به گزارش ایرناپلاس، توقف صنعت هوایی در جهان، شاید به نفع محیط زیست باشد زیرا ۹۱۵ میلیون تومان یا حدود ۲.۱ درصد از انتشار کربن دی‌اکسید کاهش خواهد یافت، اما زیان‌های اقتصادی این توقف، قابل چشم‌پوشی نیست. تولید ناخالص داخلی در جهان ۳.۶ درصد یعنی ۲.۷ هزار میلیارد دلار کاهش می‌یابد و گردشگری بین‌المللی نیز ۵۷ درصد کمتر خواهد شد. اکونومیست در گزارشی به بررسی آثار کووید-۱۹ بر صنعت هوایی جهان پرداخته است.
ویروسی که با فعالان محیط زیست هم‌دست شد
آذرماه سال گذشته زمانی که گروهی از فعالان محیط زیستی در انگلیس به نشانه اعتراض به راه‌اندازی باند جدید فرودگاه هیتروی لندن - بزرگترین فرودگاه اروپا- در بزرگراه منتهی به آن روی زمین دراز کشیده بودند تا دغدغه‌های آلودگی محیط زیستی و آلودگی صوتی را به گوش دولت برسانند، تصور نمی‌کردند ویروس یک دهم میکرونی از فاصله بیش از ۸ هزار کیلومتری، یعنی چین، به آنها ملحق شود و سفرهای هوایی را مختل کند.
صنایع زیادی نیستند که مانند صنعت هوایی تا این حد تحت تأثیر پیامدهای کووید-۱۹ قرار گرفته باشند. محدودیت‌های اعمال شده توسط دولت‌ها و لغو سفرها توسط مسافرهایی که ترسیده بودند، صنعت هوایی را تقریباً زمین‌گیر کرد تا جایی که در اردیبهشت امسال، تعداد مسافران بزرگترین فرودگاه اروپا تا ۹۷ درصد کاهش یافت و پایین‌ترین رکورد ماهانه را از دهه ۱۹۵۰ تا کنون ثبت کرد.
وضعیت مسافران جهانی تنها اندکی بهتر است. تعداد مسافران در اردیبهشت‌ماه تا ۹۴ درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافت و به سطحی رسید که آخرین بار در سال ۱۹۷۸ دیده شد. در واقع تا اردیبهشت‌ماه و در حالی که نیمی از سال میلادی گذشته بود، صعنت هوایی حدود ۲۵۰ میلیارد دلار را از دست داده بود.
تنها ۳۰ شرکت هواپیمایی از سد کرونا عبور کردند
انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی در پیش‌بینی که بهار امسالی منتشر شد، اعلام کرد تعداد مسافران هوایی تا سال ۲۰۲۳ بار دیگر به سطح پیش از شروع کرونا بازمی‌گردد. با اینکه پیش‌بینی انجمن درباره تعداد مسافران خوشبینانه به‌نظر می‌رسد، اما برآورد آنها درباره تعداد شرکت‌هایی که می‌توانند بدون کمک دولت از این بحران خارج شوند، درست از آب درآمد. بر این اساس فقط ۳۰ شرکت از حدود ۷۰۰ شرکت هواپیمایی جهان تنوانستند بدون وابستگی به کمک‌های دولت در شرایط بحران کووید-۱۹ سر پا بمانند.
دومینوی شکست شرکت‌های هواپیمایی از فروردین امسال با بزرگترین شرکت هوایی منطقه اروپا یعنی « فلای‌بی » شروع شد و به شرکت هواپیمایی ویرجین استرالیا در اردیبهشت‌ماه رسید و در خرداد نیز شرکت لاتام، بزرگترین هواپیمایی آمریکای لاتین را را هدف قرار داد.
حتی شرکت‌های هواپیمایی که دریافت‌کننده کمک‌های دولتی بودند نیز نتوانستند به آسانی این دوران را پشت سر بگذارند. به عنوان مثال در فرانسه و اتریش در حالی که شرکت‌های هوایی با محدودیت‌های محیط زیستی نیز مواجه بودند و باید انتشار آلایندگی خود را کاهش می‌دادند، نتوانستند در رقابت با جایگزین‌های دوستدار محیط زیست مانند قطارهای سریع‌السیر پیروز شوند. این موضوع حتی پیش از همه‌گیری کووید-۱۹ موجب شد هزینه‌های آنها افزایش و درآمد بالقوه آنها کاهش پیدا کند و اکنون به دلیل همه‌گیری، بار دیگر با محدودیت مواجه شده بودند.
شرکت‌های هواپیمایی آمریکایی به سرعت ۲۵ میلیارد دلار کمک هزینه و وام‌های دریافتی خود را خرج کردند. ۱۱ میلیارد دلاری که به هر کدام از دو شرکت ایرفرانس-کی‌ال‌ام فرانسوی و لوفت‌هانزای آلمانی پرداخت شده بود نیز در مدت کوتاهی خرج شد و نتیجه همه این اتفاق‌ها، زمین‌گیر شدن شرکت‌های هواپیمایی بود.
چرا زیان کرونا برای صنعت هوایی بیش از سارس است؟
شرکت‌های هواپیمایی در ابتدا با توجه به تجربه مشابه گذشته یعنی همه‌گیری سارس در آسیا تصور می‌کردند مسائل به وجود آمده در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ نیز به‌جای اینکه فاجعه‌بار باشد، قابل کنترل است. در واقع چه در زمان شیوع سارس در سال ۲۰۰۲ و چه در زمان شیوع مرس در سال ۲۰۱۵ انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی انتظار داشت کاهش شدید ترافیک هوایی بعد از گذشت یک دوره ۶ یا هفت ماهه به روند قبلی خود بازگردد. با این حال پیش‌بینی‌های انجام شده درباره کرونا بسیار خوشبینانه بود و در حقیقت موج دوم همه‌گیری پس از رفع محدودیت‌های حمل و نقل هوایی به راه افتاد.
از طرف دیگر، کنترل ویروس سارس و مرس بسیار ساده‌تر از کووید-۱۹ بود زیرا علائم آن پس از ابتلا به زودی ظاهر می‌شدند و با اندازه‌گیری دمای بدن در فرودگاه‌ها قابل تشخیص بودند و افراد مبتلا پیش از اینکه ویروس را به دیگران منتقل کنند، جداسازی می‌شدند. در مقابل، کووید-۱۹ تا دو هفته هیچ علامتی ندارد و بنابراین جای تعجب نیست که کارشناسان، سفرهای هوایی را به عنوان عامل اصلی انتقال گسترده ویروس در دنیا معرفی کردند.
آنچه کرونا بر سر سفرهای تجاری آورد
پیش از کرونا، صنعت هوایی توانسته بود پس از هر بحرانی به طور کامل به شرایط قبلی بازگردد، اما این بار شرایط بسیار سخت‌تر است. نااطمینانی درباره آینده واکسیناسیون، سفرهای تجاری را بار دیگر در سال جدید میلادی نیز در حداقل خود نگه خواهد داشت. در واقع بزرگترین رکود پس از رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰، بودجه سفرهای تجاری شرکت‌ها را دست نخورده باقی گذاشته است.
حتی بنگاه‌های اقتصادی که در رابطه با سفرهای تجاری سیاست‌های سهل‌گیرانه‌تری دارند نیز علاقه کمتری به سفرهای تجاری نشان می‌دهند. در واقع، مردم با جلسه‌های آنلاین راحت هستند و اکنون می‌توان گفت جلسه آنلاین دیگر هرگز کنار نخواهد رفت. پس از بحران جهانی سال ۲۰۰۷، سفرهای تجاری بین‌المللی در بسیاری از کشورها به یک‌سوم کاهش یافت و هرگز به روند قبلی بازنگشت زیرا شرکت‌ها راه‌های جدیدی مانند تماس‌های تصویری را به عنوان جایگزین سفرهای تجاری انتخاب کردند و این داستان بار دیگر در دوران همه‌گیری کرونا تکرار شد. بسیاری از رویدادهای شرکت‌ها و کنفرانس‌ها به صورت آنلاین برگزار شدند.
دیگر موضوع نگران‌کننده‌ای که بنگاه‌های اقتصادی با آن درگیر شدند، احتمال نارضایتی و اعتراض کارکنانی بود که در سفرهای تجاری به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند و احتمالاً شرکت‌های بیمه‌ای نیز از پوشش هزینه های آنها سرباز خواهند زد. در نتیجه، میانگین سنی مسافران سفرهای تجاری نیز کاهش یافته و آمارها نشان می‌دهد احتمال بیشتری وجود دارد که جوان‌های ۲۴ تا ۳۹ ساله در مقایسه با سایر کارکنان در سفرهای تجاری شرکت کنند زیرا کمتر در معرض خطرات ناشی از ابتلا به کووید-۱۹ قرار دارند.
در عین حال، سفرهای تفریحی نیز با سرعت کمتری بهبود خواهند یافت. بررسی‌ها نشان می‌دهد ۶۹ درصد از آمریکایی‌ها در نظرسنجی‌ها اعلام کرده‌اند دلشان برای مسافرت رفتن تنگ شده است. نیمی از چینی‌ها نیز اعلام کردند بعد از بحران بیشتر به سفر خواهند رفت، اما جالب اینجاست که تنها ۲۳ درصد از انگلیسی‌ها گفته‌اند که بعد از اطمینان از ایمن شدن شرایط، برای سفر برنامه‌ریزی خواهند کرد.
خداحافظی با پروازهای ارزان
هر چند صنعت هوایی تلاش کرد با استفاده از ترفندهای بازاریابی مشتریان را بار دیگر به خود جلب کند، اما روبه‌رو شدن مسافران با مهمانداران مسلح به تجهیزات حفاظت شخصی که به هر مسافر به عنوان یک مخاطره زیستی نگاه می‌کردند نتوانست مؤثر واقع شود و این گمانه‌زنی را به‌وجود آورد که شرکت‌های هواپیمایی بیش از مسافران، به کسب سود خود توجه می‌کنند.
افزایش قیمت بلیت هواپیما یکی دیگر از مواردی بود که مسافران را از پروازهای هوایی در تعطیلات دور نگه داشته است. در ابتدای همه‌گیری کرونا، قیمت بلیت هواپیما کاهش یافت، اما همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد این کاهش قیمت نمی‌توانست برای مدت طولانی ادامه داشته باشد. در واقع پس از اینکه شرکت‌های هواپیمایی ناچار شدند هزینه‌های بیشتری را برای اقدامات محافظتی در برابر ابتلای مسافران خود به ویروس بپردازند، پیش‌بینی شد که قیمت‌ها حتی نسبت به دوران پیش از کرونا دو برابر شود.
کرونا تولید بوئینگ و ایرباس را کاهش داد
آشکارترین نشانه تغییر بلندمدت صنعت هوایی را می‌توان سقوط تقاضا برای هواپیماهای جدید دانست. دو سازنده بزرگ هواپیما یعنی ایرباس و بوئینگ پیش از همه‌گیری کرونا پیش‌بینی کرده بودند که سفرهای هوایی در یک دوره ۲۰ ساله، سالانه ۴.۳ درصد رشد خواهند کرد و این به معنای ۴۰ هزار هواپیمای جدید است که باید توسط این شرکت‌ها ساخته شود. اما در حال حاضر نسبت به این پیش‌بینی اطمینانی وجود ندارد.
در واقع کرونا تاکنون بیش از ۵ هزار هواپیما را زمین‌گیر کرده است. بوئینگ تولید آتی خود را تا ۵۰ درصد کاهش داده و برنامه توسعه دو هواپیمای جدید را که قرار بود در دهه آینده معرفی شود، لغو کرده است. حتی ایرباس نیز که به اندازه کافی سفارش داشت تا خطوط مونتاژ خود را برای یک دهه فعال نگه دارد، تصمیم گرفته تولیدش را ۳۰ درصد کاهش دهد.
کاش جلوی برادران رایت را می‌گرفتید!
کرونا جهانی شدن و صنعت هوایی را چنان تأثیر قرار داده که این صنعت نمی‌تواند به مسیر به روند رشد گذشته خود بازگردد یا حتی هر گونه رشد دیگری را متصور شود. با این حال، تاریخ‌نگاران درباره صنعت هوایی نخواهند نوشت که یک جریان دوستدار محیط‌زیست این تغییرات را به وجود آورد، بلکه ترکیبی از یک ویروس میکروسکوپی به همراه سرمایه‌داری بازار آزاد بود که صنعت هواپیمایی را به این روز رساند.
دوره پنج ساله منتهی به ظهور کرونا تنها دوره‌ای پس از دوران برادران رایت و نخستین پرواز در سال ۱۹۰۳ است که صنعت هوایی توانسته هزینه سرمایه خود را پوشش دهد. اکنون بار دیگر کرونا موجب شده بسیاری از سرمایه‌گذاران تصمیم بگیرند از هر چیزی که پرواز می‌کند فاصله بگیرند.
وارن بافت (Warren Buffett) سرمایه‌گذار آمریکایی درباره این موضوع با طعنه گفته، «اگر یک سرمایه‌دار تیزبین در کیتی‌هاک، جایی که برادران رایت هواپیمای خود را به پرواز در آوردند، وجود داشت می‌توانست با سرنگون کردن هواپیمای برادران رایت به آیندگان لطف بزرگی کند.» در طول این همه‌گیری، وارن بافت فهمیده این تذکر تاریخی شوخی نبوده است! او بعد از فروش سهام شرکت‌های هواپیمایی آمریکایی آن هم با زیان چند میلیارد دلاری، گفت سرمایه‌گذاران بهتر است از این صنعت دور باشند. دلیل او این بود: «دنیا بعد از کرونا تغییر کرده است.»
ترجمه: مریم‌السادات علم‌الهدی