در این میان، دو نفر، از نظر اهمیت خطبه‌هایی که خوانده‌اند و همچنین طول مدت امامت جمعه تهران، در رتبه‌های نخست قرار دارند؛ آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای و مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی. دو نفر از قدیمی‌ترین امام جمعه‌های تهران که نامشان در نماز جمعه با صفوف درهم فشرده مردم و خطبه‌های راهگشا، امیدبخش و به‌روز، گره خورده است.
مرحوم هاشمی رفسنجانی، از تیرماه ۱۳۶۰ تا سال ۱۳۸۸ در جمعه‌های تهران خطبه خواند و از ۲۶ تیر ۸۸ با خواندن آخرین خطبه خود با این تریبون خداحافظی کرد و دیگر به مدت هشت سال یعنی تا پایان عمر از این جایگاه با مردم سخن نگفت. نمازگزاران روز قدس تهران در سال‌های متمادی، مطمئن بودند که نماز آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را به امامت او اقامه خواهند کرد.
اما رهبر انقلاب، آخرین بار چه زمانی در نماز جمعه حضور یافته و برای مردم خطبه خوانده‌اند؟
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که سابقه اقامه نمازجمعه در رژیم پهلوی را در دوران تبعید در شهرستان ایرانشهر سیستان و بلوچستان هم دارند، در حالی که امسال رهبری‌شان ۳۰ ساله می‌شود، هشت سال است در نماز جمعه تهران حضور ندارند.
آخرین خطبه‌های نمازجمعه رهبر انقلاب در تهران به بهمن سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ بازمی‌گردد؛ دو خطبه‌ای که رهبر انقلاب عمده سخنان خود را در آنها به موضوع بیداری اسلامی و مسائل تونس و مصر اختصاص دادند و خطبه عربی ایشان خطاب به مردم این کشورها در آن سال‌ها، شهرت یافت.
آیت‌الله خامنه‌ای، از ۲۴ دی ۱۳۵۸ به حکم امام خمینی(ره)، امام جمعه تهران شدند و نخستین خطبه جمعه خود را بعد از پیروزی انقلاب، چهار روز بعد از دریافت این حکم در دانشگاه تهران خواندند. در طول سال‌های بعد از رحلت امام نیز حضور ایشان در این جایگاه ادامه یافت و هرچند مشغله‌های رهبری، از تعداد خطبه خواندن‌های آیت‌الله خامنه‌ای کاست، اما رفته‌رفته با رسیدن به سال‌های پایانی دهه ۷۰ و ورود به دهه ۸۰، این حضور از نظم خاص و معناداری برخوردار شد.
با مروری بر کم و کیف حضور رهبری در طول دهه ۸۰ در نماز جمعه تهران، روشن است که ایشان تأکید داشتند هر سال دست کم یک بار خطبه‌های تهران را خود بخوانند که عمدتاً این حضور با یکی از جمعه‌های نزدیک به شب‌های قدر ماه مبارک رمضان مصادف بود. برخی سال‌ها نیز آیت‌الله خامنه‌ای به فراخور موضوعات مهم سال، همچون سقوط صدام، یا مسائل فلسطین، دو یا سه بار در یک سال خطبه جمعه تهران را خوانده‌اند.
| سال | تعداد حضور | تاریخ حضور | مناسبت و محور خطبه‌ها |
| ۱۳۹۰ | یک بار | ۱۴ بهمن | ایام دهه فجر |
| ۱۳۸۹ | یک بار | ۱۵ بهمن | ایام دهه فجر |
| ۱۳۸۸ | یک بار | ۲۹ خرداد | حوادث انتخابات ریاست جمهوری دهم |
| ۱۳۸۷ | یک بار | ۲۹ شهریور | شب‌های قدر |
| ۱۳۸۶ | یک بار | ۲۳ شهریور | آغاز ماه مبارک رمضان |
| ۱۳۸۵ | یک بار | ۲۱ مهر | شب‌های قدر |
| ۱۳۸۴ | دو بار |
۲۹ مهر ۲۸ مرداد |
شب‌های قدر ایام میلاد حضرت علی(ع) در ماه رجب |
| ۱۳۸۳ | یک بار | ۱۵ آبان | شب‌های قدر |
| ۱۳۸۲ | سه بار |
۲۴ بهمن ۲۳ آبان ۲۲ فروردین |
بعد از ایام سالگرد پیروزی انقلاب شب‌های قدر سقوط صدام |
| ۱۳۸۱ | دو بار |
۱ آذر ۱۶ فروردین |
شب‌های قدر مسئله فلسطین |
| ۱۳۸۰ | دو بار |
۱۶ آذر ۲۸ اردیبهشت |
شب‌های قدر ایام رحلت پیامبر گرامی اسلام(ص) |
شاید کمتر اهل نماز جمعه‌ای را بتوان یافت که دست کم یک بار پشت سر آیت‌الله خامنه‌ای نماز نخوانده باشد و شاید کمتر کسی را بتوان یافت که تصاویر هوایی بخش‌های خبری سیما را از صفوف در هم فشرده نمازگزاران پشت سر ایشان در ذهن نداشته باشد؛ صفوفی که تا شعاع بزرگی از دانشگاه تهران گسترده بود؛ نماز جمعه‌ای که به امامت آیت‌الله خامنه‌ای با قرائت سوره جمعه و منافقون خوانده می‌شد و پس از آن گاهی نمازگزاران نماز عصر را به دیگرانی چون مرحوم آیت‌الله مهدوی‌کنی یا آیت‌الله جنتی اقتدا می‌کردند.
در طول همه سال‌هایی که نماز جمعه تهران، سالی حداقل یک‌بار میزبان رهبر انقلاب بود، دانشگاه تهران در آن جمعه به صحنه به نمایش گذاشتن انسجام ملی و وحدت همه مسئولان پشت سر شخص اول مملکت و ولایت فقیه تبدیل می‌شد. برخی چهره‌ها و مقامات سیاسی با گرایش‌های مختلف سیاسی همواره مقید بودند در نماز جمعه‌های رهبری شرکت کنند و صفوف اول نماز، عمدتاً به سوژه عکس رسانه‌ها تبدیل می‌شد؛ آنجا که برخی چهره‌های سیاسی که اخبار اختلافاتشان پیش و پس از آن روز، در افواه می‌چرخید و آن روز در کنار هم می‌نشستند و با هم سخن می‌گفتند.
نخستین نمازجمعه تهران بعد از پیروزی انقلاب، در پنجم مرداد ۱۳۵۸ به امامت مرحوم آیت‌الله طالقانی اقامه شد؛ نماز جمعه‌ای با حضور بی‌نظیر و باشکوه مردم برگزار شد. از آن تاریخ به بعد، تریبون جمعه تهران، حوادث بسیاری به خود دیده و روزهای سرنوشت‌سازی را تجربه کرده است.
امسال نماز جمعه تهران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای جمهوری اسلامی، در حالی ۴۰ ساله شد که ایامی است، دلسوزان و متدینان درباره خطر خلوت شدن صفوف نماز جمعه هشدار می‌دهند و برای آن دلایلی نیز برمی‌شمرند. جمعه چهار مرداد، سید احمد خاتمی خطیب جمعه تهران، در آستانه چهل‌سالگی نماز جمعه از صداوسیما و رسانه‌های دیداری، مکتوب، شنیداری و فضای مجازی خواست «به نماز جمعه کمک کنند و خوشحال نباشند که نماز جمعه خلوت شده»، بلکه «تلاش بیشتری برای تشویق مردم برای شرکت در نماز جمعه داشته باشند.»
پرسش اینجاست که:
نخست، چرا آیت‌الله خامنه‌ای در طول هشت سال گذشته، ترجیح داده‌اند از دیگر تریبون‌ها با مردم سخن بگویند و در نمازجمعه حضور نیافته‌اند؟ این پرسش را پیش از این، سال ۹۶ حجت‌الاسلام تقوی، رئیس وقت شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه در برنامه تلویزیونی دست‌خط، این‌گونه پاسخ داد: امسال ماه رمضان هم از ایشان درخواست کردیم یک روز تشریف بیاورند، سال قبل هم ماه رمضان درخواست کردیم، ایشان فرمودند من بیایم برای مردم زحمت ایجاد می‌شود. تیم حفاظت و انتظامات سخت می‌گیرند و در رفت و آمد مردم تأثیر گذاشته می‌شود. مطلب ایشان این بود که مردم در زحمت می‌افتند». البته به نظر نمی‌رسید این توضیحات بتواند برای مردم و به‌ویژه کسانی که چندباری در این ایام تلاش کردند با راه‌اندازی کمپین‌هایی در فضای مجازی، از رهبر انقلاب برای حضور دوباره در نماز جمعه دعوت کنند، قانع کننده باشد.
دوم، «در شرایطی که قلب تپنده نمازهای جمعه سراسر کشور و یکی از مهم‌ترین تریبون‌های مذهبی سیاسی، به نظر می‌رسد به دمیدن روحی تازه نیازمند است، و در شرایطی که کشور بیش از هر زمان دیگر به تقویت انسجام ملی نیاز دارد، آیا نماز جمعه تهران در چهل‌سالگی، میزبان رهبر انقلاب خواهد بود؟»
نظر شما