به گزارش ایرناپلاس، همه روزهای سال ۱۳۹۹ در همزیستی با ویروسی گذشت که جنبه‌های گوناگون زندگی ما را تحت تأثیر خود قرار داد. تعطیلی‌ها، مرخصی‌های اجباری و تعدیل نیرو به دلیل از رونق افتادن کسب‌وکارهایی که دیگر مانند گذشته مشتری نداشتند نیز یکی از پیامدهای کرونا در بازار کار بود. نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در سال ۱۳۹۹ می‌تواند تصویر بازار کار را در سال کرونا ترسیم کند.
نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد نرخ بیکاری افراد ۱۵ ساله و بیشتر، ۹.۶ درصد بوده که نسبت به سال گذشته، ۱.۱ درصد کاهش یافته است. نرخ بیکاری، نسبت جمعیت بیکار به جمعیت فعال را نشان می‌دهد. جمعیت فعال، گروهی از افراد ۱۵ ساله و بیشتر هستند که یا شاغلند یا در جست‌وجوی شغل و بنا بر این تعریف، به‌طور فعال در بازار کار حضور دارند. با این حال کاهش نرخ بیکاری به‌معنای کاهش جمعیت بیکار نیست؛ بلکه این جمعیت شاغلان است که در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۸ بیش از یک میلیون کاهش یافته است.
از آغاز شیوع ویروس کرونا، دولت در تلاش بود با روش‌های گوناگونی اشتغال موجود را حفظ کند. اختصاص تسهیلات به ۱۴ رسته کسب‌وکار آسیب‌دیده از ویروس کرونا، طرح مشوق معافیت بیمه کارفرما و پرداخت یارانه دستمزد، بخشی از اقدامات حمایتی دولت از کسب‌وکارها و اصناف بود تا بتوانند بیکاری ناشی از کرونا را به حداقل برساند.
کاهش ۱۱۴ میلیونی جمعیت شاغل در جهان
با این حال، بازار کار ایران نیز مانند سایر کشورهای درگیر این همه‌گیری، از پیامدهای کرونا تأثیر گرفته است. بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی کار، در سال گذشته میلادی، در مجموع جمعیت شاغلان در سراسر جهان ۱۱۴ میلیون نفر در مقایسه با سناریوی بدون کرونا، کاهش یافته که ۳۳ میلیون نفر از آنها به جمعیت بیکار و ۸۱ میلیون نفر از آنها به جمعیت غیرفعال اضافه شده‌اند.
جمعیت غیرفعال، گروهی هستند که از جست‌وجو برای کار دست‌کشیده‌اند.
کرونا علاوه بر کاهش جمعیت شاغل، بر افرادی که توانسته‌اند در شرایط کنونی شغل خود را حفظ کنند نیز تأثیرگذار بوده است. درآمد شاغلان، صرف‌نظر از اقدامات حمایتی، کاهش یافته است و برآورد می‌شود این کاهش درآمد در سطح جهان معادل ۴.۴ درصد از تولید ناخالص جهان برابر با حدود ۳.۷ هزار میلیارد دلار است.
ممکن است یکی از دلایل کاهش درآمد شاغلان، «ساعت‌های کاری از دست رفته» باشد. بر اساس گزارش سازمان جهانی کار، در سال گذشته میلادی ۸.۸ درصد از مجموع ساعت کار در جهان در مقایسه با زمستان سال ۲۰۱۹ کاهش یافته و اگر یک هفته کاری را ۴۸ ساعت در نظر بگیریم، ساعت‌های کاری از دست رفته در سطح جهان معادل ۲۲۵ میلیون شغل تمام‌وقت است.
کاهش ساعت کار شاغلان در ایران نیز دیده می‌شود. بررسی سهم شاغلان ۱۵ ساله و بیشتر با ساعت کار معمول ۴۹ ساعت و بیشتر نشان می‌دهد این گروه، ۳۴.۴ درصد شاغلان را در سال ۱۳۹۹ تشکیل داده‌اند. جمعیت افراد با هفته کاری ۴۹ ساعت و بیشتر، در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال گذشته ۳.۶ درصد کاهش یافته است.
بهبود انسان‌محور در پساکرونا
سازمان بین‌المللی کار می‌گوید برای بهبود پس از کرونا باید بهبود «انسان محور» باشد و سیاست‌گذاران بر اشتغال، درآمد، حقوق کارگران و گفت‌وگوی اجتماعی متمرکز شوند. این بهبود انسان‌محور چگونه قابل اجرا خواهد بود؟
سیاست‌های اقتصاد کلانی که بتوانند از درآمد و سرمایه‌گذاری حمایت کنند، اطمینان از اینکه گروه‌های آسیب‌پذیر و به‌طور خاص جوانان، زنان و کارگران کم‌درآمد و غیر ماهر مورد حمایت هستند و امکان پیدا کردن فرصت‌های شغلی را دارند که از آسیب‌پذیری آنها در بلندمدت جلوگیری می‌کند و نیز حمایت از کسب‌وکارهای کوچک، راهبردهایی هستند که سیاست‌گذاران داخلی می‌توانند برای گذار از شرایط کنونی و ساخت بازار کاری پایدارتر در پیش بگیرند.
اقدامات دولت برای حفظ اشتغال
دولت در سال گذشته ۵۶۵۰ هزار میلیارد تومان اعتبار برای مقابله با پیامدهای کرونا در نظر گرفت. وام‌های یارانه‌ای دولت برای حمایت از کسب‌وکارهای متأثر از کرونا و نیز خانوارهای آسیب‌پذیر حدوداً معادل ۵ درصد تولید ناخالص ملی در نظر گرفته و پرداخت شد.
در نخستین مرحله پرداخت تسهیلات حمایتی کرونا توسط وزارت کار، رفاه و امور اجتماعی، حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان تسهیلات به کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا در کشور پرداخت شد. ۱۴ رسته و ۸۵۸ زیر رسته شغلی مخاطبان این تسهیلات حمایتی بودند.
۸۰۰۰ میلیارد تومان نیز برای مرحله دوم پرداخت تسهیلات کرونا در نظر گرفته شده که به چهار بخش حمل‌ونقل، گردشگری، فرهنگ و هنر و بخش ورزش اختصاص خواهد یافت. بر این اساس، بخش حمل‌ونقل ۳۵۰۰ میلیارد تومان، بخش گردشگری ۲۰۰۰ میلیارد تومان، بخش فرهنگ و هنر ۱۷۰۰ میلیارد تومان و بخش ورزشی ۸۰۰ میلیارد تومان از این تسهیلات را دریافت خواهند کرد.