ایرنابازار- درخت انجیر در زمره بلندترین درختان قرار دارد که زادگاه آن منطقه مدیترانه است و به آب و هوای گرم و بارانی علاقه دارد. این درخت به برگ هایی با شیارهایی عمیقی، پهن و کرکدار شناخته می شود. درختان انجیر به هرس کمی نیاز دارند و برگ‌های این درخت در فصل پاییز، زرد می‌شوند و در نهایت فرو می‌ریزند. انجیر از تیره توت ها و از جنس فیکوس است.
درخت انجیر گونه های متنوعی دارد و میوه آن دارای رنگ بندی های گوناگونی است که در بیشتر مناطق رشد می کند اما باید نور خورشید زیادی به آن بتابد. دمای مناسب، خاک، نوع آبیاری و کود بر رشد گیاه تاثیر دارد و ارتفاع آن، میان چهار تا ۱۲ متر متغیر است.
میوه درخت انجیر؛ گلابی شکل، شیرین، گوشتی و آبدار است. نکته قابل توجه این است که قسمتی که به عنوان میوه درخت انجیر شناخته می‌شود، در واقع میوه نیست بلکه زائده گلابی شکلی است که گل های انجیر در تعداد زیاد در داخل آن هستند و مواد قندی دور آن را فرا گرفته اند.
درخت انجیر تحمل بالایی در برابر خشکی دارد و کیفیت آب مورد استفاده برای آن همچون برخی درختان میوه اهمیت زیادی ندارد.درخت انجیر به طور کلی شامل ۲ نوع خوراکی و غیر خوراکی می شود. نوع غیرخوراکی آن نر و نوع خوراکی ماده است. درخت نر سه نوع ثمر زمستانه، بهاره و تابستانه دارد که از نوع بهاره آن در فصل بهار برای گرده‌افشانی انجیر خوراکی استفاده می شود. نخستین میوه این درخت از سال دوم یا سوم به ثمر می نشیند اما باردهی آن با توجه به شرایط مختلف پنج تا ۱۰ سال به درازا می‌کشد. انجیر از نظر رنگ میوه به انواع سیاه، زرد و سفید تقسیم بندی می‌شود.
یک تقسیم‌بندی دیگری نیز وجود دارد که درخت انجیر را به سه نوع خوراکی، زینتی و وحشی می شناسند. درخت انجیر خوراکی به سه گروه انجیر ازمیر، انجیر سان پدرو و انجیر معمولی تقسیم می شود.
انجیر ازمیر تنها یک بار در سال محصول می دهد و برای همین یک بار نیز به گرده افشانی نیاز دارد. همچنین انجیر سان پدرو ۲ بار در سال میوه می دهد که نخستین بار در بهار است و به گرده افشانی احتیاجی ندارد اما محصول دوم در اواخر تابستان تولید می شود و نیاز به گرده افشانی دارد. انجیر معمولی هم ممکن است یک یا ۲ بار در سال محصول دهد که در هیچ کدام از این مراحل به گرده افشانی نیازی ندارد.
انواع درخت انجیرِ وحشی شامل انجیر فیکوس بنگالنسیس، درخت انجیر معابد، انجیر وارجنیونا و انجیر جوانیس می شود. انجیر زینتی نیز دارای گونه های مختلفی است که از آن میان می توان به انجیر فیکوس برگ درشت، انجیر فیکوس برگ ریز و انجیر چسب اشاره کرد.
درخت انجیر را به روش های بذر، قلمه، پیوند، پاجوش و خواباندن تکثیر می‌کنند. فاصله کاشت میان درختان انجیر باید میان چهار تا هفت متر باشد و فاصله ردیف‌ها چهار تا پنج متر است.
درخت انجیر تحمل بالایی در برابر خشکی دارد و کیفیت آب مورد استفاده برای آن همچون برخی درختان میوه اهمیت زیادی ندارد. ریشه این درخت کم عمق است و به مناطق پر آب علاقه ای ندارد اما در برابر خشکی شدید نیز خیلی دوام ندارد.
هرس درخت انجیر باید هر ساله انجام شود و بایستی شاخه‌های خشک شده و اضافه گیاه را که مانع رشد آن می شود، قطع کرد. میوه درخت انجیر با هرس مناسب، بزرگ تر و با کیفیت تر خواهد شدو هرس درخت انجیر در فصل پاییز صورت می گیرد.
درخت انجیر امکان دارد که دچار آفات مختلفی شود که هر کدام از این آفات، روش‌های گوناگونی برای از میان بردن دارند. برخی از آفات به میوه انجیر نفوذ و از بافت درونی آن تغذیه می کنند و سبب از میان رفتن میوه انجیر می‌شوند. بعضی از آفت ها نیز با آلوده کردن برگ درختان انجیر، مانع از رشد کامل درخت می شوند و عملیات فتوسنتز را مختل می‌کنند، این آفت ها مانع از رشد کامل میوه انجیر خواهند شد و سبب می شوند که بیشتر میوه های انجیر به صورت نارس از شاخه ها جدا شوند.
- آفت مگس انجیر
- پروانه برگ خوار درخت انجیر
- کنه تارتن درخت انجیر
- شپشک ستاره ای درخت انجیر
- کرم های ریشه خوار درخت انجیر
کنه تارتن بیشترین خسارت را به درختان انجیر وارد می‌کند و از مهمترین آفت و عمده ترین عامل نقصان تولید در مناطق انجیرکاری به شمار می رود.
آفت مگس انجیر
لارو مگس با ایجاد منافظی در پوست و میوه از گوشت میوه تغذیه می‌کند. به دلیل هجوم این آفت، میوه‌ها فاسد می شوند و از بین می روند. زمستانِ این آفت به صورت شفیره می گذرد که او را در پنج یا در ۱۰ سانتی متری خاک های آلوده می توان یافت. برای کنترل این آفت می توان با یک شخم سطحی در زمستان، شفیره‌ها را به سطح خاک آورد و آنها را در معرض سرمای مستقیم و یخبندان قرار داد. همچنین هر وقت اثری از این آفت مشاهده شد، می توان آن را از میان برد، یه این معنا که میوه ها و برگ های آلوده را از درخت کند و جمع آوری کرد.
از روش های شیمیایی برای دفع این آفت می توان به سموم کشاورزی همچون دیازینون، دیپترکس، پرمترین، دی کلرووس و … اشاره کرد. در نظر داشته باشید، پیش از سمپاشی باید میوه های آلوده، جمع آوری و سوزانده شوند.
پروانه برگ خوار درخت انجیر
پروانه برگ خوار درخت انجیر در زمره آفت های مهم این درخت است. این آفت تنها روی درختان انجیر فعالیت دارد، در طول سال ۲ تا سه نسل تولیدمثل می کنند که خسارت اصلی آن در مرحله لاروی است، لاروهای این آفت از بافت پارانشیم برگ تغذیه می کنند. این آفت زمستان را به صورت شفیره درون پیله ای در میان برگ های ریخته شده بر روی زمین سپری می کند و از اوایل بهار همزمان با تشکیل برگ درختان انجیر، ظاهر می شوند.
حشره ماده پس از جفت گیری تخم های خود را بر روی برگ های درخت انجیر قرار می دهد و لاروها بلافاصله پس از خارج شدن از تخم، شروع به تهیه محفظه چادر مانندی از تارهای ابریشمی می کنند. کف این محفظه مشبک است و روزنه هایی دارد که به لاروها این امکان را می دهد تا از پارانشیم برگ تغذیه کنند. این آفت، پنج سن لاروی دارد که طول مدت هر کدام ۲۸ روز است.
مبارزه با این آفت به ۲ روش مبارزه زراعی و شیمیایی انجام می شود. در روش مبارزه زراعی، شخم و یخ آب زمستانه جمعیت آفت را تا میزان زیادی کاهش می دهد. همچنین با تقویت درخت و آبیاری منظم می توان از رشد این آفت جلوگیری کرد. برای جلوگیری از بالا رفتن لاروها از تنه و شاخه های درخت انجیر می توان دور درخت را با گونی، مقوا یا پلاستیک پیچید تا آفت نتواند از تنه و شاخه ها بالا برود. استفاده از گریس بر روی پوشش، مانع از رد شدن لاروها می شود. اگر تعداد درختان کم است، بایستی برگ های آلوده را چید و سوزاند. یکی از مکان هایی که این آفت زمستان را در آن می گذراند در میان برگ هاست. تله نوری خورشیدی فرولایت نیز برای کنترل آفت روش مناسبی به شمار می رود.
مبارزه با افت در روش شیمیایی به این صورت است که اگر تعداد درختان کم است و تعداد برگ های آلوده آنچنان نیست، می توان با دستمال آغشته به سم، برگ ها را پاک کرد تا لاروها و تخم های روی برگ ها از میان بروند. بهترین زمان سمپاشی برای مقابله با آفت پروانه برگ خوار زمانی است که هنوز تارهای ابریشمی روی برگ ها تشکیل نشده است که می توان از سم هایی همچون دیازینون، دیمیلین، فن والریت و باکتوسپئین استفاده کرد.
کنه تارتن درخت انجیر
کنه تارتن بیشترین خسارت را به درختان انجیر وارد می‌کند و از مهمترین آفت و عمده ترین عامل نقصان تولید در مناطق انجیرکاری به شمار می رود. این کنه بسیار ریز و دارای رنگ زرد متمایل به سبز است. نقطه‌های سیاه کوچکی نیز در هر ۲ طرف بدن خود دارد. کنه، سطح زیرین برگ است که پرزهای متراکمی دارد. هنگامی که آلودگی شدید می شود، فعالیت آن به سطح بالایی برگ و بر روی میوه نیز می رسد. تعداد کنه در هوای گرم زیاد می شود و بدین ترتیب خسارت آن نیز بیشتر خواهد شد. با افزایش رطوبت، جمعیت و میزان خسارت آفت رو به کاهش می رود. باید دانست که کنه تارتن انجیر، ناقل بیماری ویروسی موزاییک انجیر از بیماری‌های خطرناک این درختان است.
کنه تارتن انجیر با تغذیه از شیره سلولی برگ ها سبب وارد کردن آسیب به درختان می شود و در صورت هجوم گسترده برگ ریزی و خزان زودرس را را به دنبال خواهد آورد که این موضوع سبب می شود تا میوها نارس بمانند و بر روی زمین بریزند. این نوع از آفت ها خسارت فراوانی به برگ های درخت وارد می کنند، به این گونه که سلول های پارانشیم برگ را سوراخ و از محتویات آن تغذیه می کنند. براثر خسارت کنه ها نخست لکه های روشن در برگ ها شکل می گیرد و پس از آن لکه های رنگ سبز مایل به آبی به خود می گیرند و در نهایت قهوه ای می شوند و فرو می ریزند. تقویت درختان انجیر، حذف ساقه‌های خشکیده و هرس کردن می‌تواند در جلوگیری از حمله کنه‌ها موثر باشد.
برای مبارزه با آفت های انجیر می توان از سموم و کنه کش های مختلفی استفاده کرد که از آن میان می توان به سم هگزاتیازوکس، سم آبامکتین، سم انویدور، سم بروموپروپیلات و سم کلوفنتزین اشاره کرد. باید در نظر داشت که سمپاشی بایستی در زمان مناسب و به روش درست انجام شود تا بر روی آفت ها تاثیر بگذارد.
شپشک ستاره ای درخت انجیر
شپشک ستاره ای درخت انجیر، چندخوار به شمار می رود و به درخت های دیگری همچون سیب و انار نیز حمله می کند. تهاجم این آفت بیشتر به شاخه‌های تازه و جوان است اما وقتی که شدت آلودگی زیاد باشد، برگ‌ها و میوه‌ها را نیز دچار می‌کند. این آفت با حمله به شاخه‌های جوان و تغذیه از آنها، خسارت های زیادی را به همراه دارد و چون مایعی مومی مانند و شیرینی دفع می کند، سبب جذب دیگر آفت ها مهم ی شود و می تواند در برابر سموم از خود محافظت کند. این آفت در شرایط گرم و خشک رشد می‌کند و می‌تواند آسیب‌های قابل توجهی برای درخت داشته باشد. شپشک ستاره‌ای با تغذیه از برگ درخت و تخم‌گذاری بر روی برگ‌ها و ساقه‌های درخت انجیر سبب آسیب به آن می شود. برخی عوامل موثر در رشد این آفت شامل وجود میزبان مناسب، شرایط آب و هوایی و وجود مواد تغذیه مورد نیاز است.
برای مبازره و از میان برداشتن این آفت می توان در مواردی که میزان آن کم باشد، آنها را جمع‌آوری کرد و با آب‌پاش برگ ها را شست وشو داد. هرس درختان نیز بسیار مفید است، هنگامی که در زمستان شاخه های جانبی درختان را قطع می کنید، می توانید شاخه‌های آلوده را هرس کنید و به مبارزه با آفت بپردازید.
کاهش مصرف کودهای حاوی ازت و تقویت درختان با ترکیبات حاوی سیلیسیم می‌تواند این آفت را کاهش دهد. استفاده از سمپاشی زمستانه با استفاده از روغن زمستانه و سم اتیون نیز سبب کاهش میزان آن خواهد شد. مخلوط سم ایمیداکلوپراید و کلرپیرفوس در فصل رویش نیز در کم کردن میزان خسارت آفت مؤثر است.
کرم های ریشه خوار درخت انجیر
کرم های ریشه خوار از ریشه‌های خشبی درختان انجیر تغذیه می کنند و ایجاد بی‌حالی و پژمردگی درختان از پیامد فعالیت آنهاست. بیشتر این لاروها در واقع سوسک‌هایی هستند که در اواسط بهار تا پایان تابستان در باغ ها وجود دارند. شخم و یخ آب زمستانه و استفاده از سمومی چون دروسبان، سایپرمترین ۴۰ درصد، پریمترین و فن والریت می‌تواند جمعیت لارو این آفات را کاهش چشمگیری بدهد. همچنی قارچ های تریکودرما در مبارزه بیولوژیکی با این آفت موثر هستند.