رسانه‌های سعودی در شوک
مورد بالا یکی از چندین نشانه‌ای است که این روزها در باب چرخش امارات متحده عربی دیده می‌شود؛ کشوری که بسیاری از کارشناسان آن را کارگزار(Agent) آمریکا در منطقه و متحد استراتژیک دولت سعودی می‌خوانند.
سیاوش فلاح‌پور، کارشناس مسائل منطقه در این خصوص به ایرناپلاس گفت: «اول از همه باید تأکید کرد که سرعت و حجم چرخش به حدی است که تمام تحلیلگران انگشت به دهان ایستاده و صرفاً فضا را رصد می‌کنند. این وضعیت برای بسیاری هنوز باورکردنی نیست؛ مخصوصاً در محافل سیاسی رسانه‌ای نزدیک به قدرت در سعودی همه دچار شوک شده‌اند.»
جنگ یمن برای امارات تمام شده
وی در خصوص علت این تحول گفت: «اجمالاً چند عامل قابل اشاره است؛ اول همان که عبدالخالق عبدالله گفت: جنگ برای امارات عملاً تمام شده. به یاد داشته باشیم امارات از ابتدا برای صنعا وارد یمن نشده بود. تنها هدفی که اراده کرد و به آن نرسید، حدیده بود و آنها به این اطمینان رسیده‌اند که دیگر فرصت برای ورود نظامی به حدیده از دست رفته است؛ امری که حاصل مقاومت تاریخی انصارالله در مقابل حملات همه‌جانبه در حدیده بود».
وی افزود: «از سوی دیگر، روسیه حلقه وصلی است که بسیاری از این تحولات از هم گسیخته را می‌تواند متصل کند. می‌دانید که دبی فاقد هرگونه قدرتی برای تأثیرگذاری در چنین تحولاتی است و تصمیم ابوظبی بعد از مذاکرات در سه کانال متفاوت اتخاذ شده: انصارالله، روسیه (در سفر عبدالله بن‌زاید) و ایران و باید دانست که ابوظبی از ابتدای انقلاب یمن با صنعا در ارتباط بود».
سقوط هیمنه نظامی آمریکا
وی گفت :«به نظر می‌رسد امارات بعد از حوادث خلیج‌فارس و نقطه اوج آن (سقوط پهباد) تصمیم خود را گرفته و رفتار دولت ترامپ هم در این تصمیم بسیار اثرگذار بوده است».
این کارشناس مسائل خاورمیانه ادامه داد: «چرخش امارات را نباید صرفاً در سطح تغییر سیاست یکی از بازیگران مهم منطقه در مقطع فعلی نسبت به ایران ارزیابی کرد. این چرخش بخشی از سلسله تحولاتی است که می‌توان نام آن را سقوط هیمنه نظامی آمریکا بر منطقه و مخصوصاً خلیج‌فارس ارزیابی کرد. خلأ این هیمنه چگونه پر خواهد شد؟ رفتار ابوظبی نشان می‌دهد ایران و روسیه در آینده منطقه بازیگران اصلی خواهند بود».
فلاح‌پور در خصوص ریشه‌های این تحولات افزود: «ما از عصر اوباما عملاً شاهد مفهومی به‌عنوان مرزهای قدرت آمریکا هستیم؛ مفهومی که جامعه جهانی بعد از جنگ جهانی دوم با آن ناآشنا بود. مرزهای قدرت آمریکا در عصر ما در حقیقت قدرت‌هایی هستند که روز به روز بیشتر هژمونی آمریکا را به چالش می‌کشند. از قدرت‌هایی نظیر چین تا روسیه و در منطقه ما، ایران».
پذیرش قدرت غالب ایران در خلیج‌فارس
وی افزود: «رفتار کشورهایی نظیر قطر و اخیراً امارات، دلیل بسیار خوبی بر این ادعاست: بنگاه‌های اقتصادی که خطر را حس کرده‌اند و دنبال سرمایه‌گذاری در اطراف دیگر معادله هستند».
سیاوش فلاح‌پور در مورد وضعیت کنونی قطر گفت: «قطر سال‌هاست این مسیر را آغاز کرده و روابط بسیار پیچیده امارات و روسیه هم دلیلی بر این مدعاست. چرخش‌های اخیر به‌سوی ایران، از دوحه گرفته تا ابوظبی که هر یک دلایل مختلف دارد، یک نتیجه مشترک دارد: پذیرش قدرت غالب ایران در خلیج‌فارس و نقشی که برای این کشور در آینده منطقه قائل هستند».
چرخش سعودی؛ گام بعدی؟
این کارشناس مسائل سیاست خارجی در مورد وضعیت عربستان و نوع تعامل با ایران گفت: «به نظرم هنوز نمی‌توان چرخش‌های سعودی را با امارات مقایسه کرد. دلیلش هم شاید این باشد که سعودی کشوری بسیار بزرگ‌تر با پیچیدگی‌های بیشتری برای تغییرات سریع این‌چنینی است».
وی ادامه داد: «در رابطه با ایران، قطعاً چرخش به معنای اصلاح سیاست‌هاست. سیاست‌هایی که می‌تواند شامل کاهش حمایت بی‌سابقه از معارضین، کاهش همکاری با نظام تحریم‌ها و... شود. در واقع پذیرش ایران به‌عنوان قدرتی که باید با آن تعامل کرد، نه اینکه به دنبال سقوط نظامش، تجزیه سرزمینش یا مواردی از این دست باشند».
وی در خصوص وضع کنونی اضافه کرد: «اساساً این چرخش هم از روی واقع‌گرایی و منفعت‌طلبی است. بنابراین سخت است که انتظار داشته باشیم مثلاً سیاست توسعه‌طلبانه ابوظبی در سرتاسر منطقه تغییر جدی کند».
فلاح‌پور در پاسخ به واکنش‌های احتمالی ترکیه به ترمیم روابط ایران با امارات و دولت سعودی گفت: «نگرانی این کشور از کنش‌های احتمالی ایران در صورت وقوع نوعی مصالحه با حاشیه عربی خلیج‌فارس، در پرونده‌های متعدد و اصولاً فضایی است که بعد از این مصالحه (احتمالی) بر منطقه حاکم می‌شود. البته که خیلی تا این مرحله احتمالی فاصله داریم».
تغییر رفتار امارات؛ تاکتیک یا استراتژی؟
با وجود این تحلیل، برخی کارشناسان معتقدند رسیدن به جمع‌بندی در خصوص رفتار امارات هنوز جای بررسی دارد، چراکه تمرکز امارات فعلاً در سطح تغییر تاکتیک است و این دولت، عمق آسیب‌شناسی از واقعیت سیاسی خود را یکپارچه نکرده است و در منطقه به بلوغ نرسیده است. به نظر می‌رسد آنها رویکرد مشارکت فعال در نزاع ژئوپلیتیکی را به تلاش جدید به آمایش ژئوپلیتیکی تغییر داده‌اند. محاسبات آنها در توازن قدرت منطقه‌ای دچار به‌هم ریختگی شده است، لیکن با وضع نهایی فاصله دارد.
گزارش از سید عمادالدین محمودی
نظر شما