چهار استان درگیر سیل، یک‌چهارم محصولات زراعی کشور را تولید می‌کردند

سال 1398 حداقل برای بخشهایی از کشاورزی کشور به‌ خوبی آغاز نشد. سیل کم‌سابقه بهار امسال خسارات زیادی را به استان‌های مختلف زد و بخش عمده‌ای از این خسارت‌ها نیز مربوط به بخش کشاورزی می‌شود. چهار استان خوزستان، مازندران، لرستان و گلستان که بیشترین آسیب را در این بخش متحمل شدند، 23 میلیون و 354 هزار تن محصول زراعی تولید کرده‌اند که این رقم معادل، 28.3 درصد از کل محصولات زراعی تولیدشده در کشور است و دولت باید برای جایگزینی آن‌ها تدبیر کند.

**80 درصد زمین‌های زراعی گلستان آب رفت

21 فروردین، مختار مهاجر، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان اعلام کرد: بر اثر سیل ویرانگر اخیر، خسارت 1950 میلیارد تومانی به بخش کشاورزی استان وارد شد. این میزان خسارات در حوزه زراعت، باغبانی، دام، طیور و ... و تأسیسات زیربنایی در حوزه آب و خاک وارد شده است.

مهاجر یک روز پیش از آن هم در گفت‌وگو با مهر خبر داده بود: سیل اخیر به بیش از 100 هزار هکتار از اراضی استان در شهرستان‌های کلاله، گنبد، مینودشت، آق‌قلا، گمیشان، بندرترکمن، کردکوی، گرگان و بندرگز 100 درصد خسارت وارد کرده است. 540 هزار هکتار از اراضی استان که زیر کشت پاییزه گندم، جو، سیب‌زمینی و چغندرقند قرار داشت تحت تأثیر طغیان رودخانه‌های قره‌سو و گرگانرود قرار گرفت.

این در حالی است که کل سطح زیر کشت محصولات زراعی استان گلستان (اعم از آبی و دیم) در سال زراعی 1396-1395 معادل 641 هزار هکتار بوده، این یعنی با فرض تغییر نکردن قابل توجه سطح زمین‌های زیر کشت در این مدت، بیش از 80 درصد زمین‌های زراعی این استان دچار خسارت شده است.

**آسیب 900 میلیارد تومانی به کشاورزی لرستان

عبدالرضا بازدار، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان لرستان در روز 19 فروردین از خسارتی بالغ بر 900 میلیارد تومان به کشاورزی لرستان در اثر سیل اخیر خبر داد.

وی تصریح کرد: این خسارت‌ها به زیربخش‌های دام، طیور، آبزیان، باغات، مزارع، جاده‌های بین مزارع، موتورپمپ‌ها، خطوط انتقال آب، زیرساخت‌های آب‌وخاک، حوزه منابع طبیعی، عشایری و ... وارد شده است.

**خسارتی سنگین به قطب زراعت ایران

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان روز 18 فروردین خبر داده که سیلاب تا آن زمان بیش از 948 میلیارد تومان به بخش کشاورزی استان خوزستان خسارت وارد کرده است.

کیخسرو چنگلوایی گفته که خسارت بخش زراعت استان حدود 669 میلیارد تومان، تأسیسات و ساختمان حدود 169 میلیارد تومان، زیربخش باغی حدود 104 میلیارد تومان و زیربخش دام و طیور استان نزدیک به 6 میلیارد تومان بوده است.

وی اضافه کرد: پنج هزار هکتار از مزارع نیشکر با آب‌گرفتگی و یک هزار هکتار از این مزارع که به چرای دام‌ها اختصاص یافته، خسارت 100 درصدی دیده است. همچنین 10 میلیارد تومان به دایک‌ها و تأسیسات کشت و صنعت‌هایی که برای عبور سیلاب منفجر شده، نیز خسارت وارد شده است.

این در حالی است که رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان چند روز پیش از آن، خسارت سیل اخیر را 740 میلیارد تومان در بخش کشاورزی، دام، شیلات و تأسیسات اعلام کرده بود. طبق این آمار، 71 هزار هکتار از زمین‌های گندم، جو، ذرت بهاره، کلزا، چغندر قند و صیفی‌جات دچار آب‌گرفتگی و 55 هزار هکتار دیگر نیز دچار خوابیدگی محصول ناشی از باد شدید شده‌اند.

کشت پاییز گذشته در سطح 800 هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی خوزستان انجام شده و قرار بود از نیمه دوم فروردین برداشت آن آغاز شود. همچنین تولید بیش از سه میلیون تن محصول زراعی پیش‌بینی شده بود که به دلیل وقوع سیلاب در حوضه‌های دز، کارون و کرخه خسارت زیادی به آن‌ها وارد شده است.

**باغ‌های مرکبات مازندران هم در امان نماند

21 فروردین، عزیزالله شهیدی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران گفت: کشاورزی استان در دو مرحله از سیل خسارت دید که مجموعاً 587 میلیارد تومان خسارت به این بخش وارد شد. باغ‌های مرکبات و سیاه‌ریشه، توت فرنگی، مزارع کلزا، گندم و جو، دامداری و مرغداری و تأسیسات آب و خاک در این سیل خسارت جدی دیدند.

**6700 میلیارد تومان خسارت به کشاورزی 19 استان

معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی اخیراً اعلام کرد: تا تاریخ هجدهم فرودین ماه، سیل به کشاورزان و تولیدکنندگان در 19 استان درگیر کشور، 6700 میلیارد تومان خسارت وارد کرده است.

عبدالمهدی بخشنده با اعلام این خبر افزود: گسترش خسارات وارده در برخی از استان‌های کشور مانند گلستان، خوزستان، مازندران و لرستان بیشتر و در سایر استان‌ها درصد خسارت کمتر بوده است. 76 درصد کل خسارات در 4 استان مورد اشاره حادث شده است.

معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی اظهار کرد: تاکنون با ورود آب و آب‌گرفتگی در 900هزار هکتار از اراضی زراعی و 110 هزار هکتار از باغات استان‌های درگیر سیل، این واحدها بین 10 تا 100 درصد خسارت دیده‌اند.

بد نیست خسارات وارد شده را با کل بودجه هر یک از استان‌های یاد شده (ذکر شده در لایحه بودجه سال 1398) مقایسه کنیم. خوزستان 2686 میلیارد تومان، گلستان 677 میلیارد تومان، لرستان 738 میلیارد تومان، مازندران 1052 میلیارد تومان.

**نقش کلیدی چهار استان در زراعت کشور

برای اینکه به جدی بودن خسارت وارد شده به بخش کشاورزی پی ببریم، میزان تولید هر یک از استان‌های یاد شده را در تولید برخی محصولات زراعتی بررسی می‌کنیم. آمارهایی که در ادامه ذکر می‌شود مربوط به آمارنامه کشاورزی سال زراعی 1396-1395 است که وزارت جهاد کشاورزی آن را منتشر کرده است.

کل تولید گندم کشور در سال یاد شده 12 میلیون و 400 هزار تن بوده که خوزستان با یک میلیون و 880 هزار تن، گلستان با یک میلیون و 310 هزار تن، لرستان با نزدیک به 429 هزار تن و مازندران با 156 هزار تن مجموعاً سهمی 30 درصدی را در تولید آن داشته‌اند.

کل چغندر قند تولید شده در کشور بیش از 8 میلیون تن بوده و تولید خوزستان 749 هزار تن، گلستان نزدیک به 15 هزار تن و لرستان 426 هزار تن بوده است. این سه استان مجموعاً نزدیک به 15 درصد تولید چغندرقند کشور را به خود اختصاص داده‌اند.

بیش از 181 هزار تن کلزا در کشور تولید شده که استان‌های خوزستان با 18 هزار و 900 تن، گلستان با 50 هزار و 200 تن، لرستان با 2700 تن و مازندران با 19 هزار و 500 تن، مجموعاً بیش از 50 درصد کلزای کشور را تولید کرده‌اند.

گلستان 40 هزار و 500 تن، مازندران 5200 تن، خوزستان 71 تن و لرستان 47 تن از سویای کشور را تولید کرده‌اند که مجموعاً بیش از 50 درصد کل تولید سویای ایران در سال یاد شده محسوب می‌شود.

همچنین آمار کل تولید نیشکر کشور 7 میلیون و 800 هزار تن بوده است و در جدولی که به تفکیک استان‌ها این آمار وجود دارد، برای استان خوزستان همین رقم 7 میلیون 800 هزار تن درج شده است. این در حالی است که معاون کشاورزی شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان در آذر 1396 به ایرنا گفته بود که در آن سال حدود 5.5 میلیون تن نیشکر از مزارع استان برداشت می‌شود. همین آمار نیز حاکی از تولید 70 درصد نیشکر ایران در این استان سیل‌زده است. در جدول دیگری میزان تولید و سطح محصولات صنعتی (سویا، نیشکر، کلزا، کنجد، پنبه، چغندر قند و...) ذکر شده و خوزستان با بیش از 8.5 میلیون تن، به‌تنهایی 52 درصد تولید این محصولات در سطح کشور را بر عهده دارد.

**یک‌چهارم محصولات زراعی کشور در چهار استان تولید می‌شود

خوزستان 15 میلیون و 225 هزار تن از محصولات زراعی کشور را تولید کرده که این معادل 18.5 درصد از کل تولید این محصولات در سطح کشور بوده است. گلستان با 3 میلیون و 63 هزار تن سهمی 3.7 درصدی از محصولات زراعی را داشته است. لرستان نیز 2 میلیون و 147 هزار تن از محصولات زراعی را معادل 2.6 درصد از مجموع تولید این محصولات در کشور تولید کرده است و در نهایت مازندران با تولیدی معادل 2 میلیون و 919 هزار تن، سهمی 3.6 درصد از مجموع تولید این محصولات در کشور را بر عهده داشته است.

مجموع چهار استان یاد شده، 23 میلیون و 354 هزار تن محصول زراعی تولید کرده‌اند که این رقم معادل 28.4 درصد از کل محصولات زراعی تولید شده در کشور در سال زراعی 1396-1395 است.

گزارش از حامد حیدری