تلویزیون سعی کرده ماه مبارک رمضان پر و پیمانی را برای مخاطبانش فراهم کند. از سریال‌های مختلف که البته از حال و هوای معنوی این ماه، دور هستند تا برنامه‌های ترکیبی و گفت‌وگومحوری که در هنگام افطار و سحر روی آنتن می‌روند. هر چند که این ماه، در بسیاری از کشورهای مسلمان ماه شادی و مهمانی خداست، اما معمولاً شاهد عکس این رویکرد در کشورمان هستیم و با وجود اینکه «ماه عسل» با آن حجم اندوه و غصه، امسال روی آنتن نرفته است، اما باز اکثر برنامه‌ها با اندوه، موعظه و گریه همراه هستند.
البته هستند برنامه‌هایی که عنوان جشن دارند و معمولاً با فضایی شادتر اجرا می‌شوند، اما جزو برنامه‌های پرمخاطب و اولویت‌دار تلویزیون نیستند و عموماً بدون خلاقیت و با همان رویکردهای قبلی و تکراری پخش می‌شوند.
شبکه یک سیما؛ دعوت در ماه خدا
از سال ۹۵ تا ۹۷ با اجرای نیما کرمی و زینب زارع روی آنتن رفت؛ اما امسال و پارسال تغییر مجری داشت. «دعوت» که امسال برای پنجمین سال متوالی‌اش ویژه‌برنامه افطار شبکه یک سیماست، مانند سال گذشته حجت‌الاسلام محمد برمایی را به‌عنوان مجری_کارشناس برگزیده است. این برنامه که به دلیل پخش متوالی آن در ایام ماه رمضان برای مخاطبان تلویزیون به برنامه‌ای آشنا تبدیل شده است، انگار تلاش سازندگانش این بوده که امسال با رویکردی متفاوت و گسترده‌تر نسبت به سال‌های گذشته اجرا شود. «دعوت» به تهیه‌کنندگی مجتبی کشاورز هر شب در ماه مبارک رمضان ساعت ۱۹:۲۰ روی آنتن می‌رود. با او درباره تکرار برنامه‌های مناسبتی ماه رمضان تلویزیون و چگونگی انتخاب موضوعات دعوت، گفت‌وگو کردیم.
مجتبی کشاورز تهیه‌کننده برنامه «دعوت»، درباره تکراری شدن برنامه‌های مناسبتی ماه رمضان و اقدامات انجام شده برای جلوگیری از افتادن این برنامه به ورطه تکرار، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: من احساس نمی‌کنم این برنامه حتی نسبت به سال گذشته هم تکراری شده باشد. مهم‌ترین چیزی که در این برنامه نسبت به سال گذشته تغییر داده‌ایم، موضوع برنامه بود. ما هر سوژه جذاب را به هر دلیل و قیمتی به برنامه نیاوردیم. از طرفی سعی کردیم در هر قسمت از آن، درباره موضوعات جدید صحبت کنیم. به همین دلیل فکر می‌کنم به ورطه تکرار نیفتاده‌ایم، البته این نظر شخصی‌ام است.
اجرای برنامه توسط یک روحانی
این تهیه‌کننده درباره دلایل اجرای این برنامه توسط حجت‌الاسلام برمایی عنوان کرد: حدود پنج سال پیش، وقتی دعوت در قالب جنگ‌های شبانه روی آنتن می‌رفت، آقای برمایی به‌عنوان کارشناس مذهبی، اخلاقی و خانواده در برنامه حضور داشتند. اما وقتی تصمیم گرفتیم دعوت یک برنامه استودیویی شود که بتواند پیام‌هایی را در دل خود هدایت کند و بحث و موضوعی را به سرانجام برساند، طبیعتاً یک فرد متخصص می‌خواست که با توجه به وقت کم بتواند بحث‌ها را در مسیر درست هدایت کند. آقای برمایی تخصصشان مشاوره خانواده است و در این زمینه متخصص هستند. این ویژگی به ما کمک کرد به اجرای ایشان فکر کنیم. البته مهم‌ترین دلیلش این بود که ایشان جزئی از دعوت بودند و فرد جدیدی نبودند که به برنامه اضافه شوند.
طبیعتاً آقای برمایی این برنامه را اجرا نمی‌کند، بلکه هدایت محتوایی می‌کند. شاید جاهایی ناگزیر شود وظایف یک مجری را هم عهده‌دار شود. ما اصلاً یک اجرای مرسوم تلویزیونی را از آقای برمایی روی آنتن نداریم. فضای ماه مبارک رمضان، یک فضای معنوی معارفی است و حضور ایشان منافاتی با این برنامه ندارد. اگر این برنامه در یک مناسبت دیگری می‌خواست روی آنتن برود شاید به گزینه‌های دیگری فکر می‌کردیم. سال گذشته برنامه با حضور خود ایشان روی آنتن رفت و مردم هم استقبال کردند و گزینه موفقی بود. از این موفقیت استفاده کردیم و امسال هم همان رویه را ادامه دادیم که البته مخاطب هم پسندیده است.
دعوت غمگین نیست
کشاورز در پاسخ به این پرسش که چرا با توجه به اینکه این ماه، ماه شادی و مهمانی خداست، اما ما با برنامه‌های اندوهناک و غمگینی در تلویزیون مواجه می‌شویم، افزود: اینکه تلویزیون کلاً شادتر شود تصمیمش با مدیران تلویزیون است. و اینکه این اتفاق افتاده یا خیر قضاوتش با مخاطب است. اما اینکه برنامه دعوت برنامه شادی است یا نه؛ ابتدا باید تعریفی از شادی داشته باشیم و اینکه منظور از شادی چیست؟ آیا فقط پخش موسیقی و جشن‌های جنگ شبانه است؟ در برنامه دعوت، غم فضای غالب برنامه نیست. اتفاقاً دعوت، یک برنامه امیدبخش است و فضاهایی از زندگی را گوشزد و یادآوری می‌کند که روح امید را جاری سازد. احساس نمی‌کنم دعوت غمگین است، اتفاقاً امیدبخش است.
این تهیه‌کننده درباره اینکه برخی برنامه‌های این ماه تلویزیون به هم شبیه هستند، عنوان کرد: در پاسخ باید بگویم سال گذشته فقط دعوت بود که با موضوع خانواده روی آنتن رفت و تقریباً شبکه دیگری برنامه‌ای با این فرم در ماه رمضان نداشت. احساس می‌کنم وقتی سال گذشته دعوت به یک موفقیتی رسید، شبکه‌های دیگر هم الهام گرفتند و به این سمت رفتند. و این خوب است که ما برنامه جذابی ساختیم و برای بقیه هم الگو شد و این اتفاق مثبتی است، از این بابت خوشحال هستیم.
شبکه دوم سیما؛ مکث در افطار
«مکث» اولین برنامه‌ای نیست که به‌صورت گپ‌وگفت میان بازیگران و هنرمندانی که مجری نیستند، اجرا می‌شود اما این برنامه به‌عنوان برنامه افطار شبکه دوم سیما انتخاب شده است. مریم نوابی‌نژاد کارگردان این برنامه عنوان کرده است: «موضوع کرونا شاید سوژه یک قسمت از برخی برنامه‌های تلویزیون باشد اما در «مکث» تماماً به این موضوع پرداخته‌ایم و سوژه‌هایمان اصلاً تکراری نیستند و قرار نیست مثلاً صرفاً به کادر درمان پرداخته شود.» هنرمندانی نظیر مسعود کرامتی، سیما تیرانداز، الهام پاوه‌نژاد، امین زندگانی، گیتی خامنه، مریم سعادت و برخی دیگر از هنرمندان با صاحبان داستان‌های اجتماعی مربوط به کرونا این برنامه را اجرا می‌کنند.»
شبکه سوم سیما و ماه‌های رمضانش
«ماه عسل» حدود ۱۲ سال به‌عنوان برنامه افطار شبکه سوم سیما پخش شد. برنامه‌ای که مهارت خاصی در غمگین و غصه‌دار کردن مخاطبانش در لحظات افطار داشت. اما امسال «مثل ماه» جایگزین آن شده است. برنامه‌ای با اجرای رسالت بوذری که به مسائل اجتماعی و دینی می‌پردازد. هادی آشتیانی و پیام ابراهیم‌پور به ترتیب تهیه‌کنندگی و کارگردانی برنامه افطار شبکه سوم سیما را برعهده دارند.
رویکرد مثل ماه بسیار شبیه ماه عسل است، با این تفاوت که ماه عسل با تدارک بهتر و صرف زمان بیشتر برای پیش تولید و سوژه‌یابی روی آنتن می‌رفت و مثل ماه در مقایسه با ماه عسل پس‌رفت به حساب می‌آید. انتخاب سوژه‌هایی که با اتفاقات شگفت‌آور مواجه شده‌اند و مرور ماجرا، همه ذهن‌ها را به کپی‌برداری از ماه عسل سوق می‌دهد؛ البته شاید خواسته شبکه سه از تیم این برنامه هم ساختن برنامه‌ای شبیه ماه عسل بوده است.
شبکه چهار سیما؛ روایت دیدار با مرگ
ویژه برنامه افطار شبکه چهار سیما تاحدودی متفاوت است. «زندگی پس از زندگی» هر روز در ایام ماه رمضان قبل از اذان روی آنتن می‌رود. عباس موزون تهیه‌کننده و مجری درباره چگونگی و ساختار این برنامه چنین گفته است: «ما در این برنامه با ۲۵ نفر از افرادی که تجربه مرگ داشته‌اند، صحبت کردیم که مشاهدات خودشان را از پدیده خروج از بدن می‌گویند. بدین معنی که این افراد از تجربیات پس از مرگ خود می‌گویند و گزارشی از مشاهداتشان بیان می‌کنند.» البته به گفته این تهیه‌کننده، چهار نفر از ۱۲ کارشناس این برنامه رهبران اقلیت‌های دینی هستند که با آنها به گفت‌وگو می‌پردازند.»
شبکه پنج سیما؛ عقیقی که حذف شد
در میان خبرهایی که از برنامه‌های افطار و سحر شبکه مختلف سیما می‌شد، «عقیق» نام برنامه افطار شبکه دوم سیما بود؛ برنامه‌ای که دکور آن ساخته و مجری‌اش هم انتخاب شده بود. محمد قنبری تهیه‌کننده این برنامه گفته بود که نکته متمایز عقیق، مهمانان برنامه هستند که خود مردم‌اند.
اما در کمال تعجب این برنامه روی آنتن نرفت و بینندگان شبکه پنج سیما شاهد سریال «پدر پسری» در اوقات افطار شدند. قنبری هم در واکنش به این اتفاق چنین گفت: برنامه «عقیق» فقط با اسپانسر می‌توانست روی آنتن برود و درست در آخرین ساعات، اسپانسر اعلام کرد که نمی‌تواند پای این برنامه باشد.»
به هر حال علی‌رغم تلاش‌های تلویزیون و پخش سه سریال در این یک ماه، اما برنامه‌های اوقات غروب و افطار چندان چنگی به دل نمی‌زند و حس تکرار و عجولانه ساخته شدن را به مخاطبان القا می‌کند. شاید در این بخش باید طرحی نو درانداخته شود و با استفاده از نیروهای تازه‌نفس و خلاق، شاهد از دست رفتن زمان پربیننده تلویزیون در ماه رمضان نباشیم.
گزارش از هنگامه ملکی
نظر شما