به گزارش ایرناپلاس، در نبود سامان حزبی و تشکیلاتی در رقابت‌های کاندیداهای ریاست جمهوری، صحبت از برنامه و «سیاست» کلی حاضران در رقابت مهم ۱۴۰۰ اندکی دشوار است؛ در جوامعی که بار اصلی سیاست‌ورزی بر دوش احزاب ریشه‌دار و تشکل‌های شناسنامه‌دار است، از مدت‌ها پیش از معرفی نامزدها، درباره برنامه جزئی و عملیاتی بحث و تبادل نظر شده و نتیجه آن، به شخصیت حقیقی و تیم تبلیغاتی او ارائه می‌شود؛ با این‌حال درباره ویژگی‌های برنامه نامزدها و قابلیت راستی‌آزمایی وعده‌ها، نکاتی مهم مطرح است که کارزارهای انتخاباتی هر نامزد و رای‌دهندگان ناگزیرند به آنها بیندیشد و دقت کنند.
۱. زیربنای فکری و عقیدتی
سطح سواد و آگاهی جمعیت بزرگی از مردم ایران به حدی رسیده است که تفاوت‌های نظری و عملی رویکرد یک کاندیدا را درک کنند؛ کاندیدایی که زیربنای فکری و عقیدتی خاصی دارد نمیتواند شعارها و برنامه‌هایی را وعده دهد که با اندیشه‌اش همخوانی ندارد؛ بزرگترین خطایی که یک نامزد می‌تواند مرتکب شود، درغلتیدن به ورطه شعارهایی است که نه با گذشته او همخوانی دارد نه با مبانی فکری کنونی او.
۲. پرهیز از ابهام و کلی‌گویی
به نظر می‌رسد مهمترین ویژگی برنامه انتخاباتی یک نامزد باید دور از کلی‌گویی و ابهام باشد؛ عبارات کلی و گنگی همچون تلاش برای بهبود اقتصاد، توجه به مردم، مبارزه با فساد، رفع گرانی و تورم هرگز نمیتواند بیانگر برنامه و جهت‌گیری خاص یک طرف رقابت‌ها مطرح باشد؛ تجربه انتخابات دوره‌های گذشته نشان داده مردم هرگز تحت تاثیر این‌گونه شعارها و وعده‌های کلی و عمدتا تبلیغاتی قرار نمی‌گیرند.
۳. انسجام و هماهنگی برنامه‌ها
نگاهی گذرا به جنبه‌های مختلف برنامه‌های اعلامی یک نامزد، به خوبی انسجام و یکپارچگی یا عدم آن را آشکار میکند؛ نامزدی که در حوزه‌های اقتصاد وعده میدهد، هرگز نمیتواند نسبت به سیاست خارجی بی‌تفاوت باشد که تاثیر مستقیمی بر اوضاع داخلی دارد؛ همینگونه است هماهنگی و انسجام برنامه‌ها در حوزه‌های مختلف فکری، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی.
۴. قابلیت اجرایی و عملیاتی
شعارهای کلی و دور از ساحت اجرا و حتی عقل و مصلحت هرگز نمیتواند حاصلی برای نامزدها داشته باشد؛ در شرایط دشوار کنونی که جامعه درگیر معضلات و دشواری‌های گوناگون است، ارائه یک برنامه معقول و قابل اجرا وظیفه دینی، اخلاقی و ملی هر کاندیدایی است؛ هرگونه آرزواندیشی و ایده‌آل‌گرایی محض بدون ارائه راهکار مشخص عملی، حاصلی جز سردرگمی و پیچیده‌تر شدن کلاف مشکلات موجود نخواهد داشت. تقوای سیاسی و اخلاقی هر نامزدی در بستر شعارها و گستره وعده‌های دور و دراز او قابل سنجش است.
۵. موضوع بسیار مهم فرهنگ
چنانچه رهبر معظم انقلاب در سخنان نوروزی خود اشاره کردند، «مساله بسیار مهم فرهنگ» یکی از شاخص‌های سنجش قابلیت اجرایی و مدیریتی نامزدهاست؛ غفلت از مقوله فرهنگ و هنر و تکیه عوام پسندانه به معیشت و اقتصاد معیار مهمی است که نشان میدهد یک شخصیت خاص، در تراز رئیس‌جمهوری است یا خیر.
۶. مشاوران و همکاران متخصص
تردیدی نیست که یک شخصیت واحد، حتی اگر بسیار جامع و اهل دانش باشد، نمیتواند همزمان در همه حوزه‌های فرهنگ، اقتصاد، سیاست، اجتماع و دیپلماسی صاحب‌نظر باشد؛ بنابراین، توجه به مشاوران و همکاران نزدیک یک کاندیدا تا حد زیادی می‌تواند دانایی و توانایی یک رئیس‌جمهوری احتمالی را محک بزند؛ انتخاب افراد کاردان و دلسوز، ضمن همراهی و هدایت مناسب نامزدها، وسعت نظر یک کارزار موفق انتخاباتی را نیز آشکار میکند.
۷. پیشینه اجرایی و مدیریتی
در زمانه‌ای که در کسری از ثانیه، اخبار و انگاره‌های مهم قابل ارسال و بازنشر است، هیچ کاندیدایی نمیتواند فارغ از گذشته فکری-عملی خود، ادعای مجردی مطرح کند؛ نگاه دقیق مردمی که این روزها بیشتر از زمان دیگری به اطلاعات و رسانه‌ها دسترسی دارند، به‌راحتی به سوی یک شخصیت جذب یا از آن دور نمی‌شود. سابقه عقیدتی، عملی، اجرایی، مدیریتی و سخنوری یک نامزد به خوبی نشانگر میزان پایبندی او به شعارهایی است که مطرح میکند.
۸. تناسب امکانات و مقتضیات
همه جوامع بشری، امکانات و مقدورات مشخص و محدودی دارند که هرگونه برنامه‌ریزی و سیاستگزاری باید در چارچوب آن انجام شود؛ نامزدی که بدون توجه به محدودیت‌ها و دارایی های سرزمینی، سرمایه ای، فکری، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و جغرافیایی شعار میدهد و وعده های بی سرانجام را بی محابا عرضه میکند، نمیتواند قابل اعتماد و اطمینان باشد.
۹. محدوده اختیارت و وظایف
با اینکه ریاست جمهوری دومین مقام عالی کشور و نخستین مدیر اجرایی نظام است، اما همگان می‌دانند محدوده اختیارات خاص و حیطه عمل مشخصی دارد؛ طرح شعارها و وعده‌هایی که اساسا خارج از توان منصب ریاست جمهوری و قوه مجریه است، یا ناشی از عوام‌فریبی است یا ناآگاهی و جهل؛ جهالتی که هزینه گزاف آن را نه فقط شعاردهنده، بلکه عموم جمعیت میلیونی ایران خواهند پرداخت؛ از خسارات پنهان انگیزشی گرفته تا ضایع شدن امید و آمال مردمی که آینده‌ای بهتر را انتظار می‌کشند.
۱۰. پذیرش مسئولیت و راستی‌آزمایی
از زمان ثبت‌نام داوطلبان تا این روزها که دامنه وعده‌ها دوچندان شده، برخی افراد بدون اشاره به نقش فراقوه‌ای و فراسازمانی در دیگر قوا و ارکان کشور، تلاش دارند با فرار به جلو، دامان خود را از هرگونه مسئولیتی پاک نشان دهند. دقت در شیوه مواجهه یک نامزد با پرسش‌هایی که درباره مسئولیت قبلی او مطرح می‌شود، شاخص خوبی برای سنجش میزان مسئولیت‌پذیری نامزدهاست. همینطور است قابلیت راستی‌آزمایی هر قول مشخص و سخن شعاری، که می‌تواند معیار مهمی باشد تا بتوان «وعده»ها را از «واقعیت»ها تفکیک کرد.