به گزارش ایرناپلاس، سال‌هاست که کارشناسان درباره شرایط سخت کم آبی و مشکلاتی که به همراه خواهدداشت، هشدار می‌دهند. این در حالی است که بیشتر افراد هنوز هم در بخش‌های مختلف زندگی، در گروه پرمصرف آب قرار می‌گیرند و از طرفی در کشاورزی و صنعت هم، آب تا حد زیادی حدر می‌رود زیرا هنوز سازوکار کشاورزی و صنعت در ایران، مدرن و مطابق شرایط روز برای مصرف استاندارد و بهینه آب نیست.
حمیدرضا جانباز مدیرعامل شرکت آبفای کشور پنجم خردادماه اعلام کرد که تعداد شهرهای در معرض تنش آبی نسبت به سال گذشته که وضعیت بارش مناسب بود افزایش یافته و به بیش از ۲۱۰ شهر رسیده که از این تعداد ۱۰۰ شهر در وضعیت قرمز هستند و بیش از ۲۰ درصد کمبود دارند. همچنین نزدیک به ۴۷ درصد از آب سطحی شهر و بیش از ۵۰ درصد از آب زیرزمینی استفاده می‌شود.
مصطفی فدایی‌فرد رئیس کمیته تخصصی ارزیابی سیلاب کمیته ملی سدهای بزرگ ایران نیز فروردین‌ماه به مهر گفته بود: افزایش تنش آبی در فصل تابستان سال ۱۴۰۰ به دلیل کاهش بارندگی‌های سال آبی جاری بسیار محتمل است. در رتبه‌بندی مؤسسه منابع جهانی(WRI)، ایران در جایگاه چهارم تنش آبی دنیا قرار دارد. افزایش تنش آبی در فصل تابستان سال ۱۴۰۰ به دلیل کاهش بارندگی‌های سال آبی جاری بسیار محتمل است. پیش‌بینی می‌شود حدود ۲۰۰ شهر ایران با این معضل روبه‌رو شوند. البته تعداد دقیق شهرهای دارای تنش آبی به میزان بارندگی‌های ماه‌های باقیمانده سال آبی جاری بستگی دارد.
وظیفه اهالی هنر در وضعیت تنش آبی
راه‌های متفاوتی وجود دارد تا متخصصان و فعالان حوزه آب و محیط زیست، بتوانند نظر خود را به گوش مردم برسانند. برخی کتاب می‌نویسند، سخنرانی می‌کنند، فیلم و مستند می‌سازند. حتی با طراحی نقش‌های خاص می‌توانند این اقدام را انجام دهند یا برای آب موسیقی بسازند.
مستند «مادرکشی» به کارگردانی کمیل سوهانی، مستند «رویاهای آب» به کارگردانی محمد واعظی، مستند «روز کم آبی ارس» به کارگردانی محسن هادی و ... تنها چند نمونه از این اقدامات است که می‌تواند در کنار وضع دستورالعمل‌ها و نظارت سختگیرانه، به کاهش تنش‌های آبی کمک کند. اما شاید مهمترین کار این است که صداوسیما برنامه‌های آموزشی درباره شیوه استفاده بهینه از آب تدارک ببیند و این رسانه عمومی، موضوع آب را به عنوان یکی از مهمترین دغدغه‌های کشور در اولویت بگذارد.
نمی‌توان مانند مناطق پرباران آب مصرف کنیم
پرویز کردوانی کویرشناس و صاحب‌نظر مسائل محیط زیست درباره مشکلات آب در کشور به خبرنگار ایرناپلاس گفت: مقدار آب هر کشور و هر منطقه در ارتباط با میزان بارندگی است. اینکه کدام شهر در کدام منطقه قرار گرفته، مشخص می‌کند که از چه میزان آب بهره خواهد داشت. ایران در منطقه فقیر از نظر آبی قرار دارد.
وی با بیان اینکه در فرهنگ، استفاده از آب فردی که در یزد زندگی می‌کند، نمی‌تواند مانند فردی باشد که در رشت زندگی می‌کند، توضیح داد: به همین نسبت ایران نمی‌تواند مانند کشوری که در مناطق پر باران قرار گرفته، مصرف آب داشته باشد.
غفلت از آموزش مصرف بهینه آب
ایران، پیشینه فرهنگی قوی در استفاده و هماهنگی با طبیعت دارد. قنات نخستین بار توسط ایرانیان ساخته شد و به کشاورزان مناطق مختلف اجازه داد تا بتوانند در دوره‌های طولانی خشکی که آب سطحی پیدا نمی‌شود، به کشاورزی بپردازند.
به گفته کردوانی، در ایران پیش از این قنات بود و نمی‌شد بیش از حد از آن استفاده کرد. مردم باید به اندازه‌ای از آب قنات استفاده می‌کردند که قنات پایین دست خشک نشود. سپس وزارت آب و برق راه‌های مصرف بیشتر آب را به مردم یاد دادند، اما سواد و فرهنگ استفاده از آن را یاد ندادند.
وی با دسته‌بندی آب در سه گروه آب سطحی، آب در چاه نیمه‌عمیق و چاه عمیق، ادامه داد: گفتند که دنیا توسعه پیدا می‌کند، برای توسعه پیدا کردن، طریقه استفاده از آب را که با موتور از قنات آب بیرون می‌کشیدند، تغییر دادند و شرکت‌های حفاری شروع به کار کردند. این در حالی است که ساختن قنات چندین سال طول می‌کشید، اما همه به سرعت، چاه حفر کردند و خیلی سریع به آب رسیدند. این شد که از آب زیرزمینی، هرچقدر می‌خواستند مصرف کردند. اما به مردم آموزش ندادند که آب زیرزمینی تمام می‌شود.
کردوانی با تاکید بر اینکه سدسازی ضربه دوم برای رسیدن به بحران آبی در ایران بود، بیان کرد: سدسازی در حالی افزایش یافت که دو هزار سال پیش در ایران سدی با نام «بند» داشتیم، با این تفاوت که کانال‌کشی و پمپ نداشت تا آب را بالا بکشد. علم پیشرفت کرد و صخره‌ها را شکستند. آب را منتقل کردند و شروع به کانال‌کشی بیشتر کردند. آب پایین دست را نابود کردند، اما باز هم به مردم آموزش ندادند.
وی، استفاده از شیرآب و شلنگ را دلیل دیگر مصرف بی‌رویه آب اعلام کرد و افزود: قبلا آب را با بار قاطر، کوزه و مَشک جابه‌جا می‌کردند؛ پس مصرف محدود بود. اکنون مردم با استفاده از شیر و شلنگ در آپارتمان هر چقدر بخواهند آب مصرف می‌کنند. بعد برج‌سازی و ماشین‌شویی افزایش یافت. شهردای چمن کاشت و آب بیشتر مصرف شد. برج‌سازی زیاد شد و شهرنشینی گسترش یافت اما به مردم طریقه مصرف آب را آموزش ندادند.
به گفته کردوانی، بعد از توسعه شهرنشینی، مسئولان متوجه شدند آب کم می‌آید و دریاچه ارومیه خشک شد. اما اولویت را به شهرها دادند و آب روستاها را قطع کردند. اول برای شهر، دوم برای صنعت و بعد برای کشاورزی آب مصرف شد. در این میان تالاب و باتلاق را فراموش کردند. صنایع بزرگ مانند فولاد را در مناطق مختلف گسترش دادند و آب به شهرها و صنایع رفت و حتی برای کشاورزی نماند.
وی افزود: اقدام بعدی لوله‌کشی آب از دریا بود تا آب را به شهرها برسانند. در مرحله بعد، باروری ابر تجربه شد، که طرح اشتباه دیگری است. سومین ایده، آب ژرف است. آب ژرف به آبی که در عمق ۸۰۰ تا هزار متری پیدا می‌شود، گفته می‌شود. این آب همه جا نیست و موقتی است و مشکلی را حل نمی‌کند. در نتیجه این سه فناوری، باعت تخریب بیشتر می‌شود.
کوتاهی صداوسیما برای آموزش درست مصرف آب
آیا هنوز هم شانسی برای اصلاح روند مصرف آب وجود دارد؟ کردوانی توضیح داد: باید در برنامه‌های پرمخاطب تلویزیون و رادیو درباره مسائل آب صحبت کنند و به مردم آموزش دهند. باید در رسانه ملی به افراد یاد داد تا در خانه چگونه با مصرف کمتر آب بتوانند کارهای‌شان را انجام دهند.
به گفته این کارشناس محیط زیست، شهرداری نباید تراکم بفروشد و وزارت نیرو تا این اندازه آب مصرف نکند. باید آب فاضلاب را دوباره استفاده، آب باران را جمع‌آوری و استفاده کنند. کشاورزان باید در شیوه کاشت و به نوع محصولی که می‌کارند، توجه و به نظر متخصصان گوش دهند.