خنداونه را بکوبید و از نو بسازید

تصویری روی مانیتور برنامه می‌رود. رامبد جوان، مجری برنامه می‌گوید این دانیال ما است. مهمان برنامه یعنی فرزین سرکارات، متخصص جراحی و زیبایی می‌خندد. مجری می‌گوید چرا می‌خندی؟ سرکارات می‌گوید فکر کردم می‌خواهید بگویید چه کار باید بکنیم که خوشگل‌تر شود.

مجری می‌پرسد الان دانیال نیاز به جراحی دارد؟ سرکارات می‌گوید نه، خیلی خوش‌تیپ است. تصویر بعدی تصویر شاه حسینی، از عوامل معروف رامبد جوان در برنامه خندوانه است. سرکارات می‌گوید یک کارهایی برایش بکنیم که با خنده حضار مواجهه می‌شود. مجری می‌گوید چه کارهایی؟ سرکارات می‌گوید یک ذره صورتش و گونه‌هایش را پر کنیم. چین‌وچروک پیشانی‌اش هم زیاد است. مجری می‌گوید چه کار می‌کنید؟ سرکارات می‌گوید یک‌ سری کارهایی می‌کنیم. مجری می‌پرسد لب‌هایش چی؟ سرکارات می‌گوید به‌طور کلی لب ندارد و لب‌هایش را هم درست می‌کنیم. جوان می‌گوید «به‌طور کلی لب را تعطیل کرده» که با خنده مهمانان برنامه همراه است.

**استثنائا چانه‌اش خوب است

مجری می‌چرخد و رو به تصویر می‌کند و می‌پرسد: چانه‌اش چی؟ سرکارات می‌گوید استثنائا چانه‌اش خوب است که خود سرکارات با قهقهه‌ به حرف خودش می‌خندد. مجری می‌گوید تو پزشک هستی (اشکالی ندارد). رامبد جوان می‌گوید فرم گوش‌هایش چطور است؟ سرکارات می‌گوید گوش‌هایش مشکلی ندارد. فرم چشم؟ سرکارات در نهایت می‌گوید بقیه اعضای صورتش خوب است.

در تصویر بعدی، رامبد جوان سراغ خودش می‌رود. می‌گوید که من برای جراحی صورتم چه کاری باید انجام بدهم که اوضاع بهتر شود؟ سرکارات می‌گوید مشکل خاصی نداری فقط دستی روی پیشانی‌ات بکشی کافی است. برنامه از این هم فراتر رفت و با سرکارات به ارزیابی و بررسی صورت چند نفر از مهمانان برنامه پرداخت و در ادامه جناب‌خان گفت: «بی‌چاره شاه‌حسینی رو له کردید، باید بره بکوبه و از نو بسازه.»

**خندوانه ابتذال را ترویج می‌کند

بهرام بیات، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در این باره به ایرناپلاس می‌گوید: از دو منظر باید به این موضوع نگاه کنیم. یک منظر، نگاه تخصصی به موضوع است که در آن یک متخصص موضوعی تخصصی را بررسی می‌کند. به‌شرط اینکه بحث پاتولوژی پزشکی باشد و درواقع این رسالت رسانه است. اما یک وقت ترویج سبک زندگی خاصی است که در جامعه ما جایگاهی نداشته و ندارد و اگر داشته باشد، نمایش آن از طریق رسانه ملی فاجعه است.

وی ادامه می‌دهد: این بخش از برنامه ترویج و تبلیغ جراحی زیبایی‌ و آرایش ظاهری است. البته کسی با زیبایی ظاهری مخالف نیست، اما اینکه در رسانه ملی نوع خاصی از این زیبایی تبلیغ شود، درست نیست. آن هم برای مخاطبان عامی که همه امکان لازم برای جراحی زیبایی را ندارند. در جامعه‌شناسی یک بحثی تحت عنوان تناسب بین اهداف و وسایل نهادی شده، داریم. یعنی این برنامه و این پزشک هدفی را تعریف می‌کند، برای مثال یک نوع خاص از زیبایی. اگر اکثریت افراد راه‌های رسیدن به این هدف را نداشته باشند که در جامعه ما ندارند، این یک نوع آسیب است که ترویج ابتذال می‌کند.

**دلالی پزشکی زیاد شده است

این استاد دانشگاه می‌افزاید: کسانی که این برنامه‌ها را می‌سازند، برای آنچه بر جامعه می‌گذرد اهمیتی قائل نیستند؟ اگر حتی 10 درصد جامعه امکان اینکه این گزاره را با این مبالغ به کار گیرند، نداشته باشند، به نظر من یک نوع خیانت به سبک زندگی سالم ایرانی و به دور از تجمل‌گرایی است.

بیات به موضوع دلالی در جامعه اشاره می‌کند و معتقد است: دلالی در جامعه ما به شکل فاجعه‌باری در حال افزایش است. حتی در جامعه ما دلالی پزشکی زیاد شده است؛ فروختن به هر بهانه‌ای. شما تخصص داری، دستت درد نکند، اما قرار نیست به هر بهانه‌ای و برای کسب مشتری بیشتر آن را بفروشی. آن هم در ساحتی که مردم عادی زیادی برنامه تو را می‌بینند. این بدترین شکل از تظاهر نظام یا جامعه شبه‌لیبرالی است که از تمامی موضوعات، دست شسته و در کنار آنها «بدن» را که یک منظر طبیعی است، موضوع پزشکی و تجارت قرار داده است. این سبک از موضوعات می‌تواند بزرگ‌ترین ظلمی باشد که به طبیعت بدن و فطرت انسانی روا داشته می‌شود.

**طرح این موضوعات در رسانه ملی فاجعه فرهنگی است

این استاد دانشگاه می‌گوید: وقتی خانواده‌ها و جوانان جامعه این برنامه‌ها را می‌بینند خودشان را با معیارها و ارزش‌هایی که در آن تبلیغ می‌شود، مقایسه می‌کنند و از آن منظر نگاه می‌کنند، احساس کِهتری می‌کنند. تا جایی که حس خودزشت‌پنداری به آنها دست می‌دهد. در نهایت، به روش‌هایی دست خواهند زد تا به هر قیمتی به آن جایگاه و ارزش‌های مطلوبی که تبلیغ می‌شود، برسند. اگر این اتفاق در یک برنامه زنده پخش شود، به‌عنوان خطا قابل‌پذیرش است، اما برنامه‌ای که از قبل تولید شده است را نمی‌توان توجیه کرد.

وی با بیان اینکه باید توجه داشت که رسانه ملی جایگاه خاص خود را دارد، متذکر شد: حتی کسانی که می‌گویند تلویزیون نمی‌بینند شک نکنید باز هم به طریقی چنین برنامه‌هایی را می‌بینند. طرح این برنامه و این موضوعات را در صداوسیما، آن هم در جامعه‌ای که شکاف طبقاتی داریم، می‌توان یک فاجعه فرهنگی قلمداد کرد.