به گزارش ایرناپلاس، هنرمندانی که صنایع‌دستی را تولید می‌کنند، معمولا فروشنده نیستند. در مسیر رسیدن صنایع‌دستی از دست هنرمند تا دوستدار هنر، راهی طولانی طی می‌شود که بیشتر مواقع در این مسیر، دلال‌ها بیش از تولیدکنندگان سود می‌کنند.
در راستای تسهیل عملکرد هنرمندان در حوزه صنایع دستی، رئیس‌جمهوری ١۴ تیرماه، قانون مالیات بر ارزش افزوده را برای اجرا به وزارت امور اقتصادی و دارایی ابلاغ کرد. در همان روز، پویا محمودیان معاون‌صنایع دستی و هنرهای‌سنتی کشور به ابلاغ قانون قانون مالیات بر ارزش افزوده اشاره کرد و گفت: بر همین اساس صنایع‌دستی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف است.
بر اساس بند ١۴ ماده ٩ فصل سوم معافیت‌ها، صنایع‌دستی تولید داخل موضوع ماده یک قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع‌دستی مطابق فهرستی که تا پایان دی‌ماه هر سال توسط وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پیشنهاد می‌شود و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد، از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف است.
این مساله یکبار هم در سال ۹۶ مورد بررسی قرار گرفته بود. نمایندگان در نشست علنی ۱۴ تیرماه ۹۶ مجلس شورای اسلامی در ادامه رسیدگی به طرح حمایت از هنرمندان و استادکاران صنایع‌دستی، ماده ۱۳ این قانون را با ۱۴۱ رای موافق، ۲۱ رای مخالف و ۵ رای ممتنع از مجموع ۲۰۶ نماینده حاضر در جلسه تصویب کردند. براساس ماده (۱۳)، همه تولیدات صنایع‌دستی داخلی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.
براساس بند ۱۴ ماده ۹ لایحه مالیات بر ارزش افزوده که به‌تصویب نمایندگان رسید، «صنایع‌دستی تولید داخل موضوع ماده ۱ قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی مصوب ۲۶ دی‌ماه ۱۳۹۶ مطابق فهرستی که تا پایان دی‌ماه هر سال توسط وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پیشنهاد می‌شود و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد» از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف خواهد بود.
تسهیلاتی برای فروشندگان بزرگ
عرفان فکری کارشناس گردشگری و صنایع دستی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرناپلاس به لزوم افزایش آگاهی فعالان حوزه صنایع‌دستی در این مسائل تاکید کرد و گفت: سال‌هاست که در حوزه صنایع‌دستی فعالیت می‌کنم، این صنعت باید از پرداخت مالیات معاف باشد. همچنین برای صادرات صنایع‌دستی، تسهیلات خاصی در نظر گرفته شده است.
براساس اطلاعات دفتر آمار و پردازش اطلاعات گمرک ایران، صادرات غیرنفتی در سال گذشته بیش از ۱۱۳.۶ میلیون تن و به ارزش حدود ۳۵ میلیارد دلار بوده که از این میزان در مجموع بیش از ۱۲۶ میلیون دلار به دو گروه «صنایع دستی و آثار هنری» و همچنین «فرش و کفپوش‌های دستباف»اختصاص یافته است. این میزان فقط حدود ۰.۴ درصد یعنی کمتر از نیم(۰.۵) درصد از کل صادرات غیرنفتی در سال‌های گذشته را به خود اختصاص داده است.
به گفته فکری، با وجود تشویق‌هایی که در حوزه صنایع‌دستی در نظر گرفته شده، هنوز فعالان حوزه صنایع‌دستی با مشکلات زیادی مواجه‌اند. برخی چارچوب‌های قانونی انجام این کار را دشوار کرده است. تسهیلات مالیاتی برای فردی که فرش می‌بافد در نظر گرفته نشده است، بلکه افرادی که فرش را از آنها می‌خرند یا فروشندگان بزرگ فرش از این تسهیلات استفاده می‌کنند.
وی افزود: این تسهیلات به دلیل دشواری‌هایی که برای اجرا شدن آن در نظر گرفته شده، به فردی که باید برسد، نمی‌رسد و از همه مهم‌تر اینکه قانون کامل اجرا نمی‌شود. متولیان کلان کشوری صنایع دستی باید همه تلاش خود را بکنند که منافع حاصل از تولید صنایع‌دستی به پایین‌دستی‌ها یعنی تولیدکنندگان مستقیم و آنهایی که در خانه تولید می‌کنند، برسد.
توجهی به تولیدکننده کوچک نمی‌شود
فکری، با تاکید بر اینکه قوانینی برای تسهیل عملکرد هنرمندان صنایع‌دستی وجود دارد، توضیح داد: در این حوزه قانون وجود دارد و تا حدی اجرا می‌شود، اما به این دلیل که نظارت مطلوبی روی آن نیست، تسهیلات گم می‌شود و توجهی به افرادی که تولیدکننده کوچک هستند و چرخ این صنعت به دست آنها گردانده می‌شود، نشده است. سود این تسهیلات را تاجر بزرگ کسب می‌کند. اگر نظارت اجرایی بیشتری به این قوانین شود و منافع به پایین دستی‌ها برسد، شاهد توسعه پایدار در صنایع دستی خواهیم بود.
به گفته این کارشناس صنایع دستی و گردشگری، یکی از اصول توسعه پایدار این است که تولیدکنندگان خانگی از آن منتفع شوند. توسعه پایدار در حوزه گردشگری به این معنی است که جوامع محلی از ورود گردشگر به منطقه خود از نظر مالی سود ببرند، در این زمان است که گردشگری آن منطقه رونق پیدا می‌کند، در غیر این صورت گردشگری برای افراد بومی فقط آلودگی، صدا و مزاحمت خواهد بود و روستاییان اجازه ورود گردشگر را نمی‌دهند.
وی افزود: اگر می‌خواهیم در صنایع‌دستی توسعه پایدار وجود داشته باشد، باید به اجرای قانون بیشتر توجه کنیم تا پایین‌دستی‌ها نیز از قانون بهره‌مند شوند؛ تا کنون گروه‌های میانی و بالادستی‌ها از این قانون استفاده کردند.
اهمیت تبلیغات و بازاریابی برای صنایع دستی
برخی از هنرمندان به دلیل دشواری‌های ثبت، مدارک و شرایط لازم از دریافت مجوز خودداری می‌کنند، این در حالی است که نداشتن مجوز موجب فعال شدن دلالان می‌شود و آنها با استفاده از این نقطه ضعف، سود بیشتری از تولید صنایع دستی می‌برند.
فکری با بیان اینکه تعداد زیادی از تولیدکنندگان کوچک صنایع‌دستی اطلاعی درباره قوانین ندارند، بیان کرد: یکی از راهکارها این است که به صاحبان صنایع‌دستی کوچک اطلاع‌رسانی شود. بسیاری از آنها از ترس پرداخت مالیات یا هزینه‌های دیگر، از ثبت فعالیت خودداری می‌کنند.
به نظرم وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌تواند برای حمایت از بخش خصوصی، امتیازهای تشویقی در نظر بگیرد تا امتیازهای ویژه باعث شود، افراد اقدام به ثبت اقدامات قانونی کنند.
به گفته وی، با کمترین هزینه‌ها می‌توان پُرتال‌هایی(تارنماها) در فضای مجازی برای فعالان صنایع دستی ایجاد کرد. این پُرتال محل تجمع همه هنرمندان صنایع‌دستی خواهد شد. یکی از کلیدهای طلایی برای رونق کسب‌وکارهای خانگی و کوچک و حمایت از بخش خصوصی، تبلیغات و ایجاد بستر برای نمایش و بازاریابی در فضای مجازی است.
وزارت میراث فرهنگی و گردشگری می‌تواند این بستر را فراهم کند. هر استان و وزارتخانه وبسایت جامعی دارد، یعنی بستر ایجاد شده و هزینه‌ای برای مسئولان نخواهد داشت. در این شرایط مردم هم ساده‌تر به سازه‌های صنایع‌دستی و قیمت‌های ارئه شده اعتماد می‌کنند. برای مثال در وبسایت وزارتخانه، در صفحه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی، بخش معرفی هنرمندان هر استان خالی است.
حمایت دولتی نیاز به بودجه ندارد
زیرساخت‌های بارگذاری صنایع‌دستی تولید شده و همچنین هنرمندان فعال هر استان، در سایت اداره کل صنایع‌دستی استان، پیش از این تهیه شده است.
فکری، با تاکید بر اینکه حمایت دولتی نیاز به بودجه ندارد، افزود: فضا و زیرساخت موجود است. یکی از بزرگترین ضعف‌های گردشگری، صنایع‌دستی و میراث فرهنگی در ایران عدم تبلیغات در رسانه‌های مختلف دنیاست. کشورهایی که از ما ضعیف‌ترند از نظر توریسم، اجناس خود را می‌فروشند و ارزآوری دارند. در نتیجه باید بستری توسط وزارت گردشگری تامین شود، تا صنایع‌دستی ایران به دیگر کشورها معرفی شود.
به گفته وی، اگر صنایع‌دستی ایران درست و حرفه‌ای به جهان معرفی شود، فروش دلاری اتفاق می‌افتد و ارزآوری برای کشور دارد. گردشگری به دلایل مختلف سیاسی و امنیتی ممکن است با مشکلاتی مواجه باشد اما صنایع‌دستی به سادگی قابل انجام است.
این کارشناس صنایع‌دستی افزود: با توجه به تحریم و تفاوت ریال و نرخ ارز، این بهترین فرصت است که صنایع‌دستی را به تاجران دیگر کشورها بفروشیم زیرا هزینه تولید به ریال و درآمد به دلار خواهدبود. این برای تاجر و تولیدکننده و ... بسیار خوب خواهد بود.