به گزارش ایرناپلاس، مشکلات اهالی تئاتر در کشور کم نبود که مهمان ناخوانده و شومی آن را چند برابر کرد. این هنر مهجور نتوانست کرونا را مانند مشکلات دیگر از پای درآورد و به همین دلیل ناچار به عقب‌نشینی شد.
به جرات می‌توان گفت این شاخه هنری بیش از هر رشته دیگری در این دوران صدمه دید و اهالی آن بیکار شدند. حتی زمانی که سالن‌ها باز شدند و برخی از فعالیت‌های هنری از سر گرفته شد؛ به دلیل نصف شدن ظرفیت سالن‌ها به منظور رعایت پروتکل‌های بهداشتی، از نظر اقتصادی اجرای تئاتر به صرفه نبود و با توجه به خطرات این بیماری، بسیاری ترجیحشان بر همان تعطیلی سالن‌ها بود.
بسیاری از اهالی این حوزه برای جلوگیری از مشکلات و بیکاری به راه‌هایی همچون فیلم‌تئاتر و اجرا در فضای باز روی آورند. که البته به دلیل نبود زیرساخت‌ها و آمادگی لازم بسترهای فرهنگی، چندان نتیجه بخش نبود. هر چند در این میان جشنواره تئاتر برگزار شد اما آن هم به شکلی متفاوت و محدودتر از سال‌های گذشته بود.
اما به راستی برای جبران این خسارت‌ها و بهتر شدن وضعیت معیشتی فعالان عرصه تئاتر و همچنین فعالیت مستمر این صنف در سال جاری باید چه راهکارهایی به کار گرفته شود؟ چگونه مسئولان، سازمان‌ها و نهادها می‌توانند این مسیر را هموار کنند؟
این پرسش‌ها را با امیر دژاکام کارگردان و مدرس تئاتر درمیان نهادیم.
کرونا، خسارت‌ها و بدهی‌های سنگین
دژاکام درباره چگونگی جبران خسارت‌های اهالی تئاتر از کرونا در سال ۱۴۰۰ خبرنگار ایرناپلاس گفت: ۱۴ ماه است که تئاتر و فعالیت‌های تئاتری تعطیل است. نویسندگان، بازیگران، طراح‌های صحنه و کارگردانان این حوزه و همچنین تئاترهای خصوصی، دولتی و تجاری نتوانسته‌اند فعالیت داشته باشند.
کلاس‌های آموزش بازیگری تعطیل است و موسسه‌های بازیگری نتوانسته‌اند به فعالیت خود ادامه دهند. تئاترهای خصوصی و مستقل که سالن‌هایشان اجاره‌ای بود و گاهی با کرایه‌های ۳۰۰ میلیون تومان در ماه فعالیت می‌کردند، خسارت‌های بسیاری دیدند و حتی بدهکار شدند. به عبارت دیگر نه تنها درآمد نداشتند بلکه به دلیل تعهدهای بسیار بدهی‌های سنگینی دارند.
وی با بیان اینکه در این شرایط، بازیگران تئاتر گاهی در سریال‌ها بازی می‌کردند و حتی طراحان صحنه، نویسندگان و دستیاران تئاتری در تلویزیون و سینما نیز فعال بودند، افزود: بالاخره این خانواده به یکدیگر متصل است. البته تلویزیون هم تقریبا تولیداتش کم شد و ساخت آثار سینمایی تا حدودی متوقف شد. در هر صورت خسارت‌های سنگینی به این افراد متحمل شد. البته شبکه نمایش خانگی فعالیت خود را ادامه داد و با توجه به خانه‌نشینی مردم، شرایط آن از زمان پیش از کرونا بهتر و فروششان بیشتر شده است.
نقش دیگر سازمان‌ها در فعالیت‌های فرهنگی
این کارگردان درخصوص وام‌هایی که از سوی مسئولان وعده داده شده است، گفت: اعلام کردند یک وامی به اهالی تئاتر تعلق می‌گیرد. به همین دلیل برای ثبت‌نام مراجعه کردم. همه مشخصات جزیی و کلی را خواستند؛ با این وجود گفتند یک وام ۱۰۰ میلیونی به اسم من درآمده است که برای دریافت آن ابتدا باید ۲۰ میلیون تومان پرداخت کنم تا وام را دریافت کنم و باید تا سال آینده با ۱۴ درصد سود این مبلغ را برگردانم. مراحل ثبت‌نام هم انجام دادم اما تا این لحظه هیچی خبری از آن نیست.
وی ادامه داد: به اهالی هنر، یک «هنر کارت» به مبلغ یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان دادند و در یکی دو نوبت این مبلغ شارژ شد.
به هر حال هنرمندان هم برای گذران زندگی و معیشتشان خرج و مخارج دارند. در کشور بودجه و ردیف بودجه داریم. در اوج بی‌پولی، بودجه‌های فرهنگی بسیاری در جاهای مختلف هزینه شد.
فقط وزارت ارشاد نیست که بودجه دارد. سازمان تبلیغات، بسیج هنرمندان و جاهای دیگر هم برای تولید تئاتر بودجه دارند. اما حالا که نمی‌توانند تئاتر تولید کنند این پول‌ها را به خانواده تئاتر بدهند.
من از دولت به تنهایی گله ندارم. سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران مشخصا معاونت اجتماعی هم بودجه دارد. این سازمان، مدیرکل هنرهای نمایشی دارد و برای فرهنگسراها و تولید تئاتر ردیف بودجه دارد. این بودجه‌ها را در قالب مبالغی به اهالی تئاتر بدهند که در سفره‌هایشان بگذارند.
بودجه‌هایی در قالب وام بلاعوض
این کارگردان با ارائه پیشنهادی در خصوص کمک سازمان‌ها و نهادها به اهالی تئاتر گفت: اهالی تئاتر شهرستان‌ها به مراتب اوضاع بدتری دارند. پیشنهاد مشخص من به دولت، سازمان‌ها، نهادها و همه ارگان‌هایی که بودجه فرهنگی دارند این است که به اهالی تئاتر وام بلاعوض بدهند. وام‌هایی با سود ۱۴ درصد و ... را بردارند. چون فعالان این حوزه با این شرایط از عهده پرداخت این مبالغ بر نمی‌آیند.
از ریاست سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، ریاست حوزه هنری تهران و شهرستان‌ها، بسیج هنرمندان و نهادهای دیگری که بودجه فرهنگی دارند و همچنین بانک‌ها که روابط عمومی و بودجه فرهنگی دارند خواهشمندم این بودجه‌ها را به وام بلاعوض تبدیل کنند. این وام‌ها را با نظارت خانه تئاتر به فعالان تئاتری، یعنی کسانی که عضو خانه تئاترند و یا نیستند اما شغلشان همین است اعطا کنند.
معرفی بازیگران تئاتری به سریال‌ها و سینماها
وی درخصوص اجرای تئاترها در فضای باز و همچنین تاثیر نمایش خانگی در فعالیت بازیگران تئاتر نیز گفت: من هم در دوران کرونا در مجموعه تاریخی و فرهنگی سعدآباد، دریاچه چیتگر، آبشار و بام تهران نمایش اجرا کردم. دو پلتفرم نماوا و فیلیمو در ازای پخش سریال‌ها و آثار شبکه نمایش خانگی به درآمد هنگفتی رسیده‌اند و مردم هم استقبال زیادی کرده‌اند.
اتفاق خیلی خوبی است که در این شرایط کارشان رونق گرفته؛ در حال حاضر نیز در این دو پلتفرم نمایش خانگی، «فیلم‌تئاتر»های خوبی وجود دارد که مورد علاقه مردم است. خرید این فیلم‌تئاترها از اهالی تئاتر و پخش آنها در شبکه نمایش خانگی باعث می‌شود اقتصاد تئاتر گردش پیدا کند و تا حدودی بهتر شود.
در حال حاضر معضل بزرگ تئاتر این است که ۲۰ تا ۳۰ بازیگر مطرح و ستاره وجود دارد که این تعداد نمی‌توانند پاسخگوی نیاز شبکه نمایش خانگی باشند. لذا دستمزدهایشان بسیار گران شده است.
دژاکام افزود: دستمزدهای بازیگران به اصطلاح ستاره از دوران سلامت و پیش از کرونا ۵ برابر شده است. اگر اتفاقی بیفتد که بازیگران تئاتر بیشتر معرفی شوند و بازی‌های خوبشان دیده شود و کارگردانان سراغ آنها بروند و از این بازیگران در سریال‌ها بازی بگیرند، به طور حتم در سریال‌های بعدی نقش اول می‌گیرند.
این کارگردان ادامه داد: در حال حاضر بازیگران تئاتری بسیار خوبی داریم که تواناییشان از برخی بازیگران مطرح کنونی بیشتر است اما دیده نشده‌اند. همانطور که در حال حاضر حدود نیمی از سوپراستارهای سینمای کشور از بازیگران تئاتر هستند.