وضعیتی خطرناک و قرمز که در فلات مرکزی و سواحل جنوبی کشور شدت آن به‌مراتب بیشتر و نیازمند تغییر و تحول اساسی در حوزه مدیریت منابع آب است. از بحران آب پیش آمده در برخی استان‌های بزرگ کشور مثل استان اصفهان، کرمان، یزد و سمنان که بگذریم، این بحران استان‌های ساحلی کشور را نیز در بر گرفته است و اکنون بیشتر شهرهای نزدیک به ساحل خلیج فارس و عمان نیز درگیر تنش و مشکلاتی مثل کمبود آب شرب هستند.
این موضوع را می‌توان با بررسی گزارش‌های منتشره از وضعیت کنونی تأمین آب شرب در مناطقی چون شهرستان چابهار، بندرعباس، بوشهر و بسیاری از شهرستان‌های ساحلی کشور متوجه شد که به‌واسطه کاهش بارش‌های اخیر در وضعیت بسیار نامطلوبی هستند و تأمین آب در بسیاری از مناطق آن‌ها، جیره‌بندی شده صورت می‌گیرد. از جمله این مناطقِ دچار بحران، باید به شهر بوشهر و روستاهای اطراف آن اشاره کرد که وضعیت بسیار غیرقابل تحملی را تجربه می‌کنند.
بررسی‌ها نشان می‌دهند که در حال حاضر آب شرب بوشهر و مناطق هم‌جوار توسط سد کوثر و آب‌شیرین‌کن‌های بوشهر، کنگان و عسلویه تأمین می‌شود که با توجه به مشکلات جدی در تأمین مناسب و به‌موقع آب، برخی از مناطق استان بوشهر مانند دشتستان گاهی چهار روز از نعمت آب شرب سالم بی‌بهره هستند. این وابستگیِ آب مورد نیاز استان بوشهر به استان‌های همسایه مشکل‌زا است و در برخی از روزهای سال سهمیه مصوب استان بوشهر از طریق این خطوط اختصاص نمی‌یابد و یا با کاهش جدی روبه‌رو می‌شود. بخشی از آب مورد نیاز استان بوشهر از شهرستان کازرون در استان فارس تأمین می‌شود که هر ساله با شروع فصل گرما، چالش‌های جدی بین دو استان برای تأمین آب ایجاد می‌شود.
مشکلی که از آن سخن به میان است، مسئله‌ای پنهان و غیرقابل اثبات نیست و با توجه به مصاحبه‌های متعددی که در رابطه با این موضوع از سوی مسئولان صورت می‌گیرد، باید گفت که تقریباً تمام مسئولان ذی‌ربط از مشکل و کمبود آب شرب در شهر و روستاهای ساحلی کشور باخبرند. برای مثال به‌تازگی استاندار بوشهر در رابطه با راه‌کار حل بحران آب بوشهر گفته است که ایجاد ۴۵ هزار مترمکعب آب‌شیرین‌کن برای حل بخشی از مشکل آب بوشهر نیاز است که این مسئله ۲۳۰ میلیارد تومان هزینه دربردارد.
رضا اردکانیان، وزیر نیرو نیز از جمله مسئولانی است که خروج از بحران آب کنونی مناطق جنوبی کشور را وابسته به توسعه آب‌شیرین‌کن‌ها می‌داند و در همین رابطه، اسفندماه سال گذشته گفت که با وارد مدار کردن آب‌شیرین‌کن‌ها برای تأمین آب شرب مردم از جمله شهر بندرعباس می‌توان نیاز آبی این شهرستان‌ها را برطرف کرد.
مدیرعامل وقت شرکت آب و فاضلاب بوشهر میزان توزیع روزانه آب استان را بیش از ۲۵۰ هزار مترمکعب آب در شهرهای استان بوشهر اعلام کرد که از قرار تأمین ۶۰ درصد آب مصرفی استان بوشهر از خط آب‌رسانی کوثر در استان کهگیلویه و بویراحمد، ۳۰ درصد از طریق خط کازرون و ۱۰ درصد از منابع داخلی است. همچنین مدیرعامل جدید شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر بیان داشته که در حال حاضر ۲۰ هزار مترمکعب آب‌شیرین‌کن در شهرستان‌های بوشهر و کنگان وجود دارد، یعنی رقمی در حدود فقط ۶ درصد آب مورد نیاز استان را تأمین می‌کند.
از طرفی بررسی‌ها نشان می‌دهند که اماراتی‌ها از سال ۱۹۶۳ با پیش‌بینی شرایط سخت آینده به‌صورت جدی توسعه آب‌شیرین‌کن‌ها را در دستور کار خود قرار داده و با گذر زمان به‌صورت پیوسته و شتابان حجم شیرین‌سازی آب شرب را توسعه داده‌اند. آن‌ها در شرایط کنونی، روزانه چیزی حدود ۱۰ میلیون مترمکعب آب شور خلیج فارس را شیرین می‌کنند و در بخش شرب، کشاورزی و صنعت به مصرف می‌رسانند که رقم بسیار زیاد و قابل‌تأملی است.
اشاره به رقم ۱۰ میلیون مترمکعب تولید آب شیرین روزانه در امارات، زمانی عجیب‌تر می‌شود که بدانیم این میزان آب سه برابر حجم آب مصرفی تهران در هر شبانه‌روز است؛ یعنی اگر جمعیت تهران را ۱۰ میلیون نفر تصور کنیم، اماراتی‌ها از طریق شیرین کردن آب شور دریا، برای نزدیک به ۳۰ میلیون نفر در هر شبانه‌روز آب شیرین تولید می‌کنند؛ رقمی عجیب و قابل‌تأمل که در مقایسه با جمعیت کشور امارات به یک شاهکار مدیریتی تبدیل می‌شود.
دبی با بیش از ۲ میلیون نفر جمعیت، به‌عنوان پرجمعیت‌ترین شهر امارات و قطب تجاری در خاورمیانه با کمبود شدید منابع آب تجدیدپذیر مواجه است، که تنها در منطقه جبل علی و نیروگاه این منطقه از کشورشان، حجمی نزدیک به ۲ میلیون مترمکعب آب را شیرین می‌کنند. بدین طریق توانسته‌اند به شکل قابل‌توجهی با بحران خشکسالی و کاهش شدید بارش‌های جوی کشورشان مقابله کنند. شیرین‌سازی آب راهبرد اصلی تأمین آب این شهر است به نحوی که ۹۸.۸% از آب مورد نیاز این شهر با آب‌شیرین‌کن‌ها تأمین می‌شود.
با تفاسیری که رفت، یکی از راهکارهای خروج شهر بوشهر از بحران کنونی، استفاده از دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن و بهره‌برداری از آب خلیج فارس است؛ شرایطی که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و ساحلی امری متداول است و نمونه‌های بارزی هم در کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد.
--------------------------------------------------------------------------
نشریه سلام، دانشگاه الزهرا
نظر شما