کرونا تاکنون باعث شده بیش از ۱۵ نمایشگاه کتاب در کشورهای مختلف، خبر تعویق یا تعطیلی خود را اعلام کنند و برخی مانند نمایشگاه کتاب بولونیا در ایتالیا قرار است به‌صورت مجازی برگزار شود.
البته نیکنام حسینی‌پور، مدیرعامل موسسه خانه کتاب گفته است طرح برگزاری نمایشگاه کتاب تهران به‌صورت مجازی در قالب نامه‌ای به معاونت فرهنگی وزارت ارشاد ارسال شده است. چراکه اگر فرماندهی پایگاه سلامت ستاد کرونا هم اجازه برگزاری نمایشگاه کتاب را بدهد، به علت هراس اجتماعی ناشی از کرونا، این نمایشگاه موفق نخواهد بود و ریزش مخاطب خواهد داشت.
اخیراً برخی از ناشران تصمیم گرفتند نمایشگاه‌هایی در فضای مجازی برگزار کنند تا به این وسیله کتاب به دست مخاطبان برسد و همچنین ناشران خسارت کمتری متحمل شوند. فروشگاه اینترنتی شیرازه یکی از آنهاست. این انتشارات تا پایان اردیبهشت کتاب‌هایش را با تخفیف ۲۵ درصدی می‌فروشد. انتشارات انقلاب اسلامی دیگر نشری است که تصمیم به برگزاری نمایشگاه کتاب در فضای مجازی گرفته است. این انتشارات در نظر دارد از ۲۶ فروردین تا پنجم اردیبهشت تعدادی از کتاب‌هایش را با تخفیف ۳۵ درصد به مخاطبانش عرضه کند.
امسال فقط بازخورد را می‌سنجیم
این نخستین بار نیست که ناشران دست به فروش کتاب‌هایشان در فضای مجازی می‌زنند، اما در شرایطی که ممکن است سی‌وسومین دوره نمایشگاه کتاب تهران برگزار نشود، برگزاری نمایشگاه مجازی می‌تواند راه نجاتی برای ناشران باشد.
محمد خضریان، مسئول روابط عمومی انتشارات انقلاب اسلامی درباره نمایشگاه مجازی این انتشارات به خبرنگار ایرناپلاس گفت: هر سال در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، به مخاطبان بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ عنوان کتاب ارائه می‌دادیم، عناوینی از تازه‌های نشر، چاپ مجدد و کتاب‌هایی که هرسال از آنها استقبال می‌شود. اما برای نمایشگاه مجازی، تعدادی از پرمخاطب‌ترین عناوین را انتخاب کردیم که در مجموع به ۲۰۰ عنوان نمی‌رسد. این تجربه جدید ماست و مشکلی نداریم تا تعداد بیشتری عناوین را در این حالت ارائه دهیم، فعلاً می‌خواهیم ببینیم بازخورد این رفتار به چه صورت است تا برای سال‌های آینده تصمیم بگیریم.
سال‌هاست منتقدانِ نمایشگاه کتاب، به شیوه برگزاری این نمایشگاه ایرادهایی می‌گیرند. یکی از نقدهای وارده به نمایشگاه کتاب تهران، درباره جنبه فروش در آن است که می‌توان گفت پررنگ‌تر از سایر فعالیت‌ها، نمایان است. به گفته خضریان، بیشتر فعالیت‌های انتشارات انقلاب اسلامی در نمایشگاه کتاب در قالب معرفی کتاب و گفت‌وگو با مخاطبان است، او ادامه داد: البته فروش هم داریم، اما اکثر افراد، منشورهای انتشارات را می‌گیرند و خرید خود را در طول سال انجام می‌دهند.
هر ناشر شرایط خاص خود را دارد
شاید در چنین فرصتی چند ناشر بتوانند با هم نمایشگاه‌های مجازی بزرگ‌تری برپا کنند تا مخاطبان بتوانند از تنوع کتاب بیشتری استفاده کنند و ناشران هم بتوانند کتاب‌هایشان را به تعداد بیشتری از مردم معرفی کنند. خضریان درباره امکان برگزاری نمایشگاه مشترک با چند ناشر، گفت: انتشارات انقلاب اسلامی، با توجه به موجودی کیفی و کمی خود عناوین و تخفیف‌هایی ارائه می‌دهد. اینجا مسائل مالی انتشارات مطرح است و به همین دلیل نمی‌توانیم با ناشران دیگر همکاری داشته باشیم، زیرا هرکدام شرایط خاص خود را داریم و هماهنگی بسیار دشوار خواهد بود.
به گفته خضریان، کتاب‌های انتشارات انقلاب اسلامی کتاب‌هایی مرجع هستند، او توضیح داد: برای مثال کتاب «من ترسو نیستم» خاطرات وندی شرمن در انتشارات انقلاب اسلامی با قیمت ۲۵ هزار تومان به فروش می‌رسد درحالی که همین کتاب را با همین ترجمه، انتشارات سروش با قیمت ۵۰ هزار تومان می‌فروشد. اینها قابل مقایسه با هم نیست. هدف ما فروش کتاب نیست، بلکه کار فرهنگی است و نه تجاری؛ آشتی با کتاب است.
ارتباط با دیگر کشورها قطع نشده است
روابط بین‌المللی ناشران، دیگر امکانی است که نمایشگاه کتاب تهران برای آنها ممکن ساخته است؛ روابطی که به گفته مسئول روابط عمومی انتشارات انقلاب اسلامی برگزار نشدن نمایشگاه بر آن تأثیری نداشته است. او بیان کرد: ترجمه‌های عربی و انگلیسی کتاب‌های انتشارات انقلاب اسلامی برای مخاطبان در دیگر کشورها پست می‌شود. از راه اینترنت و فضای مجازی هم با مخاطبان ارتباط داریم، حتی دانشگاه‌هایی که تعطیل است و دانشجوی خارجی دارد، کتاب‌های ما را می‌خرند.
خضریان با اشاره به اینکه تاکنون چند گفت‌وگوی زنده در فضای مجازی با نویسندگان کتاب‌هایشان برگزار کرده‌اند، افزود: امسال قسمتی با عنوان «از من بپرسید» را راه‌اندازی کردیم تا مخاطبان بتوانند سؤالات خود را بپرسند و در برنامه زنده پاسخ گرفته شود. سال‌های پیش نویسندگان روزی را مشخص می‌کردند و در نمایشگاه حضور داشتند. امسال فضای مجازی جای آن را گرفته است؛ ارتباط ما با مخاطبان اصلاً قطع نشده است. می‌توان گفت هیچ خللی برای ما ایجاد نشده است، فقط نمی‌توانیم مخاطبان خود را رودررو ببینیم.
تعطیلی و روزهای بحران شیوع بیماری کووید ۱۹ موجب شکل‌گیری تغییراتی در روند فعالیت‌های گذشته شده است. تا به حال بارها نحوه برگزاری نمایشگاه کتاب تهران مورد نقد قرار گرفته است و در این برهه زمانی فعالیت مجازی ناشران، شاید چراغ راهی برای امکان ایجاد تغییرات در ساز و کار نمایشگاه کتاب باشد تا هرچه بیشتر از رویکرد فروشگاهی فاصله بگیرد و به ساختاری نمایشگاهی نزدیک شود.
نظر شما