خسارت‌های سیل به سرزمین نفت و گندم

خوزستان که در سال‌های اولیه انقلاب اسلامی با خسارت‌‎های ناشی از جنگ دست و پنجه نرم می‌کرد، این روزها به دنبال جبران خسارت‌های سیل ابتدای سال جاری است؛ سیلی که با توجه به اهمیت این استان در اقتصاد کشور ممکن است علاوه بر آثار استانی، حتی برخی شاخص‌ها را در سطح کشور نیز تحت تأثیر قرار دهد. بر اساس آخرین آمارهای موجود از تولید ناخالص داخلی استان‌ها، خوزستان با مشارکت بیش از 14 درصدی در تولید ناخالص داخلی کشور، پس از تهران در جایگاه دوم رتبه‌بندی استان‎ها از نظر سهم در تولید ناخالص داخلی قرار دارد.

**خانواده‌ها در کلاس‌‎ درس

400 هزار نفر از جمعیت چهار میلیون و 700 هزار نفری استان، تحت تأثیر سیل اخیر قرار گرفته‌اند و به گفته رضا عبداللهی، معاون بازسازی مسکن روستایی بنیاد مسکن خوزستان، بر اساس ارزیابی‌های اولیه، حدود هشت هزار واحد مسکونی شهری و 15 هزار واحد روستایی بر اثر سیل، دچار خسارت شده‌اند.

سید محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش از آسیب‌دیدگی 538 مدرسه در استان خبر داده است. البته مدارسی که از آسیب سیل در امان بودند نیز هنوز پذیرای دانش‌آموزان نیستند. 207 مدرسه خوزستان به اسکان 2408 خانوار اختصاص یافته است.

**خسارت سیل به زیرساخت‌های استان

به گفته رضا رضایی، مدیرکل راه و شهرسازی خوزستان، خسارت‌های وارد شده به زیرساخت‌های حمل و نقل در استان، بیش از 750 میلیارد تومان برآورد شده است. البته با توجه به فروکش نکردن آب در برخی مناطق، امکان برآورد خسارت در آن‌ها فراهم نبود و به نظر می‌رسد آسیب وارد شده به حمل و نقل استان پس از ارزیابی این مناطق، افزایش یابد.

سیل به راه‌های عشایری در شهرستان اندیکا، ایذه، دزفول، مسجد سلیمان، شوشتر، گتوند، اندیمشک، شوش و لالی نیز خسارت زده و کوچ بهاره عشایر را با مشکل مواجه کرده است. علی‌رحم کریمی، مدیر کل امور عشایر استان از خسارت 2050 کیلومتر از راه‌های عشایری استان خبر داده که میزان این خسارت، 41 میلیارد تومان برآورد شده است.

نشت سیلاب از سیل‌بندها و ورود آب به داخل شبکه فاضلاب و همچنین تخریب و ریزش بعضی خطوط فرسوده از جمله عوامل تشدید کننده خسارت به زیرساخت‌های آب و فاضلاب استان هستند که به گفته صادق حقیقی‌پور، مدیر عامل شرکت آبفای استان، خسارتی بیش از 138 میلیارد تومان متحمل شده‌اند. بر اساس برآوردهای اولیه، 43 میلیارد تومان از این خسارات در بخش تأسیسات و 95 میلیارد تومان در بخش فاضلاب است.

محمود دشت‌بزرگ، مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای استان از خسارت 336 میلیارد تومانی به تأسیسات و زیرساخت‌های این شرکت خبر داده است. با وجود این حجم از خسارت، با همکاری دستگاه‌های مختلف، در شبکه انتقال و فوق توزیع استان، خاموشی ناشی از سیل رخ نداده است.

**خوزستان در صدر آسیب‌های کشاورزی

71 هزار هکتار از زمین‌های گندم، جو، ذرت بهاره، کلزا، چغندر قند و صیفی دچار آب‌گرفتگی و 55 هزار هکتار دیگر، دچار خوابیدگی محصول ناشی از باد شدید شده‌اند و پیش‌بینی می‌شود به 155 هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی خسارت وارد شده باشد. با توجه به اینکه محصولات کشاورزی استان خوزستان نزدیک به مرحله برداشت بود و در این مرحله، امکان ترمیم و بازگشت محصول وجود ندارد، خسارت‌های وارد شده به کشاورزی خوزستان، بیش از سایر استان‌هاست.

کیخسرو چنگلوایی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان برآورد اولیه از خسارت سیل به کشاورزی استان را بیش از 900 میلیارد تومان اعلام کرده است. خسارت بخش زراعت استان حدود 669 میلیارد تومان، تأسیسات و ساختمان حدود 169 میلیارد تومان، زیربخش باغی حدود 104 میلیارد تومان و زیربخش دام و طیور استان نزدیک به 6 میلیارد تومان بوده است. 5000 هکتار از مزارع نیشکر با آبگرفتگی و 1000 هکتار از این مزارع که به چرای دام‌ها اختصاص یافته، خسارت 100 درصدی دیده است.

**از صنایع کوچک تا صنعت نفت

بیژن زنگنه، وزیر نفت، برآورد خسارت سیل به تأسیسات صنعت نفت استان را هزار میلیارد تومان اعلام کرده و یکی از اولویت‌های وزارت نفت را جلوگیری از ورود آلودگی‎های نفتی به نقاط درگیر سیل و حفاظت‌های زیست محیطی از این مناطق دانسته تا مشکلات بیشتری برای ساکنان ایجاد نشود.

امیرحسین نظری، رئیس سازمان صمت استان از خسارت 500 میلیارد تومانی به واحدهای صنعتی کوچک استان خبر داده است، همچنین 6 شرکت کشت و صنعت نیشکر از هفت شرکت فعال در استان، دچار سیلاب شده‌اند.

**آب حرف‌ها را می‌برد

در روزهای ابتدایی سیل خوزستان، صحبت‌های ضد و نقیضی از نحوه تعامل مردم و مسئولان به گوش می‌رسید. حفاظت از تأسیسات نفتی به قیمت خسارت به مردم یکی از آن‌ها بود. شکستن سیل‌بندها برای جلوگیری از ورود آب به مناطق مسکونی نیز از دیگر موارد شایعه‌ساز بود که برخی آن را اقدام داوطلبانه کشاورزان و برخی دیگر آن را اجباری از طرف مسئولان می‌دانستند.

این حرف‌ها با باران‌های سیل‌آسا در جامعه پخش شدند و با فروکش کردن سیلاب از یاد رفتند و آنچه باقی مانده، خسارت‎‌هایی است که جا مانده است. به‌ویژه اینکه بخشی از محصولات کشاورزی استان، مانند هر سال به بازار عرضه نخواهد شد و نیاز است که برای جبران تبعات ناشی از سیل، برنامه‌ریزی صحیحی صورت گیرد.

**زمانی برای ساختن خوزستان

در عین حال می‌توان اتفاق رخ داده را به عرصه ای برای مشارکت ملی در جهت ساخت استان زرخیز جنوب غرب ایران تبدیل کرد؛ مشکلات خوزستان برخی تاریخی است و توجه جدی به استان می‌تواند تحول‌بخش باشد.