به گزارش ایرناپلاس، اهالی فرهنگ و هنر در ماه‌های همه‌گیری ویروس کرونا آسیب جدی دیدند؛ البته برخی اقدامات مانند مهیا کردن زیرساخت‌های اجرای آنلاین و اقدامات سامانه‌کارا، بخشی از بار سنگین روی دوش هنرمندان را کاهش داد. در چنین وضعیتی چه اقدامی برای هنرمندانی که کار خود را از دست داده‌اند، انجام شده است؟
نخستین روزهای دی‌ماه امسال، سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از موافقت دولت با برقراری بیمه بیکاری اهالی فرهنگ، هنر و رسانه خبر داد و گفت: با تصویب آیین‌نامه مربوطه در هیات وزیران، بیمه بیکاری این افراد به عنوان بخشی از تکالیف قانون برنامه ششم توسعه کشور، اجرایی می‌شود. برای نخستین بار برای حمایت از این قشر فرهیخته، بیمه بیکاری اجرا خواهد شد؛ زیرا عمده این مشاغل در زمره مشاغل آزاد تعریف و تاکنون مشمول حمایت‌های قانون بیمه بیکاری نشده‌اند.
از جمله نقاط قوت مصوبه اخیر هیات وزیران، مشارکت صنوف فرهنگی و هنری در تهیه و تدوین پیش‌نویس اولیه آن است که در جلسه‌های متعدد با محوریت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و برای سیر مراحل قانونی و اخذ نظر دستگاه‌های مربوطه و مندرج در تبصره یادشده به سازمان برنامه و بودجه ارسال و توسط سازمان یادشده برای تصویب تقدیم دولت شد و پس از جلسه‌های متعدد در کمیسیون فرهنگی دولت و حصول وفاق در مجموعه دستگاه‌های ذی‌ربط به‌ویژه وزارت رفاه و سازمان تامین اجتماعی، آیین‌نامه مربوطه بررسی نهایی و در جلسه مورخه ۳۰ آذرماه توسط هیات وزیران تصویب شد.
پرسش‌های مختلفی در این زمینه مطرح بوده از جمله اینکه چرا تا به امروز هنرمندان و اهالی رسانه نمی‌توانستند از بیمه بیکاری بهره‌مند شوند؟
لادن حیدری معاون توسعه مدیریت و منابع وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره دلایل اصلی عدم تحقق بیمه بیکاری برای هنرمندان به ایرنا گفت: این مساله در این نهفته بوده و هست؛ وقتی در قوانین، برنامه و قوانینی که برای حمایت از هنرمندان وضع می‌شود، عبارت برخورداری این قشر از بیمه بیکاری درج می‌شود، خواه ناخواه باید در مقررات مربوطه معیارها و شاخص‌ها را به سمت قوانین و مقررات ذی‌ربط آن برد که در قانون بیمه بیکاری سند بالا دست این مساله قرار می‌گیرد؛ در قانون بیمه بیکاری به صراحت صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه‌شدگان اختیاری را مشمول قانون فوق ندانسته‌اند.
او ادامه داد: از اواخر دهه ۶۰ کم‌کم مشاغل فرهنگی هنری که با بیکاری مواجه شده بودند به مراجع مربوطه مراجعه می‌کردند و دریافتند که اساسا مشمول بیمه بیکاری نمی‌شوند. بر این اساس برای حمایت از هنرمندان و پیشکسوتان، نویسندگان و روزنامه‌نگاران و در اجرای قانون برنامه سوم توسعه و مصوبه سال ۷۹ هیات دولت این صندوق ایجاد شد. در برنامه چهارم ماده ۱۱۶ اشاره داشت که اصحاب فرهنگ و هنر تحت شمول بیمه بیکاری قرار گیرند. در قوانین برنامه از جمله قانون برنامه ششم به صراحت به آن تاکید شده است.
بودجه جداگانه برای بیکاری هنرمندان
بر اساس بند «ح» ماده ۹۲ قانون برنامه پنج ساله ششم، «اصحاب فرهنگ، هنر، رسانه و صداوسیما که شغل خود را از دست می‌دهند تحت پوشش بیمه بیکاری قرار می‌گیرند. دولت در چهارچوب لوایح بودجه سنواتی کمک‌های اعتباری را به این منظور در اختیار صندوق بیمه بیکاری قرار می‌دهد.»
این بند تبصره‌ای دارد، مبنی بر اینکه، «آیین‌نامه اجرائی این بند ظرف مدت ۶ ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون به پیشنهاد مشترک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و سازمان تهیه و به تصویب هیات وزیران می‌رسد.»
محمود آموزگار مدیر انتشارات کتاب آمه و حقوقدان درباره آیین‌نامه‌ای که برای بیمه بیکاری هنرمندانی و اهالی رسانه به تصویب رسیده، به خبرنگار ایرناپلاس توضیح داد: به موجب بند «ح» قانون ۹۲ این تکلیف برای دولت پیش‌بینی شده است که اصحاب فرهنگ و رسانه، پدیدآورندگان و صداوسیما و ... اگر کار خود را از دست بدهند، مشمول بیمه بیکاری می‌شوند. در این بند پیش‌بینی بودجه هم شده است که باید در بودجه سالانه دولت دیده شود. این بخش مشمول بیمه بیکاری که سازمان تامین اجتماعی متولی آن است نمی‌شود، در واقع بودجه آن این‌گونه پیش‌بینی شده است.
به گفته آموزگار، خبری که به نقل از وزیر اعلام شده، نشانگر آن است که قانون برنامه پنج ساله ششم تصویب شده بود؛ بند «ح» ماده ۹۲ بخش مربوط به فرهنگ‌وهنر و ورزش این قانون است. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر داد که این آیین‌نامه به تصویب هیات وزیران رسیده و بنابراین اجرای آن مشکلی ندارد.
این حقوقدان ادامه داد: مساله‌ای که در مورد قانون بیمه بیکاری هنرمندان و اهالی رسانه مطرح است، به این دلیل که این آیین‌نامه به تصویب شورای نگهبان رسیده، باید معتبر دانسته شود. پیش‌بینی‌های مستقلی برای تامین بودجه این بخش انجام شده و دولت باید تامین هزینه‌های بیمه بیکاری را در بودجه سالانه در نظر بگیرد.
اگر در قانون برنامه ششم، بیمه بیکاری هنرمندان و اهالی رسانه دیده شده بود، چرا تا به امروز اجرایی نشده‌است؟
این حقوقدان با بیان اینکه دلیل اجرا نشدن، مربوط به بیمه بیکاری است، افزود: افرادی که دارای بیمه خویش‌فرما هستند، یعنی شغل آزاد دارند و استخدام جایی نیستند، افرادی که خود را بیمه می‌کنند، مشمول بیمه بیکاری نمی‌شوند. باید توجه داشت این قانون مربوط به سال ۱۳۶۷ است. آن قانون اگر ملاک بود، باید به این نتیجه می‌رسیدیم که اعطای بیمه بیکاری به اهل فرهنگ، هنر و رسانه خلاف قانون است، اما این قانون برنامه پنج ساله ششم و آیین‌نامه‌اش که به تصویب هیات وزیران رسیده پیش‌بینی می‌کند، افرادی که شغل خود را از دست داده‌اند فقط باید احراز هویت شوند تا مشمول بیمه بیکاری قرار بگیرند.
دری که برای کتاب‌فروشان باز خواهد شد
آموزگار با یادآوری اینکه در فروردین سال ۱۴۰۱ مدت قانون پنج ساله ششم، به پایان می‌رسد، گفت: آیین‌نامه بند «ج» ماده ۹۲ که درباره رسانه، کتاب‌فروشی و انتشاراتی‌هاست، تدوین و نهایی شده؛ همه دستگاه‌های ذی‌ربط در تهیه آن همکاری کردند و در کمیسیون‌های فرهنگی دولت تایید شده و در صف امضای هیات وزیران است، امیدوارم به زودی تایید شود تا دری برای کتاب‌فروشان باز شود.
بر اساس این آیین‌نامه، دولت و شهردای مکلف شده‌اند در اماکن مسکونی زمینه فعالیت کتاب‌فروشی، نشر و مطبوعات را فراهم کنند و همچنین وزارت‌خانه‌های ذی‌ربط را موظف کرده‌اند برای هزینه‌های آب، و برق و پست این مشاغل تعرفه‌های فرهنگی ایجاد کنند.