سیلِ سیستان و بلوچستان، زندگی را با خود برد. این سیل موجب خسارات جانی و مالی بسیار شده است، آنهایی که از سیل جان سالم به دربرده‌اند، جایی برای زندگی ندارند. در این میان کودکان بسیاری هستند که بعد از وحشتِ سیل، با ترسِ زنده‌ماندن پس از آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. زنده‌ماندن در شهر و روستایی که دیگر جایی برای زندگی ندارند. درست در چنین شرایطی است که کودکان برای بازیابی زندگی که تا این زمان داشتند و همچنین احساس امنیت، نیازمند کمک هستند.
طرح «بامداد کتابخانه‌ها و ترویج خواندن» قدیمی‌ترین طرح ترویج کتابخوانی در ایران است که هدف بنیادین آن، رساندن کتاب‌های با کیفیت، به کودکان محروم روستاها و حاشیه شهرهای بزرگ است، کودکانی که بیشتر آنان هرگز کتابی غیر از کتابِ درسی نخوانده‌اند. این طرح بعد از سیل سیستان و بلوچستان در نظر دارد، برای یاری رساندن به کودکان مناطق سیل‌زده، برخی ایده‌های خود را در این مناطق عملی کند. این طرح یک دهه است که در مدارس روستایی استان سیستان و بلوچستان به تجهیز و راه‌اندازی کتابخانه و ترویج خواندن می‌پردازد و در پیامی دوستداران کودک و مردم نیک‌اندیش را دعوت کرده است تا در همراهی با یکدیگر به کودکان سیل‌زده در سیستان و بلوچستان یاری رسانند. در قسمتی از این پیام بیان شده است:« سیل و بحران ناشی از آن کودکان را دراین منطقه تحت فشارهای روحی و اضطراب قرار داده است. از آموزگاران همکار طرح بامداد کتابخانه‌ها و ترویج خواندن و دیگر دوستداران کودک در منطقه سیستان و بلوچستان دعوت می‌کنیم با خواندن کتاب، بازی و فعالیت‌های هنری برای کودکان از فشار روحی بر آنان بکاهیم.»
ممکن است کودکان فراموش شوند
شهلا افتخاری، عضو شورای کتاب کودک و دبیر اجرایی طرح بامداد کتابخانه‌ها با اشاره به اینکه هنوز برخی از مناطق سیستان و بلوچستان نیازمند مواد غذایی، پتو و فرش و اجاق گاز هستند، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: انجام طرح‌هایی مانند رساندن بسته‌های فرهنگی به کودکان منطقه، به آنها نشان می‌دهد افرادی هستند که با آنها همدلی کنند. البته برای این کودکان نیازهای اولیه مهم است، اما ممکن است در میان انبوه نیازها برای بقا، نیازهای فرهنگی و روانی کودکان فراموش شوند. نبود آگاهی باعث می‌شود کودکان در چنین شرایطی رها شوند.
طرح بامداد کتابخانه‌ها در زلزله بم که ابعاد بسیار بزرگتری نسبت به آنچه در سیستان و بلوچستان اتفاق افتاده داشت، با همکاری آموزش و پرورش و سازمان جهانی یونیسف به کودکان مناطق آسیب‌دیده کمک کرد. افتخاری درباره آنچه برای کمک به کودکان سیستان و بلوچستان در نظر گرفته‌اند، توضیح داد: در نظر گرفتیم برای مناطق سیل‌زده سیستان و بلوچستان، بسته‌هایی مناسب نیاز کودکان تهیه کنیم. درباره میزان دسترسی کودکان به لوازم‌التحریر پرس‌وجو کردیم. بسته‌ها در کل می‌تواند شامل دو کتاب با محتوای کودکان در بحران، دفتر، مداد و اسباب‌بازی باشد.
طرح بامداد در منطقه زلزله‌زده بم ۱۲۰ کتابخانه را با همکاری آموزش و پرورش و یونیسف تجهیز کرد. همچنین در آن منطقه برای کتابداران دوره‌هایی برگزار کرد، افتخاری توضیح داد: خانواده‌ها فکر می‌کنند کتاب‌های غیردرسی مانع خوانده شدن کتاب‌های درسی می‌شود. با کار ترویجی است که آنان به این باور می‌رسند که کتاب‌های غیردرسی نقش مهمی در شناخت، آگاهی‌رسانی همه جانبه و ساخت اوقات فراغت برای کودکان دارد؛ همچنین تاثیرات مثبتی در روند رشد درسی آنها دارد. برای همین در سال ۹۵ به ۱۵۰ نفر از آموزگاران و کتابداران منطقه بلوچستان، آموزش‌های لازم داده شد.
اجرای طرح نیازمند مشارکت مردمی است
به گفته افتخاری این سیل موجب آسیب به مدارس شد. پیش از این سیل طرح بامداد کتابخانه و ترویج خواندن اگر بودجه نداشت که کتابخانه در منطقه بسازد، کتابخانه بامداد را به درخواست مدیران مدارس، در مدرسه برپا می‌کرد، اما بعد از سیل، بسیاری از مدارس در سیستان و بلوچستان آسیب دیدند که هنوز اطلاعات دقیقی دراین باره در دست نیست. جای خوشحالی است که مدارسی که کتابخانه‌های بامداد در آنجا فعال هستند دایر هستند و از سیل آسیبی ندیده‌اند و آموزگاران همکار طرح همچنان برنامه دوشنبه‌های کتابخوانی برگزار می‌کنند.
اکنون طرح بامداد کتابخانه ها و ترویج خواندن با توجه به یک دهه تجربه کار در استان سیستان و بلوچستان و پشتیبانی مردم محلی در مناطقی که از سیل آسیب دیده‌اند کنار کودکان می‌ماند. می‌دانیم در اجرای پروژه‌های مردمی مانند طرح بامداد کتابخانه‌ها و ترویج خواندن بودجه یکی از مسائل اساسی است. به گفته افتخاری انجام چنین پروژه‌هایی نیاز به بودجه مالی دارد فقط اگر دو نفر از تسهیل‌گران طرح بامداد خود را به مناطق سیل‌زده برسانند تا بتوانند برای کودکان برنامه هایی اجرا کنند، هزینه بزرگی در بر خواهدداشت، همچنین هزینه تهیه و انتقال بسته‌های فرهنگی هم است. اجرای طرح‌هایی مانند بامداد کتابخانه‌ها می‌تواند بر زندگی مردم به ویژه کودکان و زنان در مناطق کم‌برخوردار و آسیب‌دیده تاثیر جدی بگذارد، اما عملی شدن آن نیازمند مشارکت مردمی است.
طرح بامداد کتابخانه‌ها از سال ۱۳۷۵، با پرواز نوجوانی به نام بامداد، در شورای کتاب کودک متولد شد و زیر پوشش «خانه کتابدار کودک و نوجوان و ترویج خواندن» به‌عنوان بازوی اجرایی شورای کتاب کودک در امر «ترویج خواندن» فعالیت می‌کند. کتابخانه‌های بامداد در بخشی از روستاهای قصرقند، سرباز، نیک‌شهر و ایرانشهر از استان سیستان و بلوچستان، کردستان، لرستان، کرمانشاه، بافت کرمان، گلستان و کرج فعال هستند. طرح بامداد کتابخانه‌ها برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای مناطق سیل‌زده سیستان و بلوچستان شماره حساب بانک پارسیان -۶۲۲۱۰۶۱۰۷۲۷۴۱۶۲۴- به نام فاطمه مرتضایی‌فرد و شهلا افتخاری و شماره تلفن ٠٩١٢٤٦١٤١٨٣ را برای هماهنگی اعلام کرده است.
نظر شما