بررسی لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ که پیش از انتخابات مجلس یازدهم در حال انجام بود و از هفتم بهمن‌ماه پس از ارائه گزارش کمیسیون تلفیق به هیئت رئیسه مجلس، به‌دلیل تعطیلات مجلس و برگزاری انتخابات موقتاً کنار گذاشته بود، از سر گرفته شد. نمایندگان مجلس دهم پس از حضور مجدد در مجلس، کلیات لایحه بودجه را که در دوم دی‌ماه در کمیسیون تلفیق بودجه تصویب شده بود، رد کردند.
درباره دلیل این تصمیم، روایت‌های متفاوتی شنیده می‌شود که یکی از آنها، اظهارنظر عجیبی است که خبرگزاری ایسنا از یکی از نمایندگان مجلس نقل کرده است: نمایندگان از ترس شیوع بیماری کرونا کلیات بودجه را رد کردند، چرا که در غیر این صورت، جلسات مجلس هر روز در دو شیفت ادامه پیدا می‌کرد.
مجلس دهم در حالی پس از خاتمه فرآیند انتخابات، به عدم تصویب کلیات لایحه بودجه رأی داد که پیش از این، کمیسیون تلفیق کلیات این لایحه را تصویب کرده بود. علی لاریجانی رئیس مجلس با اشاره به تبصره ۳ ماده ۱۸۲ درباره سرنوشت بودجه سال آینده در جلسه مجلس گفت: اگر کمیسیون گزارش بودجه را رد کند و بعد مجلس نیز آن را رد کند، این لایحه باید به دولت باز گردد و دولت مجدداً لایحه ارائه دهد، اما این حالت که اگر کمیسیون آن را تأیید کند و مجلس آن را رد کند، سکوت دارد. به دلیل وجود سکوت مطابق قانون برنامه این روال می‌تواند طی شود که لایحه ردشده در مجلس به کمیسیون باز گردد و اصلاح شود و مجدداً به مجلس برگردد.
رابطه مجلس و دولت در تصویب بودجه سالانه در سال‌های گذشته نشان می‌دهد در بعضی سال‌ها، به‌دلایل گوناگون تصویب لایحه بودجه با چالش‌هایی همراه بوده است.
بودجه‌ای که ۵ روزه تصویب شد
در سال ۱۳۸۶ زمانی که نمایندگان مجلس هفتم در سال پایانی فعالیت خود، بودجه سال ۱۳۸۷ را از رئیس دولت نهم تحویل گرفتند، در حال آماده شدن برای انتخابات بعدی مجلس بودند. محمود احمدی‌نژاد که در تقدیم لایحه بودجه به مجلس، رکورد بیشترین تأخیر است، لایحه بودجه سال ۱۳۸۷ را در ۱۷ دی ۱۳۸۶ به مجلس برد. مجلس اصولگرایی که به ریاست غلامعلی حداد عادل آخرین ماه‌های فعالیت خود را سپری می‌کرد، از ۲۴ بهمن‌ماه بررسی بودجه را آغاز و در ۲۸ بهمن‌ماه کلیات آن را در صحن مجلس تصویب کرد. پس از آن، نمایندگان وارد رقابت‌های انتخاباتی ۲۴ اسفند شدند.
چند دوازدهم برای دو سال پیاپی
مجلس اصولگرای هشتم نیز با این تأخیرها مواجه بود. بودجه سال ۱۳۹۰ نیز با روال قبلی احمدی‌نژاد و این بار در دولت دومش با تأخیر ۷۵ روزه به مجلس برده شد. در سال ۱۳۸۹ مجلس هشتم در میانه فعالیت خود قرار داشت و این بار دلیلی برای تعجیل در تصویب لایحه بودجه وجود نداشت. مجلس بودجه دو دوازدهم را برای سال ۱۳۹۰ تصویب کرد و بررسی لایحه بودجه به ابتدای سال موکول شد.
بودجه چند دوازدهم، نسبتی از بودجه سالانه است که در مجلس تصویب می‌شود و به دولت اجازه می‌دهد برای مدت دو یا سه ماه از خزانه برداشت کند و تا زمان بررسی لایحه بودجه و تصویب آن، بتواند امور کشور را پیش ببرد.
بودجه سال ۱۳۹۱ نیز به سرنوشت بودجه ۱۳۸۷ دچار شد. تأخیر رئیس دولت دهم در تقدیم بودجه، این بار هم با انتخابات مجلس تداخل پیدا کرد. مجلس هشتم، این بار هم با تصویب تنخواه‌گردان کار دولت را راه انداخت و بودجه سال ۱۳۹۱ را در بهار این سال، بررسی و تصویب کرد.
۸۴ روز تأخیر، تصویب سه دوازدهم و متمم دولت جدید
آخرین بودجه دولت احمدی‌نژاد با بیشترین تأخیر در نهم اسفند ۱۳۹۱ به مجلس اصولگرای نهم تقدیم شد؛ لایحه‌ای که ابتدا در کمیسیون تلفیق رد شد و سال بعد، در مجلس تصویب شد. برای ماه‌های ابتدایی سال نیز بودجه سه دوازدهم در نظر گرفته شد. ماجراهای بودجه ۱۳۹۲ به اینجا ختم نشد و دولت یازدهم در همان ماه‌های اولیه آغاز به‌کار خود، متممی را برای اصلاح این بودجه به مجلس برد و مصوبه آن را گرفت.
مجلسی که بودجه روحانی را دو بار برگرداند
بودجه سال ۱۳۹۷ که در مجلس دهم توسط رئیس‌جمهور روحانی به مجلس برده شد، تصویب نشد و به کمیسیون تلفیق برگشت داده شد و بعد از انجام اصلاحات، دوباره به رأی گذاشته و تصویب شد. حالا این مجلس پس از انتخابات هفته گذشته، در یکی از آخرین فعالیت‌های خود، بودجه سال آینده را که بررسی آن پیش از انتخابات مجلس یازدهم آغاز شده بود، رد کرد و به کمیسیون تلفیق برگرداند.
بودجه چگونه در مجلس تصویب می‌شود؟
قانون می‌گوید دولت باید لایحه بودجه را حداکثر تا ۱۵ آذرماه به مجلس ببرد. نمایندگان مجلس، پیشنهادهای خود درباره لایحه بودجه را به کمیسیون‌های تخصصی ارائه می‌دهند. پس از آن، کمیسیون‌های تخصصی گزارش‌های خود را به کمیسیون تلفیق ارائه می‌دهند. کمیسیون تلفیق پس از بررسی این گزارش‌ها، گزارش نهایی خود را به هیئت رئیسه مجلس ارائه می‌دهد و رأی‌گیری درباره کلیات بودجه در صحن مجلس انجام می‌شود.
چرا بودجه ۱۳۹۹ به مجلس یازدهم نمی‌رسد؟
برخی پس از عدم تصویب بودجه در مجلس دهم، بررسی و تصویب این سند مالی را اولین محک مجلس یازدهم دانستند. با این حال، به‌نظر نمی‌رسد بودجه سال آینده در مجلس بعدی طرح و بررسی شود چرا که مجلس یازدهم فعالیت خود را در خردادماه آغاز خواهد کرد و حتی اگر بودجه سه دوازدهم تصویب شود، زمانی برای بررسی و تصویب بودجه سال آتی باقی نخواهد ماند.
نظر شما