ابتدا سؤال آخر را می‌پرسم؛ در رابطه با رئیس بعدی کمیته امداد گمانه‌زنی‌هایی مطرح شده و برخی می‌گویند قرار است شما به‌جای آقای فتاح، ریاست این نهاد را به عهده بگیرید؟
خیر، این شایعه و گمانه‌زنی است. طبق اطلاعات موثقی که دارم، هنوز در این زمینه تصمیم‌گیری نشده است.
در زمینه توانمندسازی، آماری وجود دارد که در طول این چند سال چه تعداد مددجو به قطع وابستگی رسیدند؟
در سال گذشته، ۳۶ هزار نفر و سال ۱۳۹۶ نیز حدود ۴۴ هزار نفر از کمیته امداد به‌طور کامل مستقل شدند. در مجموع طی چهار سال گذشته، وابستگی ۲۵۳ هزار و ۸۰۰ نفر از کمیته امداد قطع شده است.
به نظر شما مهم‌ترین اقدامات و عملکردهایی که آقای فتاح در طول دوره ریاستش بر کمیته امداد داشت چه بوده است؟
به‌طور کلی کمیته امداد در ۴۰ سال گذشته توانسته نسبت به اوایل انقلاب اسلامی حدود ۹۰ درصد از فقر مطلق را کاهش دهد، اما در طول چهار سال گذشته که مهندس فتاح ریاست کمیته امداد را بر عهده داشتند، اتفاقات مهم دیگری رخ داد که باعث شد این سال‌ها به یک دوره طلایی در تاریخ کمیته امداد تبدیل شود.
این اقدامات شامل چه مواردی است؟
در این دوران، اشتغالزایی به گفتمان اصلی کمیته امداد تبدیل شد. با این نگاه که ما به‌جای اینکه به دنبال کمک‌های موردی و معیشتی باشیم، بهتر است که بر ایجاد درآمدهای پایدار برای خانوارها متمرکز شویم. ثمره نگاه مذکور این شد که در سال ۱۳۹۷ با همه مشکلات اقتصادی، کمیته امداد توانست سهم بالایی از کل اشتغال ایجاد شده در کشور به دست آورد؛ موضوعی که باعث شد رئیس‌جمهوری هم از این نهاد تقدیر کند.
یکی دیگر از عملکردهای این دوره، تقویت معیشت اعضای تحت پوشش کمیته امداد بود. مستمری خانواده مددجویان که بعد از سال‌ها ثابت مانده بود، با پیگیری فتاح و همکاری مجلس و دولت در سال ۱۳۹۶ تقریباً سه برابر شد. هرچند که باز هم نسبت به هزینه‌های معیشتی خانوارهای محروم چیزی نیست، اما باز سه برابر شدن آن کمک قابل ملاحظه‌ای به این خانوارها بود.
عملکرد دیگرِ مهندس فتاح، پرداخت وام‌های قرض‌الحسنه بود. ما در ادبیات دینی داریم که ثواب وام قرض‌الحسنه از وام بلاعوض بیشتر است و فلسفه‌اش این است که این نوع وام اولاً شأن و شخصیت افراد را حفظ می‌کند و ثانیاً انگیزه‌ای برای پس دادن آن به وجود می‌آورد. بر همین اساس، در دوران مهندس فتاح اداره کل وام کمیته به صندوق قرض‌الحسنه ارتقا یافت و توانست از بانک مرکزی مجوز بگیرد. این صندوق تمام دریافت‌ها و پرداخت‌های کمیته امداد مددجویان و کارمندان را یکپارچه کرده و تمام منابع مالی و بانکی کمیته امداد در آن تجمیع می‌شود.
با این اقدام، میزان تسهیلات اعطایی این صندوق چقدر افزایش یافت؟
این کار باعث شد که اداره کلی که قبلاً شاید بیش از ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد تومان تسهیلات نداشت، در قالب این صندوق، قدرت تسهیلات‌دهی‌اش به ۲,۰۰۰ میلیارد تومان برسد. بخش زیادی از خدمات این صندوق به‌صورت الکترونیکی ارائه می‌شود و فقط ۳۱ شعبه (هر استان یک شعبه) دارد. این صندوق منابع قرض‌الحسنه مناسبی در حوزه اشتغال، مسکن و کارگشایی در خدمت مددجویان کشور قرار می‌دهد، ضمانت‌های آن نسبت به بانک‌ها بسیار سهل‌تر است و بخش زیادی از تسهیلات، با ضمانت همان مستمری افراد تحت پوشش پرداخت می‌شود. حتی با تأکید آقای فتاح به‌نحوی شکل گرفت که وام‌های زیر سه میلیون تومان، در کمتر از یک ساعت پرداخت می‌شود تا از این طریق مددجویانی که نیاز ضروری دارند، مشکلشان سریع‌تر حل شود. اینکه ادبیات قرض‌الحسنه رشد کرد، خود می‌تواند به اشتغال کمک و فرهنگ کار و تلاش را بالنده کند.
برای تأمین مسکن مددجویان هم در این دوره اقدامی صورت گرفت؟
بله، آقای فتاح تأکید زیادی روی تأمین مسکن داشتند، چون بخش عمده هزینه خانوارها را مسکن تشکیل می‌دهد و کسانی که مسئله مسکن نداشته باشند، معمولاً نیازهای دیگرشان را راحت‌تر برآورده می‌کنند. برنامه‌ای جدی مانند کمک بلاعوض برای ایجاد مسکن، منابع بانکی و قرض‌الحسنه مناسبی از سمت صندوق ولایت و بانک‌ها، ایجاد تفاهم با سپاه، سازمان برنامه و بودجه و بسیج انجام شد. اگر تفاهم‌نامه با سازمان برنامه اجرا شود، برآورد می‌شود تقریباً عمده مشکل مسکن در بخش مددجویی حل شود.
امسال برنامه‌ریزی شد که تا آخر امسال یتیم بی‌خانه نداشته باشیم. البته قرار شده بخشی از این منبع به مناطق سیل‌زده اختصاص داده شود و ممکن است این برنامه در سال جاری به‌طور کامل محقق نشود. مسئله مسکن دچار تحول جدی شد، از نظر ساختاری اداره کل مسکن زیرمجموعه یکی از معاونت‌ها بود، اما در دوره اخیر به دلیل اهمیت بالای آن، زیر نظر مستقیم ریاست قرار گرفت.
از نظر اداری هم یک بحث مهم که مهندس فتاح پیگیری کردند، مددکارمحوری بود. افرادی که با خانواده‌ها ارتباط مستقیم دارند، مددکارها هستند. در این دوره برای اینکه بخش مددکاری تقویت شود، یک نظام انگیزشی برای مددکار در نظر گرفته شد و همه کارکنان کمیته امداد تشویق شدند که در حوزه مددکاری فعالیت کنند.
یکی از مهم‌ترین عملکردهای رئیس کمیته امداد این بود که اعتماد عمومی نسبت به این نهاد به‌صورت تصاعدی بالا رفت. یکی از نمادهای این موفقیت، افزایش مشارکت‌های مردمی در فعالیت‌های کمیته بوده است. مشارکت‌های مردمی بیش از ۱۵۰ درصد افزایش یافت، با اینکه وضعیت معیشتی مردم در این چند سال به دلیل شرایط اقتصادی بدتر شده است. یکی از علل موفقیت وی در این دوره مدیریتی، روحیه بالای تعاملی و همکاری با دولت، مجلس و دیگر نهادهای حاکمیتی بود. می‌شود گفت در چهار سال اخیر یک تحول در کمیته امداد صورت گرفت.
امکان دارد این سیاست‌ها را در بنیاد مستضعفان نیز پیاده کنند و به موفقیت برسند؟
ما همه انتظار داریم و فکر می‌کنیم با توجه به رویکرد و سطح نبوغی که دارند بتوانند در طول دو سال اول تحولاتی خیلی جدی رقم بزنند.
فکر می‌کنید این تحولات در چه زمینه‌هایی باشد؟
باید دید چه برنامه‌هایی دارد و نمی‌شود به‌جای ایشان صحبت کرد، اما فکر می‌کنم بخش زیادی از درآمدهای بنیاد مستضعفان به مردم و خدمات‌دهی به محرومان اختصاص پیدا کند و در بخش درآمدزایی هم شاهد رشد بهره‌وری شرکت‌های زیرمجموعه بنیاد باشیم. بر همین اساس اعتقاد دارم که اتفاقات مهمی رخ دهد.
نظر شما