***محتوای تبلیغاتی***
ایرنابازار- در سال های اخیر، پرونده های مرتبط با مهریه، یکی از پرتعدادترین پرونده های شعب خانواده در دادگاه های کشور را تشکیل داده اند. با وجود آنکه مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی زن در عقد نکاح شناخته می شود، اما شرایطی وجود دارد که ممکن است این حق تحت تأثیر قرار گرفته یا به طور کامل از بین برود. کارشناسان حقوقی مؤسسه پرشین حق بر این باورند که بررسی این شرایط از نگاه تخصصی، می تواند به کاهش اختلافات خانوادگی و مراجعه های غیرضروری به دادگاه کمک کند.
جایگاه قانونی مهریه در نظام حقوقی ایران
مطابق با ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به مجرد وقوع عقد، زن مالک مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی در آن داشته باشد. اما قانون گذار در موارد متعددی، شرایط خاصی را مطرح کرده است که ممکن است به کاهش یا حذف این حق منجر شود. شناخت این استثنائات، مستلزم رجوع به قانون و رویه قضایی است.
شرایطی که می تواند به کاهش یا حذف مهریه منجر شود
۱. عدم وقوع رابطه زناشویی (طلاق قبل از دخول)
بر اساس ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، اگر طلاق قبل از نزدیکی (رابطه جنسی) بین زن و شوهر واقع شود، زن تنها مستحق دریافت نصف مهریه خواهد بود. این ماده از مهم ترین استثنائات قانونی بر مالکیت کامل زن بر مهریه است و در عمل نیز به صورت گسترده در احکام دادگاه ها مورد استناد قرار می گیرد.
۲. نشوز یا عدم تمکین زن
اما در رویه قضایی در بسیاری از پرونده هایی که گواهی نشوز زن با توجه به قطعیت رای تمکین صادر گردیده است، در زمانیکه زوج دادخواست اعسار به تقسیط یا تعدیل از پرداخت مهریه مطرح می نماید، این گواهی نشوز و تخلف زن از وظایف زناشویی درکاهش تعیین میزان پیش پرداخت و اقساط ماهیانه از سوی زوج تاثیر بسزایی دارد.
۳. بذل مهریه یا هبه آن از سوی زن
در بسیاری از موارد، زن به صورت اختیاری و با تنظیم سند رسمی یا عادی، بخشی یا کل مهریه خود را به شوهر می بخشد. این بخشش (هبه)، طبق قواعد کلی حقوق مدنی، لازم الاجرا بوده و در صورتی که بلاعوض و بدون عوض باشد، قابل رجوع نیز خواهد بود مگر در مواردی خاص مانند فوت یکی از طرفین یا تلف موضوع.
۴. اثبات صوری بودن ازدواج (ازدواج غیر واقعی)
اگر دادگاه احراز کند که عقد ازدواج به صورت صوری و صرفاً با هدف گرفتن مهریه یا سایر امتیازات اجتماعی و حقوقی منعقد شده است، ممکن است کل عقد را باطل اعلام کند یا آن را فاقد آثار قانونی از جمله استحقاق مهریه بداند. البته اثبات این موضوع بسیار دشوار است و نیازمند ارائه دلایل قوی و شهادت شهود است.
۵. فسخ نکاح از سوی شوهر به دلایل قانونی
در صورتی که مرد، بر اساس بندهای مندرج در قانون مدنی، اقدام به فسخ نکاح به دلیل عیوب پنهان یا فریب در ازدواج کند، در بسیاری از موارد مهریه به زن تعلق نخواهد گرفت یا قابل مطالبه نخواهد بود. برای مثال، اگر مشخص شود زن دچار بیماری هایی بوده که پیش از عقد اعلام نکرده، و این بیماری از مصادیق عیوب موجب فسخ باشد، مرد می تواند نکاح را فسخ کرده و از پرداخت مهریه نیز معاف شود.
۶. شرط ضمن عقد یا اسقاط حق مهریه
در برخی قراردادهای ازدواج یا شروط ضمن عقد، طرفین توافق می کنند که زن تحت شرایطی خاص از مهریه صرف نظر کند. اگر این شرط صحیح و قانونی تنظیم شده باشد، قابلیت استناد در دادگاه را خواهد داشت.
در مجموع، آنچه روشن است این است که دریافت یا عدم دریافت مهریه، یک موضوع صرفاً احساسی یا عرفی نیست؛ بلکه کاملاً تابع قواعد حقوقی و شواهد قابل ارائه در مراجع قانونی است. بسیاری از زوجین با تصور نادرست وارد فرآیندهای حقوقی می شوند و نتیجه ای خلاف انتظار خود دریافت می کنند.
آیا به زن دیوانه مهریه تعلق می گیرد؟
یکی از سؤالات پرتکرار در پرونده های خانواده و مشاوره های حقوقی این است که آیا به زن دیوانه (مبتلا به بیماری روانی یا جنون) مهریه تعلق می گیرد یا خیر؟ پاسخ به این پرسش وابسته به زمان بروز بیماری و نوع عقد (دائم یا موقت) است. بر اساس قانون مدنی ایران، اگر جنون زن پیش از عقد و بدون اطلاع شوهر وجود داشته باشد، این موضوع می تواند از جمله علل فسخ نکاح از سوی مرد باشد. در این صورت، اگر مرد فوراً پس از اطلاع اقدام به فسخ نکاح کند، زن مستحق مهریه نخواهد بود. اما اگر پس از آگاهی از وضعیت روحی زن، زندگی مشترک را ادامه دهد یا فسخ نکند، به صورت قانونی مهریه به زن تعلق می گیرد.
از سوی دیگر، چنانچه جنون بعد از عقد برای زن حادث شود، این مسئله هیچ تأثیری بر حق مهریه ندارد و زن همچنان مالک مهریه خود خواهد بود؛ حتی اگر شوهر بخواهد درخواست طلاق بدهد. در این موارد، دادگاه با استناد به قواعد قانونی و رعایت حقوق مالی زن، مهریه را به نرخ روز محاسبه می کند. بنابراین حتی زن مبتلا به بیماری روانی نیز در بسیاری موارد از منظر حقوقی مستحق دریافت مهریه است.
در چه صورت نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد؟
در نظام حقوقی ایران، نفقه یکی از حقوق مالی زن در چارچوب عقد دائم است و مرد مکلف است هزینه‌های زندگی شامل مسکن، خوراک، پوشاک، درمان و سایر نیازهای متعارف زن را تأمین کند. با این حال، شرایطی وجود دارد که در آن زن از دریافت نفقه محروم می‌شود. مهم‌ترین و صریح‌ترین مورد در این خصوص، نشوز یا عدم تمکین زن است. طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، اگر زن بدون عذر موجه از ایفای وظایف زناشویی خودداری کند، مستحق نفقه نخواهد بود. این وظایف تنها شامل مسائل جنسی نیست، بلکه مواردی مانند ترک منزل مشترک بدون رضایت شوهر یا عدم تبعیت از تصمیمات منطقی و قانونی مرد نیز از مصادیق نشوز محسوب می‌شود.
از دیگر شرایطی که ممکن است نفقه به زن تعلق نگیرد، اثبات اشتغال زن بدون رضایت شوهر در مواردی خاص است؛ به‌ویژه اگر این اشتغال مانع انجام وظایف زناشویی یا خانوادگی گردد. همچنین اگر زن ازدواج را به‌صورت صوری انجام داده باشد یا بعد از عقد از ورود به زندگی مشترک امتناع کند، در این شرایط نیز دادگاه می‌تواند پرداخت نفقه را مردود اعلام کند.
وکیل طلاق در امور مهریه
انتخاب بهترین وکیل طلاق در تهران می‌تواند نقش کلیدی در موفقیت پرونده طلاق شما داشته باشد. وکیل حرفه‌ای با داشتن تجربه، تخصص، و آگاهی از قوانین روز، قادر است حقوق شما را در دادگاه به‌خوبی دفاع کند و روند طلاق را برای شما آسان‌تر کند. اگر در جستجوی یک وکیل حرفه‌ای هستید، حتماً تحقیقات لازم را انجام دهید و از مشاوره اولیه وکلای معتبر استفاده کنید.
موسسه حقوقی پرشین حق با تجربه رسیدگی به پرونده های پیچیده خانواده، همواره بر این نکته تأکید دارد که مشاوره حقوقی پیش از اقدام، می تواند از بروز بسیاری از چالش های جدی خانوادگی پیشگیری کند.
*** این مطلب تبلیغاتی و از سوی سفارش دهنده تهیه شده است و ایرنا مسئولیتی درباره چارچوب و محتوای آن ندارد.