم می‌کند که برنامه‌ریزان شناخت درست، دقیق و جامعی از وضعیت مسائل اجتماعی، ویژگی‌ها و توزیع آن در کشور داشته باشند تا در اتخاذ سیاستگذاری کارآمد و مداخله‌ای اثرگذار موثرتر عمل کنند.
این اطلس براساس ۱۵ مؤلفه مرتبط با آسیب‌های اجتماعی به تفکیک شهرستان مورد تدوین قرار گرفت. طلاق، همسرآزاری، سقط درمانی، کودک‌آزاری، کودکان بازمانده از تحصیل، خودکشی، اعتیاد به مواد مخدر، نزاع، جرم و سرقت از جمله مسائلی است که در این اطلس مورد توجه قرار گرفته است.
روزبه کردونی، مدیرکل وقت دفتر امور آسیب‌های اجتماعی معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مورد اطلس مسائل اجتماعی می‌گوید: برای تدوین سیاست‌هایی موثر جهت پیشگیری، کنترل و کاهش مسائل اجتماعی در کشور، به تصویری روشن و دقیق از وضعیت موجود نیاز داریم و به همین دلیل اطلس مسائل اجتماعی در حکم ابزاری است که از یک سو میزان بروز مسائل اجتماعی و چگونگی پراکندگی آن را در سطح کشور شناسایی کند و از سوی دیگر نرخ رشد هر یک از مسائل (اعم از رشد مثبت یا رشد منفی) را در سال‌های اخیر روشن می‌کند.
علاوه بر این می‌توان از این طریق مکان‌هایی با بیشترین فراوانی مسائل اجتماعی یا نقاط آسیب‌خیز را رصد کنند؛ همچنین امکان شناسایی افراد آسیب‌دیده و قربانیان مسائل اجتماعی و اینکه چه کسانی در معرض آسیب‌های اجتماعی(الگوی جنسی و سنی) هستند را فراهم می‌کند.
در واقع این اطلس رتبه هر استان در میزان ابتلا به مسائل اجتماعی در مقایسه با استان‌های دیگر را مشخص می‌کند.
بر اساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، فرآیند جمع‌آوری داده‌ها، شاخص‌سازی و تحلیل داده‌های این اطلس از نیمه دوم سال ۱۳۹۴ آغاز شده است. این اطلس با توجه به ویژگی‌های جمعیتی و جغرافیایی کشور تهیه شده و به عنوان پروفایلی از وضعیت پراکندگی مسائل اجتماعی، جامعه هدف و مختصات آنها را در اختیار متخصصان، مسئولان و سیاستگذاران قرار دهد.
ویژگی‌های اطلس مسائل اجتماعی
نخستین ویژگی که در مورد اطلس مسائل اجتماعی عنوان می‌شود این است که ساماندهی و ترسیم تصویری جامع از مسائل اجتماعی کشور به کمک داده‌های آماری در زمان و مکان معین را مشخص شود.
اما دومین ویژگی، تدوین چارچوبی کامل‌تر از نمای جمعیتی کشور است. به این معنی که باعث می‌شود نگاه تقلیل‌گرانه از مسائل اجتماعی دور شود و وضعیت هر منطقه براساس مختصات و ویژگی‌های اجتماعی و اقتصادی آن مورد ارزیابی قرار گیرد.
خلاصه‌سازی، کاهش حجم داده آماری و انسجام آنها سومین ویژگی اطلس مسائل اجتماعی ایران است. این ویژگی سبب می‌شود تا داده‌های آماری در مورد هر منطقه در کمترین زمان ممکن مشاهده، مرور و مورد ارزیابی قرار گیرد.
اما چهارمین و مهترین ویژگی این اطلس قابلیت رصد مسائل اجتماعی در سطوح استانی و شهرستانی است.
کردونی در مورد این ویژگی توضیح داد است: نمایش پراکندگی مسائل اجتماعی در هر دو سطح استان و شهرستان، این فرصت را فراهم می‌کند که با رویکردی منطقه‌محور، تصویری جامع از مسائل اجتماعی پیش روی هر استان ارائه دهد. بدیهی است مقدمات متعاقباً اولویت‌بندی پرداختن به مسائل بحرانی در هر استان، شناسایی شهرهای در معرض خطر، شیوه مداخله مؤثر و چگونگی تخصیص اعتبار برای کنترل و کاهش مسائل اجتماعی را محقق می‌کند.
تجربه موفق جهانی در سیاستگذاری و مداخله موثر در مسائل اجتماعی
روزبه کردونی با بیان اینکه بین مسائل اجتماعی و آسیب اجتماعی تفاوت وجود دارد، گفته است: ما مسائل اجتماعی را با نگاه سیاستی تعریف می‌کنیم. پرسش اصلی از انگیزه ما برای تدوین اطلس مسائل اجتماعی ایران، چنین بود که آیا اصلا امکان کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی در جامعه وجود دارد؟ به طور معمول پاسخ این سوال مثبت است و باید بگوییم این امکان وجود دارد.
به گفته کردونی، در چرخه سایست‌گذاری معمولا گفته می‌شود سیاست‌گذار باید مساله‌ای را انتخاب کند که از دو ویژگی برخوردار باشد؛ نخست، داشتن حساسیت عمومی نسبت به آن یا امکان حل و تاثیرگذاری بر آن وجود داشته باشد. در واقع سیاستگذاری که به دنبال حل مساله است باید مطمئن باشد که می‌تواند بر این حوزه اثرگذار باشد.
کردونی خاطرنشان کرد: در دنیا تجارب موفقی درباره کنترل آسیب‌های اجتماعی وجود داشته است. در برخی کشورها در سال‌های مختلف مداخلاتی وجود داشته، مانند کاهش مبتلایان به ایدز در اوگاندا، کاهش مصرف ماری‌جوانا در میان دانش‌آموزان آمریکایی، کاهش خشونت علیه زنان و متجاوزان در ایالات متحده؛ اما یکی از موفق‌ترین مداخله‌ها در برزیل اتفاق افتاد،به این صورت که شمار کودکان کار در یک دوره مشخص شده و طبق رنامه حمایتی، بین ۸ تا ۱۰ درصد کاهش پیدا کردند.
سوال اینجا است که ابزار آنها برای این موفقیت چه بوده و از چه رویکردی استفاده کردند؟
به گفته کردونی، آنها ۱۵ الگوی موفق که نتیجه آن کنترل و کاهش آسیب بود بررسی کرده و متوجه شدند آنها یک الگوی مشترک داشتند. آن الگوی مشترک این بود که آنها برای حل مساله اجتماعی، منتظر بهبود شرایط جامعه نبودند؛ یعنی، این نگرش که باید بیکاری، فقر بی‌عدالتی از بین برود تا مساله‌ای حل شود وجود ندارد. همه تجارب موفق مداخله هدفمند، اجتناب از این نگرش را داشتند.
نکته دوم در این تجارب این بود که آنها آسیب‌ها را همانند همه‌گیری می‌نگریستند. در واقع نگاه آنها به مساله اجتماعی به عنوان یک بیماری مسری بود که باید نقطه شروع و میزان آن را شناسایی و بررسی کرد تا بتواند از شیوع آن جلوگیری کرد. بنابراین باید جامعه هدف مساله اجتماعی و مکان آن زیر چتر شناخت دقیق قرار گیرد.
موضوع دیگر، استفاده از داده هوشمند برای مداخله موثر بوده است. در واقع تجربه‌های موفق جهانی به هیچ‌وجه سیاستگذاری بدون داده هوشمند یا انجام سیاستگذاری کور نبوده است. در واقع سیاستگذاران نسبت به آن مساله و منطقه شناخت دقیقی به دست آورده‌اند و از طرف دیگر، مداخله به صورت هدفمند و برای مساله مشخص بوده که در یک بازه زمانی مشخص نتیجه آن ارزیابی شده است.
بنابراین به همین دلیل است که تدوین اطلس مسائل اجتماعی کشور می‌تواند شناخت دقیقی از مسائل اجتماعی موجود در هر نقطه از کشور را ارائه داده تا بتوان سیاستگذاری مناسبی را برای مداخله موثر در آن انجام داد.
نظر شما