نخستین سابقه ساخت پارکینگ‌های مکانیزه به دهه ۷۰ برمی‌گردد. آن زمان شهرداری تهران دو پارکینگ مکانیزه یکی در خیابان ولیعصر تقاطع خیابان فاطمی و دیگری در ابتدای بزرگراه کردستان جنب ساختمان سابق معاونت ترافیک که در حال حاضر معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران است، احداث کرد. اما گذر زمان و استقبال نکردن مردم از این پارکینگ‌ها، ناموفق بودن چنین اقدامی را نشان داد. به‌طوری که پارکینگ مکانیزه تقاطع فاطمی به‌صورت کامل جمع‌آوری شد و پارکینگ مستقر در ابتدای بزرگراه کردستان نیز به بیلبورد تبلیغاتی تبدیل شد. اما با وجود تجربه ناموفق استفاده از پارکینگ‌های مکانیزه در دهه ۷۰، شهرداری تهران در دوره محمدباقر قالیباف استفاده از سیستم مکانیزه در احداث پارکینگ‌های طبقاتی را با توجه به حجم ورود خودروها به خیابان‌های تهران در دستور کار قرار داد و آن را امری ضروری دانست. حتی آن زمان شهرداری تهران اعلام کرد که برای گسترش فرهنگ ساخت پارکینگ‌های مکانیزه اقدامات مختلفی انجام داده و راهکارهایی هم برای تشویق بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در این زمینه دارد. همین موضوع باعث شد بخش خصوصی هم وارد میدان شود و حالا بخشی از پارکینگ‌های مکانیزه در شهر تهران متعلق به این بخش است که شهرداری تهران و شورای شهر اعمال‌نظر و نظارتی روی آن ندارند.
تجربه ناموفقی که دوباره تکرار شد
این اقدامات در حالی در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفت که به دلیل استفاده از تجهیزات ایمن، هزینه احداث چنین پارکینگ‌هایی بسیار گران بود و از طرفی، به اعتقاد کارشناسان به دلیل عدم تمایل مردم برای استفاده از آن، نباید در اولویت شهرداری تهران قرار می‌گرفت. به این موارد هزینه بالای تعمیر و نگهداری این پارکینگ‌ها را هم باید اضافه کرد. موضوعاتی که حالا بعد از گذشت بیش از ۱۰ سال، درستی آن نمایان شده و با وجود هزینه‌های گزافی که برای ساخت این پارکینگ‌ها شده، پارکینگ‌های مکانیزه تهران یا به دلیل عدم استقبال مردم نیمه تعطیل شده یا به دلیل خرابی و نبود قطعات آن بلااستفاده مانده است.
نمونه آشکار آن هم پارکینگ مکانیزه واقع در خیابان ایرانشهر در نزدیکی معاونت حمل و نقل ترافیک است که سال‌هاست بلااستفاده مانده و شهرداری دلیل آن را خرابی قطعات آن اعلام می‌کند. سؤالی که اینجا مطرح می‌شود این است که چرا شهرداری تهران با وجود تجربه ناموفق دهه ۷۰ در این حوزه، نه‌تنها خود بلکه بخش خصوصی را وارد میدان این کار کرده و راه غلط طی شده را بار دیگر رفته است؟ و حالا بعد از گذشت بیش از ۱۰ سال شهرداری تهران نه راه پس دارد و نه راه پیش. به این معنی که نه می‌تواند به دلیل هزینه‌های گزاف انجام شده آنها را به‌طور کامل برچیند و نه می‌تواند از پس هزینه تعمیر و نگهداری آنها بربیاید. خود پارکینگ‌ها هم نتوانسته‌اند درآمد قابل‌توجهی برای شهرداری به ارمغان بیاورند.
پارکینگ‌های مکانیزه توجیه اقتصادی ندارند
محمد علیخانی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران با اشاره به تجربه ناموفق دهه ۷۰ در گفت‌وگو با ایرناپلاس می‌گوید که این پارکینگ‌ها به شکل عمومی قابل استفاده نیست و تجربه نشان داده عموم مردم مایل به استفاده از آنها نیستند، بلکه مایلند به‌راحتی وارد پارکینگ شده و از آن خارج شوند و دسترسی به پارکینگ برایشان سهل و آسان باشد. در حالی که استفاده از این پارکینگ‌های مکانیزه نه‌تنها آسان نیست، بلکه زمانبر هم هست.
علیخانی از طرف دیگر به هزینه بالای نصب و نگهداری این پارکینگ‌ها اشاره می‌کند که به‌ویژه در شرایط فعلی هیچ توجیه اقتصادی ندارد. با این حال به اعتقاد او تجربه نشان داده این پارکینگ‌ها برای استفاده عمومی مناسب نیست، ولی می‌توان آنها را در فضای داخل و محوطه اداراتی که پارکینگ ندارند، نصب کرد تا کارمندان خودروهای خود را به‌جای خیابان در آن پارک کنند.
پارکینگ‌های مکانیزه وضعیت خوبی ندارند
در این میان، سرلک، معاون اجرایی معاونت حمل و نقل ترافیک در گفت‌وگو با ایرناپلاس وضعیت نامناسب پارکینگ‌های مکانیزه را تأیید می‌کند و می‌گوید: پارکینگ‌های مکانیزه در شهر تهران دو نوع هستند، یکی پارکینگ‌های عمومی که توسط شهرداری تهران ساخته شده و توسط پیمانکاران اداره می‌شود و تعرفه آن مصوب شورای شهر است و دیگری پارکینگ‌هایی که توسط بخش خصوصی ساخته شده و هیچ نظارتی از سوی شهرداری و شورای شهر بر آنها وجود ندارد و تحت نظر اتحادیه مربوط به خود کار می‌کنند و از تعرفه شورای شهر هم پیروی نمی‌کنند. البته ما در حال تدوین سازوکاری هستیم که نظارت کلی از سوی شهرداری بر آنها وجود داشته باشد.
به گفته سرلک در حال حاضر همه پارکینگ‌های زیر نظر شهرداری به‌جز دو، سه مورد فعال است. یکی از پارکینگ‌های غیر فعال پارکینگ مکانیزه ایرانشهر است که به دلیل خرابی قطعات، نقص فنی داشته و مشکل آن در حال پیگیری است. با این حال، او ادامه می‌دهد: با دستور معاون حمل و نقل ترافیک قرار است همه این پارکینگ‌ها نوسازی و تعمیر شوند؛ چون واقعیت این است که وضعیت ظاهری آنها مناسب نیست و به لحاظ نظافت حداقل‌های لازم را ندارد.
یک میلیون فضای پارک حاشیه‌ای
رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران می‌گوید در حال حاضر مردم در کنار خیابان هر طور که دلشان می‌خواهد می‌توانند خودرو خود را پارک کرده و هیچ هزینه‌ای هم پرداخت نکنند. تا زمانی که اوضاع به همین منوال پیش برود، هیچ‌کس از پارکینگ عمومی آن هم از نوع مکانیزه که دسترسی به آن مشکل و زمانبر است، استفاده نمی‌کند. به همین دلیل او نخستین اولویت برای حل مشکل پارکینگ را ساماندهی پارک حاشیه می‌داند.
طبق مطالعات انجام شده، در حال حاضر شهر تهران یک میلیون فضای پارک حاشیه‌ای اعم از اصلی و فرعی در کل شهر دارد. بر اساس مصوبه شورای شهر تهران قرار است شهرداری تهران در سال ۹۸ چیزی حدود ۲۰۰ هزار مورد از یک میلیون فضای پارک حاشیه‌ای را ساماندهی کند که هنوز اقدامی انجام نداده است. این در حالی است که شورای شهر هم امیدی به این ساماندهی ندارد، چون قرار بود سال گذشته نیز برخی از این فضاهای حاشیه‌ای ساماندهی شود.
علیخانی در این باره می‌گوید: ساماندهی پارک حاشیه‌ای با همه تذکراتی که از سوی شورای شهر داده شده، به دلیل ضعف معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران انجام نشده است. بنابراین هیچ توجیهی برای ساخت این نوع پارکینگ‌ها وجود ندارد و ما نیز توصیه‌ای برای ساخت این نوع از پارکینگ‌ها نداریم. به اعتقاد علیخانی تا زمانی که پارک حاشیه‌ای ساماندهی نشود حتی پارکینگ‌های عمومی که طبقاتی هستند هم توجیه اقتصادی برای ساخت ندارد.
درآمد بیش از هزار میلیارد در سال
نکته مهم در این باره این است که ساماندهی پارک حاشیه‌ای در تمام دنیا نخستین اقدام برای کسب درآمد پایدار شهری است. بر اساس گفته‌های علیخانی، شهرداری از محل ساماندهی پارک حاشیه‌ای می‌تواند حداقل هزار میلیارد تومان درآمد کسب کند.
نظر شما