به گزارش ایرناپلاس، فضای شهری می‌تواند زیست شهروندان را به شکل‌های گوناگون تحت تاثیر قرار دهد، همانقدر که ممکن است افراد با استفاده از امکانات شهری فرصت پیشرفت و تفریح داشته‌باشند، در صورت نامناسب بودن این امکانات، بر مشکلات شهرندان افزوده شده و به یکی از معضلات روزانه تبدیل می‌شود.
دیوید هاروی استاد ممتاز جغرافیا و انسان‌شناسی در دانشگاه شهری نیویورک و یکی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان در عرصهٔ مسائل اجتماعی جهان، پیش از این با نظریه «حق به شهر» به این مسائل پرداخته و آن را از حقوق اولیه انسان‌ها برشمرده است.
کودکان به عنوان بخشی از جامعه در هر شهر همانند باقی افراد حق زیست با کیفیت دارند، این در حالی است که در فضای شهری ایران کمتر به این مساله توجه شده است. کودکان در شهر تقریبا بدون کمک والدین خود نمی‌توانند از هیچ امکانی استفاده کنند، حتی در فضای فرهنگی و پارک که مخصوص کودکان ساخته شده، حضور والدین الزامی است.
جامعه ایران کودک محور نیست
فاطمه قاسم‌زاده پژوهشگر، روانشناس کودک و فعال حوزه کودکان دراین‌باره به خبرنگار ایرناپلاس گفت: این ضرورت وجود دارد که در ساخت پارک‌ها و اماکن فرهنگی در سطح شهر، نیازهای کودکان را هم در نظر بگیرند؛ زیرا بخش عمده‌ای از نیازهای کودکان می‌تواند با امکانات شهری برطرف شود.
وی با بیان اینکه جامعه ایران کودک محور نیست، ادامه داد: نه تنها در سطح شهر، پارک‌ها و اماکن عمومی نیازهای کودکان برآورده نمی‌شود، بلکه در زمینه‌های دیگر زیست اجتماعی، بی‌توجهی به نیازهای کودکان مشاهده می‌شود.
او افزود: چند دهه است که مساله شهر دوست‌دار کودک مطرح شده و در آن از طرف سازمان‌های مختلف مسائلی مورد بررسی قرار گرفته اما واقعیت این است که نیازهای کودکان روزبه‌روز بیشتر می‌شود در حالی که توجهی به آنها نمی‌شود.
پیش از این در پارک‌ها به بازی کودکان بیشتر توجه می‌کردند، اما اگر پارکی زمین بازی داشته باشد، تا چه حد نیازهای کودکان را رفع می‌کند. هنوز در سطح شهر به مسائل فرهنگی دیگر مانند کتابخانه‌هایی که برای کودکان باشد، مراکز فرهنگی، اجرای نمایش برای کودکان و در کل عملی کردن برنامه‌هایی که از کیفیت مناسبی برای کودکان برخوردارند، توجه نمی‌شود.
آموزش دولتی برای کودک زیر ۶ سال نداریم
این پژوهشگر امور کودکان با بیان اینکه گاهی قدم‌هایی برای ایجاد فضای شهری مناسب برای کودکان برداشته می‌شود، بیان کرد: زمانی بود که مراکز بازیِ آموزشی در پارک‌ها ایجاد کردند، تا کودکانی که خانواده‌های آنها توانایی مالی لازم برای فرستادن کودک به مهد کودک را ندارند، بتوانند با استفاده از وسایل این پارک‌ها فرزند خود را پرورش دهند، اما این طرح ادامه پیدا نکرد. همچنین مسئولان می‌توانند برای کودکان نمایشگاه‌هایی مانند کتاب، اسباب‌بازی، عروسک و ... برگزار کنند، اما این اتفاق‌ها به ندرت محقق می‌شوند.
او با طرح این پرسش که چرا برای کودکان زیر ۶ سال مهدکودک دولتی نداریم، گفت: هزینه‌های مهدکودک زیاد است؛ درصد بالایی از کودکان در این سن که از نظر آموزشی برای آنها حساس است، حتی پیش از همه‌گیری ویروس کرونا از مراکز آموزشی محروم بودند، زیرا شهریه‌هایی که مهدکودک‌ها می‌گیرند بالاست و بسیاری از خانواده‌ها نمی‌توانند در آنها ثبت‌نام کنند.
آموزش پیش از دبستان هنوز زیر مجموعه آموزش و پرورش نیست تا مانند مقاطع دیگر برای آن امکاناتی در نظر بگیرند؛ در صورتی که ۶ سال نخست زندگی، برای پرورش کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است.
آموزش به کودکان در زمان همه‌گیری بیماری بی‌کیفیت است
قاسم‌زاده با بیان اینکه در دوران کرونا دسترسی به امکاناتی که پیش از این برای کودکان در نظر گرفته شده‌بود، دشوارتر شده، افزود: بیشتر امکانات در نظر گرفته شده برای کودکان در فضای شهری ساخته شده است. با توجه به پروتکل‌های بهداشتی که رعایت آنها الزامی است، این مراکز به روی بچه‌ها بسته هستند.
مشکلات در ارائه خدمات آموزشی به کودکان در زمان همه‌گیری یک بیماری، مساله دیگری است که این پژوهشگر به آن تاکید کرد و گفت: مسائل آموزشی در این دوران برای کودکان بسیار بی‌کیفیت است. همچنین آموزش کودک برعهده مادر خانواده بوده و او در کنار سایر اقداماتی که باید برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی در خانه انجام دهد، باید دو تا سه ساعت از زمان خود را به آموزش کودک اختصاص دهد. در مجموع، امکانات کمتر شده و فشارهای بیشتری به خانواده‌ها تحمیل شده است.
هنوز کودکان برای ما خیلی مهم نیستند
قاسم‌زاده با بیان اینکه آموزش کودکان می‌تواند در فضای شهری مانند پارک‌ها و مراکز فرهنگی ارائه شود، گفت: هنوز کودکان برای ما مهم نیستند و تعاریفی که از کودک که در قرن نوزدهم ارائه می‌شد، هنوز در ذهن ماست. کودکی به عنوان سن خاص و با ویژگی‌هایی که دارد، مطرح نمی‌شود. به همین دلیل فکر می‌کنند کودکان می‌توانند از پارک و فضای فرهنگی بزرگسالان استفاده کنند، در صورتی که کافی است یک روز به این پارک‌ها سری بزنید تا متوجه شوید کودکان از چه امکاناتی می‌توانند استفاده کنند.
این پژوهشگر حوزه کودک، درباره یکی از بررسی‌های انجام شده در حوزه تاثیرگذاری اماکن فرهنگی بر رفتار کودکان و نوجوانان توضیح داد: برای مثال از وقتی تعداد فرهنگسراها در مناطق جنوب کشور بیشتر شد، تعداد کودکان و نوجوانان معارض با قانون، با ایجاد فرهنگسرا در محلات به صورت چشمگیری کاهش یافت.
وقتی این فرهنگسراها شروع به کار کردند، امکانات خود را رایگان در اختیار کودکان قرار می‌دادند، اما متاسفانه بعد از چند سال روال تغییر کرد و برای هر کلاس در فرهنگسرا باید شهریه پرداخت شود، در این زمان بود که عملکرد فرهنگسراهای شهرداری به سمت تبعیضی که در جامعه در حوزه آموزش، تفریحات و نیازهای کودکان مطرح است، رفت.
او ادامه داد: فرهنگسراهای شهرداری با دریافت شهریه، تبدیل به مراکزی برای کسب درآمد شدند. کافی است سری به پارک‌های جنوب شهر تهران بزنید و امکاناتی که در این پارک‌ها برای کودکان در نظر گرفته شده‌است توجه کنید. همچنین به شمال شهر بروید و امکانات پارک‌ها برای کودکان را ببینید. این تبعیض و بی‌عدالتی اجتماعی از کودکی روی انسان‌ها تاثیرگذار است. آن هم در حالی که بیشتر خانواده‌ها در شمال شهر امکان استفاده از مهدکودک را دارند، امکانی که کودکان جنوب شهر از آن محروم‌اند.