به گزارش ایرناپلاس، یکی از مهمترین بخش‌های مورد توجه هر سازمان و ارگانی در کشور بودجه‌ای است که هر ساله به آن اختصاص داده می‌شود. در این میان بخش‌های فرهنگی همواره انتقاداتی به میزان بودجه اختصاص یافته به زیرمجموعه‌هایشان داشته‌اند.
موضوعی که در دولت جدید پیش از هر مساله دیگری مورد توجه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته است. محمدمهدی اسماعیلی اواخر ماه گذشته در دیدار با دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بر ضرورت ایجاد توازن بین حوزه‌های علم و فناوری و فرهنگ از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه به بودجه فرهنگی کشور اشاره کرد و گفت: «برای اصلاح ساختار بودجه، شورایی را در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل دادیم و در این شورا آسیب شناسی انجام می‌شود و امید است مساله بودجه حل شود.»
اسماعیلی در ادامه افزود: «من با این نگاه مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را قبول کردم که با کمک و همکاری صاحبان فکر می‌توانم کاری انجام دهم و برای مدت چهار سال سه برنامه کوتاه‌مدت شش ماهه، میان مدت دو ساله و بلند مدت چهار ساله در نظر گرفته‌ام و تلاش می‌کنم این برنامه‌ها را به برنامه اقدام روشن و مشخص با نتایج معلوم تبدیل کنم.»
اما این اصلاحات باید چگونه و در کدام بخش از ساختار بودجه ایجاد شود؟ کدامیک از این بخش‌ها مستلزم آسیب‌شناسی و توجه بیشتر هستند؟ در این‌باره با حجت‌الاسلام سیدرضا تقوی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس و نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس ب گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
حجت‌الاسلام سیدرضا تقوی درباره چگونگی نحوه اصلاح ساختار بودجه فرهنگی به خبرنگار ایرناپلاس گفت: بودجه کل کشور یک مجموعه است که سهم بخش‌های مختلف را در مخارج و برنامه‌های سالانه دولت مشخص می‌کند. در واقع اینگونه نیست که ما بودجه فرهنگی را جدا از کل آن بدانیم. به اعتقاد من باید در ساختار کلی لایحه بودجه تغییرات یا اصلاحات لازم انجام گیرد؛ البته بخش فرهنگی هم قسمتی از لایحه بودجه است. برای اصلاح ساختارها در امر بودجه نباید جزیره‌ای عمل کردیعنی تشکیلات یا بخشی بخواهد خود را اصلاح کند.
وی در ادامه افزود: بودجه کلیتی است که اجزاء مختلف دارد. همه این اجزاء با یکدیگر در ارتباط هستند. البته بحث ساختارهای اداری کشور را نمی‌توانیم از طریق تغییر در ساختار بودجه اصلاح کنیم. بودجه بر اساس ساختار نظام اجرایی کشور تدوین می‌شود.
به اعتقاد من این نظام اجرایی باید کاملا بهم بریزد و اصلاحاتی در این نظام و ساختار اداری و اجرایی ایجاد شود، سپس متناسب با ساختار اصلاح شده در بودجه تغییراتی ایجاد گردد که همه اینها مباحث بسیار فنی و عمده‌ای است که نمی‌توان آنها را تنها با نگاه به بخشی از بودجه یا ساختارهای نظام اجرایی اصلاح کرد.
به گفته او، برخی با تغییر ساختار و اصلاح بودجه می‌خواهند ساختار نظام اجرایی کشور را اصلاح کنند که امری غلط است. در مرحله اول باید در ساختار اجرایی کشور اصلاحاتی انجام دهیم، سپس بودجه را در قالب آن ساختارها تعریف کنیم.
به نظر من تا زمانی که ساختار اجرایی کشور به این شکل باشد و از طرفی هم بخواهیم جداگانه در بخش‌های مختلف اصلاحاتی انجام دهیم نه تنها به ساختار مطلوب و هدفمان نمی‌رسیم بلکه آشفتگی را بیشتر می‌کنیم.
بخش فرهنگ و ارتباط آن با اقتصاد
این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه یکی از بخش‌های مهم بودجه، فرهنگی است، بیان کرد: متاسفانه در سال‌های گذشته به خاطر مشکلات اقتصادی به امر فرهنگ کم‌توجهی شده است. فرهنگ یکی از حوزه هایی است که عقب‌ماندگی فراوانی دارد. در صورتی که بخشی از مشکلات اقتصادی هم ریشه فرهنگی دارد.
اگر تحولاتی در فرهنگ ایجاد شود و اصلاحات و امکانات لازم به فرهنگ اختصاص داده شود، برخی از بخش‌های اقتصادی را متاثر می کند. اینها مسائلی است که اید مسئولان کشور و سران سه قوه با یکدیگر با کمک صاحب‌نظران، فرهنگیان، دانشگاهیان، مجلسیان و حقوقدانان در ساختار اجرایی کشور اصلاحات لازم را در آنها انجام دهند سپس بودجه را متناسب با این ساختارها تعریف کنند.
تقوی با اشاره به برخی اشکالات دیگر در بودجه افزود: مشکل دیگر آن است که تبصره‌ها مورد بحث قرار می‌گیرد و هر چه این تبصره‌ها مورد بحث و گفت‌وگو قرار می‌گیرد در مقابل به ردیف‌ها اصلا توجه نمی‌شود. اگر مجلس می‌خواهد در ردیف‌ها هم متمرکز شود که البته همه امکانات بودجه‌ای در ردیف‌ها است و همه آنها را پس و پیش و کم و زیاد کند، آنقدر مفصل است که این دوره چهار ساله مجلس را به خود اختصاص می‌دهد. یعنی یک لایحه بودجه ممکن است بیش از یکسال وقت بگیرد.
به گفته او، در شکل و شیوه بررسی لایحه بودجه اشکلات فراوان است اما تنها شعار اصلاح لایحه بودجه را می‌دهیم و با وجود اینکه مقام معظم رهبری تاکید فرمودند که اصلاحاتی باید در امر بودجه‌ریزی انجام شود اما در حد شعار باقی مانده است، در واقع پس و پیش کردن موارد بودجه را نمی‌توان اصلاح بودجه دانست.
غفلت از بخشی که بودجه را هدایت می‌کند
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس درباره ضرورت آسیب‌شناسی و توجه به بخش‌هایی از ساختار بودجه فرهنگی کشور گفت: مشکل دیگری که در برنامه و بودجه کشور وجود دارد آنکه به برنامه خیلی توجه نمی‌شود. یعنی سازمان برنامه و بودجه تبدیل به سازمان تدوین بودجه سالانه شده است و توجهی به برنامه ندارد.
در صورتی که باید طبقِ برنامه بودجه اختصاص داده شود و آن چیزی که بودجه را هدایت می‌کند برنامه و احکامی است که در برنامه آمده است. اگر برنامه‌ای هفت ساله، پنج ساله یا ۲۵ ساله است، بودجه‌های سالانه را باید به مدت زمان همان برنامه تقسیم‌بندی کنند و هر سالی را اختصاص به پیاده شدن و پیشرفت آن برنامه دهیم تا در نهایت مشخص شود که چه اندازه برنامه به مرحله اجرا درآمده است.
وی تاکید کرد: در حال حاضر در تدارک تدوین و تنظیم برنامه هفتم هستیم. یعنی دولت باید لایحه برنامه هفتم را به مجلس بیاورید.
برنامه پنج ساله است بنابراین باید پنج سال آینده را تدوین کند و سپس بخش بودجه باید متناسب به این برنامه سال به سال بودجه لازم را اختصاص دهد و از مسئولان بخواهد که بودجه به مقدار یک سالِ برنامه، پیاده و پیش برود اما این دقت‌ها را اعمال نمی‌کنند و مراقبت‌های لازم هم انجام نمی شود.
انتقادهایی به قانونگذاری‌های بسیار
حجت‌الاسلام تقوی با بیان اینکه سیستم قانونگذاری ما با ایرادات و اشکالات فراوانی روبرو است، گفت: فکر نکنیم این سیستم قانونگذاری از آسمان نازل شده و مانند قرآن، وحی منزل است و نمی‌شود آن را تغییر داد، بلکه باید آیین‌نامه مجلس و سیستم قانونگذاری را کلا تغییر دهیم.
در حال حاضر یکی از ایرادات و اشکالات قانونگذاری ما این است که هر کسی می‌تواند با جمع کردن امضاء و چیزی که به نظرش به عنوان طرح می‌آید به هیات رییسه رفته و آن را اعلام وصول کند.
نزدیک به هزار و ۸۰۰ طرح در مجلس در دستور کار هیات رییسه قرار گرفته است که اگر آنها را بررسی کنیم نه تنها وقت این چهار سال بلکه کل دوره مجلس آینده را هم می‌گیرد. این چه سیستم و روشی است که اجازه می‌دهد، چند نفر دور یکدیگر جمع شوند یک طرح بدهند و ملزم باشند که آن را به دستور بیاورند و بررسی کنند.
ضرورت خانه‌تکانی در امر قانون و قانونگذاری
وی با انتقاد به سیستم قانونگذاری کشور بیان کرد: ما در کشور ۱۲ هزار قانون داریم که ۶ هزار مورد آن مربوط به قبل از انقلاب و ۶ هزار قانون دیگر مربوط به بعد از انقلاب است. مانند یک کارخانه تولیدی که هر روزه تولیداتش را به بازار روانه می‌کند، ما هم هر روزه قانون تولید می‌کنیم.
واقعا به این اندازه از تولید قانون نیاز نداریم. برخی از این قانون‌ها در تضاد بایکدیگر هستند و برخی دیگر ضمیمه اجرایی شان را از دست داده‌اند. به همین دلیل باید آنها را حذف کرد و امروز در امر قانون و قانونگذاری نیازمند یک خانه‌تکانی اساسی هستیم.
مگر اداره یک مملکت تا چه اندازه به قانون نیاز دارد؟ فکر نمی‌کنم مملکت‌های خیلی بزرگ و پیشرفته بیش از دویست قانون داشته باشند در حالی که ما ۱۲ هزار قانون داریم و هر روز هم آنها را صله‌وپینه می‌کنیم.
این قوانین، آیین‌نامه هاب اجرایی، بخش‌نامه هاو ... دارد که دست و بال مدیران را می‌بندد. از یک طرف به مدیران فشار می‌آوریم که چرا کار مردم را زود انجام نمی‌دهند و مردم را پشت درهایشان معطل می‌کنند. از طرف دیگر هر روز برایشان قانون وضع می‌کنیم.
تقوی در پایان گفت: مساله بودجه و بخش فرهنگی بحث‌هایی است که با یک گفت‌وگو و نشست‌های چند دقیقه‌ای حل نمی‌شود بلکه کارشناسی‌های عمیق و قوی، اصلاحات اساسی، همه جانبه و بنیانی می‌خواهد که اگر اصلاحات انجام شود، حاشیه‌ها هم حذف می‌شود.