طرح بهارانه کتاب سال ۹۹ از بیستم اردیبهشت با تخفیف ۲۰ درصدی، شروع به کار کرده است. در این دوره شرایط خاصی برای برگزاری این طرح در نظر گرفته شده است و آن امکان خرید اینترنتی یا تلفنی از کتابفروشی‌هاست که به دلیل رعایت فاصله اجتماعی اجرایی شده است.
پیش از برگزاری بهارانه کتاب بسیاری از ناشران چشم امید خود را به این طرح دوخته بودند، چراکه گفته می‌شد ممکن است از بودجه نمایشگاه کتاب، برای هرچه قوی‌تر برگزار شدن طرح بهارانه امسال استفاده شود. برگزار نشدن نمایشگاه کتاب، موجب آسیب جدی و خسارت به ناشران شده است، اما تبلیغ محدود و برگزاری سریع بهارانه این دوره باعث شد تا برخی ناشران و کتابفروشان نتوانند به خوبی از این طرح استفاده کنند.
شرایط ویژه کرونا پرداخت به کتابفروشان را عقب انداخت
پیش از این در گزارشی که در ایرناپلاس منتشر شد، محسن بهشتیان، مدیر کتابفروشی لارستان گلایه کرده بود که با گذشت هشت ماه از طرح پاییزه، هنوز خانه کتاب و شهرداری بدهی خود به کتابفروشان را پرداخت نکرده‌اند. متن گزارش را می‌توانید اینجا مطالعه کنید.
بعد از انتشار گزارش، نیکنام حسینی‌پور، مدیرعامل خانه کتاب در واکنش به گلایه کتابفروشان، به خبرنگار ایرناپلاس درباره پرداخت بدهی دوره قبل توضیح داد: در بحث کتابفروشان تهران، در توافقی که با شهرداری کرده بودیم و مشارکتی که شهرداری با طرح پاییزه داشت، قرار شد یارانه کتابفروشان شهر تهران را شهرداری پرداخت کند، قرارداد را بستیم و نامه‌نگاری‌ها را انجام دادیم اما این پروسه زمان برد و شرایط ویژه بعد از همه‌گیری کرونا باعث شد پرداخت به کتابفروشان دچار مشکل شود.
به گفته حسینی‌پور علی‌رغم مضیقه مالی خانه کتاب و مشکلات زیادی که این موسسه با آن مواجه شده است، خانه کتاب مبلغ بدهی به کتابفروشان را پرداخت کرده است. او ادامه داد: می‌خواستیم طرح بهارانه را شروع کنیم، با وجود پیگیری‌های زیادی که از شهرداری کردیم و هنوز محقق نشده است، از منابعی که در اختیار داشتیم، در روزهای گذشته بدهی کتابفروشی‌های شهر تهران پرداخت شد. دکتر محسن جوادی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید داشت که بدهی کتابفروشی‌ها به وسیله خانه کتاب پرداخت شود، بنابراین با وجود مطالباتی که از شهرداری داریم، کل مطالبات کتابفروشی‌های شهر تهران به وسیله خانه کتاب پرداخت شده است.
افزایش سرانه کتابفروشی‌ها در بهارانه کتاب
با توجه به گزارش‌های ارائه شده از سوی موسسه خانه کتاب به عنوان مجری طرح بهارانه کتاب، در این دوره برای حمایت از کتابفروشان و چرخه نشر، اعتبار کتابفروشی‌های عضو در طرح بهارانه کتاب ۹۹ در سراسر کشور ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده است. حسینی‌پور در این‌باره گفت: طرح بهارانه در شرایط خاصی برگزار می‌شود. دولت در شرایط خاصی است و شرایط خاص ناشی از شیوع بیماری کرونا در جامعه وجود دارد؛ اما اجرای بهارانه، دغدغه وزیر و معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. هر روز گزارشی از روند کار را برای آنها ارسال و اعلام می‌کنیم چقدر کتاب فروخته شده است و چه حمایتی وجود دارد.
به گفته مدیرعامل خانه کتاب، در این دوره، خانه کتاب مکاتباتی با شهرداری انجام داده است اما هیچ کدام از شهرداری‌ها در طرح مشارکت نکرده‌اند، چراکه شهرداری هم مشکل بودجه‌ای و اعتباری دارد.
مهم‌ترین کار، نهادینه کردن کتابخوانی میان مردم
اجرای طرح‌های حمایتی خانه کتاب هرچند نتوانسته مردم را آنطور که باید، به کتابخوانی عادت دهد، اما برای اهالی کتاب و کتابخوانی غنیمت است و مانند مرهمی است بر زخمی که هر روز عمیق‌تر می‌شود. محسن بهشتیان، مدیر کتابفروشی لارستان با تایید پرداخت بدهی طرح پاییزه به کتابفروشی‌ها طی روزهای گذشته و پس از مصاحبه وی با ایرناپلاس گفت: شهرداری پیش از این هم، در طرح «یارمهربان» که با ناشران در نمایشگاه اجرا کرده بود، سابقه پرداخت نکردن مطالبات را دارد.
او درباره پرداخت بدهی طرح پاییزه کتاب با فاصله هشت ماهه، توضیح داد: طرح و دیر کردش در پرداخت بدهی، برای ما درمان نیست. مانند این است که به مریض رو به مرگ، آسپرین آن هم با دوز پایین بدهند. مهم این است که مسئله حمایت از کتاب مطرح و گفته می‌شود بخشی از دولت برای حمایت اقداماتی انجام می‌دهد. من از نیت برگزار کنندگان اطلاع ندارم؛ اما طرحی است که کتابفروشان شهرستانی هم از آن استقبال می‌کنند و بهتر از هیچ کار نکردن است.
به گفته مدیر کتابفروشی لارستان، مهم‌ترین کار نهادینه کردن کتابخوانی میان مردم است. او با اشاره به فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی گفت: اگر توجه کنید، می‌بینید درفیلم‌ها و سریال‌های ایرانی هیچ جایی از کتاب و کتابخانه استفاده نمی‌شود، در حالی که در اکثر فیلم‌های دیگر کشورها مکرر از این المان استفاده می‌شود. فقط یک برنامه «کتاب‌باز» در تلویزیون پخش می‌شود که خاص کتابخوان‌هاست و دیگران جذب آن نمی‌شوند. زمانی که به مدرسه می‌رفتم، مطالعه جزء ساعات درسی ما بود اما در این سال‌ها حتی جایگاه کتابخانه در مدارس حذف شده است و معلمان و والدین توجهی به کتاب خواندن دانش‌آموزان ندارند.
طرح‌های حمایتی خانه کتاب چند سالی است که با وجود تمام سختی‌ها برای این موسسه، در حال اجراست. این اقدام دارای نقاط قوت و ضعفی است که طی دوره‌های برگزاری مشخص شده است. با سخت‌تر شدن شرایط برای ناشران و کتابفروشان و حساسیت بالای نحوه حمایت از آنها، بهتر است از دوره‌های پیشین تجربه کسب شود، تا دور تکرار موجب فراموش شدن یا پنهان ماندن نقاط قوت طرح نشود.
نظر شما