به گزارش ایرناپلاس، شعار سال ۱۴۰۰ بر دو بخش اصلی در حوزه تولید تأکید دارد؛ پشتیبانی از تولید و رفع موانع آن. حال نظام بانکی به‌عنوان اصلی‌ترین تأمین‌کننده مالی اقتصاد کشور چه نقشی در این زمینه می‌تواند بازی کند؟
این پرسشی است که فرشید فرخ‌نژاد متخصص مسائل بانکی و رئیس هیأت مدیره بانک رفاه در گفت‌وگو با ایرناپلاس به آن پاسخ می‌دهد.
وی با بیان اینکه شعار امسال در ادامه شعار سال گذشته است، افزود: البته با این نکته که مهم‌ترین بخش شعار امسال، رفع موانع تولید و حمایت از تولید است، مهم‌ترین وظیفه نظام بانکی، تجهیز و تخصیص منابع است.
فرخ‌نژاد ادامه داد: هر چقدر نظام بانکی بتواند تخصیص منابع را تسهیل و مدت زمان آن را کوتاه کند، می‌تواند به تحقق شعار سال کمک کند. در سال ۱۳۹۹ با توجه به شرایط خاصی که وجود داشت، بانک‌ها تلاش کردند مردم را تشویق و ترغیب به استفاده از فناوری‌های نوین و دیجیتالی کنند. شاید برای نخستین‌بار در برخی از بانک‌ها حتی بدون حضور مشتری در شعبه بانک، تسهیلات پرداخت شد و این یک تجربه بسیار خوب بود.
کاغذبازی‌ها حذف شود
وی افزود: رفع مشکلات مرتبط با اعطای تسهیلات و تکمیل پرونده‌ها، نگرفتن مدارک و اسناد تکراری از مشتریان و حذف بخشی از کاغذبازی‌ها می‌تواند یکی از مواردی باشد که تسریع کار پرداخت تسهیلات را رقم بزند. بیش از ۸۰ درصد تأمین مالی بخش تولید توسط نظام بانکی انجام می‌شود. طبیعتاً هر چه بانک‌ها بتوانند در این موضوع موفق‌تر عمل کنند، به تولید کمک کرده‌اند. از سوی دیگر بخش تولید نیاز فراوانی به منابع برای سرمایه در گردش و همچنین طرح‌های توسعه‌ای دارد.
این متخصص مسائل بانکی با یادآوری اهمیت نظام بانکی در تأمین مالی بخش تولید، گفت: با وجود اینکه تولیدکنندگان می‌توانند بخشی از نیاز خود را از طریق بازار سرمایه رفع کنند، اما از آنجایی که عمق بازار سرمایه در کشور ما محدود است، نظام بانکی اهمیت ویژه‌ای در این حوزه دارد.
هر چه شفافیت در حوزه اسناد و مدارک درخواستی افزایش یابد، می‌تواند کمک کند تولیدکنندگان واقعی و مشتریان خوب بانک‌ها را که مشکلاتی ناشی از تحریم برایشان ایجاد شده از کسانی که به دلیل سوءمدیریت بنگاهشان دچار مشکل شده، تفکیک کنیم. استفاده از فناوری اطلاعات و شفاف‌سازی اطلاعات مشتریان، مهم‌ترین کمک بانک‌های کشور به رفع موانع تولید است.
ضرورت تکمیل اعتبارسنجی
وی به اهمیت اعتبارسنجی در روان‌تر شدن پرداخت تسهیلات به مشتریان بانک‌ها اشاره کرد و افزود: اکنون، اعتبارسنجی در نظام بانکی ما وجود دارد، اما باید کامل‌تر شود. لازم است با استفاده از فناوری اطلاعات، اطلاعات مشتریان ثبت و ضبط شود و به مشتریان امتیاز اعتباری تخصیص پیدا کند. البته بخشی از این موارد مربوط به نظام بانکی و بخش دیگری مربوط به ثبت احوال، اپراتورهای تلفن همراه و... است که همکاری‌هایی در این زمینه آغاز شده است.
فرخ‌نژاد گفت: کمک کردن همه سازمان‌های مرتبط و ایجاد زنجیره‌ای در کشور که با وارد کردن کد ملی، همه اطلاعات فرد مشخص شود، کاری است که باید به سرانجام برسد. البته در سال‌های اخیر گام‌هایی در این زمینه برداشته شده، اما نیاز است که تکمیل شود. مهم‌ترین نکته در نظام اعتباری، اطلاع از وضعیت مشتری و نحوه ایفای تعهدات گذشته وی است. هر چه نظام‌های و کنترل‌ها قوی‌تر شود و بتوان مشتریان را از یکدیگر تمییز داد، در نهایت باعث کمک به تولیدکنندگان است.
وی معتقد است: هنگامی که قرار است منابع به بخش تولید تخصیص یابد، اگر نظام‌های اعتبارسنجی دقیق و شفافیت لازم وجود نداشته باشد، ممکن است منابع در جایی غیر از تولید، مصرف شود. در این صورت به هدف اصلی کشور که افزایش تولید و اشتغال است، نمی‌رسیم.
این متخصص مسائل بانکی ادامه داد: در حوزه موانع تولید، فقدان راهبرد منسجم و جهت‌گیری مناسب در حمایت از تولید و بروکراسی عریض و طویل، از اصلی‌ترین مشکلات بنگاه‌های تولیدی است. در بخش تولید به طور عمده، حمایت‌ها فاقد جهت‌گیری مشخص (در چارچوب سیاستی) بوده و در نتیجه، هم بخشی مهمی از منابع هدر رفته و هم در فرآیند توزیع آن‌ها زمینه‌های فساد و رانت ایجاد شده است.
انحراف ۴۰ درصدی تسهیلات بخش تولید
وی با ارائه آماری در این زمینه، گفت: ۴۰ درصد تسهیلات بخش تولید در سال ۱۳۹۹ انحراف داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی تولیدکنندگان بخش‌های زیادی از این اعتبارات را به سمت بازارهای مالی برده‌اند زیرا در آنجا سود بیشتری نسبت به تولید وجود داشته است.
فرخ‌نژاد اضافه کرد: براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، عمده‌ترین خواسته بنگاه‌های تولیدی در حوزه پشتیبانی و حمایت‌ها، تأمین منابع نقدینگی است و غالباً از نبود نقدینگی کافی برای تکمیل زنجیره تولید گلایه دارند؛ این در حالی است که نقدینگی لازم در کشور وجود دارد، اما متأسفانه بخشی از نقدینگی به جای حرکت به سمت تولید، وارد سفته‌بازی و بخش‌های نامولد اقتصاد شده است.
نقدینگی و نظام بانکی در یک اقتصاد همانند خون و قلب در بدن هستند. اگر خون توسط قلب به‌درستی جریان نیابد، سیستم بدن نیز مختل می‌شود.بزرگ‌ترین ریسک نظام بانکی در سال جاری افزایش مطالبات معوق است که امکان دارد بانک‌ها را برای بازگشت منابع با چالش روبه‌رو کند.
وی تأکید کرد: از همین منظر اگر نظام بانکی نتواند نقدینگی را به سمت تولید حرکت دهد، ناگزیر به سمت کارهای نامولد حرکت می‌کند و در بیشتر موارد پدیده مالی شدن اقتصاد را در پی دارد. به این معنی که سود فعالیت‌های سفته‌بازی از تولید بیشتر خواهد شد. در نتیجه نه تنها نقدینگی به بخش تولید نمی‌آید، بلکه خود تولیدکننده نیز عمده سرمایه‌اش را به جای سرمایه‌گذاری در تولید، به سمت سفته‌بازی می‌برد.
این متخصص مسائل بانکی، بزرگ‌ترین ریسک نظام بانکی در سال ۱۴۰۰ را افزایش مطالبات معوق دانست که ممکن است بانک‌ها را برای بازگشت منابع با چالش روبه‌رو کند.
البته وی به روی دیگر سکه نیز اشاره کرد: نقطه مثبتی نیز وجود دارد؛ اینکه در شرایط تحریم، تعدادی از صنایع داخلی مانند لوازم خانگی رشد کرده‌اند. تسهیلات‌دهی به این بخش‌ها نیز می‌تواند برای بانک‌ها نقطه‌ای مثبت باشد. همچنین آرامشی که در طول چند ماه گذشته بر بازار ارز حاکم شده، می‌تواند نقطه مثبتی تلقی شود.