10 سال از طرح شهرداری تهران برای ایجاد خانه دوچرخه در مناطق مختلف تهران می‌گذرد؛ طرحی كه قرار بود گامی در جهت استفاده از حمل و نقل پاك و كاهش آلودگی هوای تهران باشد. به همین دلیل قرار شد تا بخشی از این خانه‌ها در نزدیكی ایستگاه‌های مترو و پایانه‌های اتوبوس ساخته شوند تا از این طریق، مسیرهای دوچرخه‌سواری نیز به شبكه حمل و نقل عمومی تهران بپیوندند. اما چیزی كه در عمل انجام شد با مصوباتی كه روی كاغذ نوشته شده بود، زمین تا آسمان تفاوت داشت. گویا ابتدا قرار بود دوچرخه‌ها به‌صورت رایگان در اختیار مردم قرار بگیرند، اما بعدها شهرداری اعلام كرد شهروندان برای استفاده از دوچرخه‌ها باید ثبت‌نام كرده و مبلغی را پرداخت كنند. این موضوع و نبود شبكه تحویل مناسب در كنار موضوعاتی دیگر، باعث شد تا تهرانی‌ها استقبال چندانی از دوچرخه‌سواری نكنند. مدتی نگذشت كه خانه‌های دوچرخه به محلی متروك تبدیل شدند كه دوچرخه‌ها در آن انبار شده و خاك می‌خوردند.
چند سال بعد، شهرداری با اعتراف به این كه خانه‌های دوچرخه نتوانستند به اهداف تعیین شده خود برسند، تصمیمی را اجرایی كردند كه بر اساس آن، شبكه یكپارچه دوچرخه‌سواری در تهران راه‌اندازی شد و رك‌های هوشمند دوچرخه در مناطق مختلف تهران نصب شدند . قرار بر این بود كه برای سهولت استفاده شهروندان از دوچرخه‌ها، از آی‌دی كارت‌های هوشمند استفاده شود. به این معنی كه در این رك‌های هوشمند، چرخ‌دنده‌هایی طراحی شده بود كه با استفاده از آی‌دی كارت، قفل چرخ‌ها آزاد می‌شد تا دوباره پس از تحویل در ایستگاه مقصد، قفل شوند.
اما این طرح شهرداری تهران این بار هم با شكست مواجه شد. چرا كه چیزی كه عملاً مردم با آن مواجه بود، رك‌هایی بود كه در كنار خیابان نصب شده بودند، بدون این كه خبری از دوچرخه قفل شده به آن باشد. چند سال گذشت و این رك‌ها همچنان بدون دوچرخه در كنار خیابان جا خوش كرده بودند، موضوعی كه باعث شد تا برخی نسبت به وجود آن‌ها بدون هیچ كارایی در كنار خیابان و پیاده‌روها اعتراض كنند. از سوی دیگر، این رك‌ها به دلیل عوامل محیطی مثل باد و باران مستهلك شدند. حالا چند وقتی است كه دیده می‌شود این رك‌ها كه آن زمان هزینه‌های هنگفتی برای نصب آن‌ها از جیب شهرداری شده بود، از خیابان‌های تهران جمعآوری شده‌اند.
**رك‌های نصب شده متعلق به نسل سوم بود
یعقوب آزاده دل، مدیر واحد حمل و نقل پاك معاونت حمل و نقل و ترافیك شهرداری تهران در گفت‌وگو با ایرنا پلاس می‌گوید: رك‌هایی كه در دوره مدیریت شهری قبلی نصب شده بودند رك‌های نسل سوم بودند. آن زمان شهرداری متأسفانه موفق به استفاده و اجرای طرح مربوط به آن‌ها نشد. در دوره جدید ما هم خیلی تلاش كردیم كه با استفاده از آن‌ها طرح را اجرا كنیم، اما موضوع اصلی این بود كه هر تكه از آن، ساخت یك كشور بود. مثلاً دوچرخه از یك كشور و رك از كشور دیگری وارد شده بود، یا این كه نرم‌افزار نداشت. این مشكلات باعث شد تا اجرای عملیاتی دوچرخه‌های اشتراكی نسل سه در تهران عملاً غیرقابل امكان شود. با این حال، در حال حاضر نسل چهار دوچرخه و رك‌های هوشمند ارائه شده است و بخش خصوصی با تمركز به نسل چهار این فناوری خیلی خوب در این حوزه كار می‌كند.
**برخی رك‌ها را به سمت مراكز آموزشی و اداری بردهایم
آزاده دل با اشاره به این كه رك‌های قدیمی چند سالی در سطح شهر بود و نمای خوبی هم نداشت و تبعات منفی ایجاد می‌كرد، می‌افزاید: شهروندان به حق در مورد آن‌ها اعتراض می‌كردند به همین دلیل ما تصمیم گرفتیم عملكرد این رك‌ها را به سمت استفاده از دوچرخه در مراكز آموزشی و اداری ببریم. در حال حاضر، در برخی مراكز آموزشی و در برخی از ادارات مثل نواحی شهرداری، شورای شهر و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری، این رك‌ها نصب شده‌اند. كاركنان این ادارات می‌توانند برای انجام مأموریت‌های اداری با شعاع كمتر از پنج كیلومتر از دوچرخه‌ها برای تردد استفاده كنند.
آزاده‌دل می‌گوید ما حاضریم به اداراتی كه قبول می‌كنند كارمندانشان سفرهای اداری را با دوچرخه انجام بدهند، رك‌ها و دوچرخه‌ها را تحویل دهیم به این شرط كه راه‌اندازی و نظارت بر آن‌ها بر عهده خودشان باشد. البته مراكز آموزشی و دانشگاه‌ها را هم در دستور كار داریم تا بتوانیم از دوچرخه‌ها و رك‌ها در دانشگاه‌ها هم استفاده كنیم.
**رك‌ها به انبار منتقل شده است
مدیر واحد حمل و نقل پاك معاونت حمل و نقل می‌گوید كه رك‌ها پس از جمعآوری به انبار منتقل شده‌اند، چرا كه به دلیل باران، سایر عوامل محیطی مستهلك شدند، به همین دلیل قرار است مشكلات و كاستی‌های آن‌ها رفع شود و مجدداً در محل‌های مشخص شده، نصب شوند.
گزارش از الهام كاظمی
تهران- ایرناپلاس- چند وقتی است كه رك‌های دوچرخه، بی سر و صدا یكی پس از دیگری از سطح شهر ناپدید می‌شود. حالا این سؤال پیش می‌آید كه پس تكلیف هزینه چند میلیاردی كه برای اجرای این پروژه نیمه تمام صرف شده، چه خواهد شد.