به گزارش ایرناپلاس، به دلیل اهمیت و حساسیتی که موضوع ورود نظامیان به سیاست دارد، نگاهی تحلیلی انداخته‌ایم به نظرات، سخنان و وصیت‌نامه امام خمینی(ره) از ابتدای تشکیل سپاه و وزارت سپاه و تحلیل دلایل مخالفت صریح ایشان با دخالت سپاه و ارتش در هر فعالیت حزبی و انتخاباتی.
این نوشتار حاصل بررسی برخی سخنان امام (ره) از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸ است که دلایل، زیان‌ها، پیامدها، مسئولیت، حکم و شیوه برخورد ایشان را با این موضوع برشمردیم.
ممنوعیت «هرگونه» رفتارسیاسی برای نظامیان
برخی مدافعان ورود افراد نظامی به سیاست، گاه عامدا یا سهوا مدعی می‌شوند که منظور امام فقط ورود به حزب یا تشکیل گروه سیاسی بوده است و لاغیر؛ در صورتی که تحلیل محتوای سخنان ایشان نشان می‌دهد حضرت امام ورود نظامیان به «هرگونه فعالیت سیاسی در هر حزب یا گروه یا دسته» را ممنوع دانسته و ضمن تاکیدات مکرر به ممنوعیت ورود سپاه و ارتش به احزاب و گروه‌های سیاسی حتی «گروه‌های اسلامی»، به صراحت ورود فردی یا جمعی آنان به «دستهبندی سیاسی»، «جهات سیاسی» و ... را منع فرمودند.
برای نمونه به این جملات بنیانگذار نظام خطاب به همه قوای مسلح دقت کنیم: برای «سپاهی‌ها جایز نیست وارد بشوند به دستهبندی، یکی طرفدار این یکی آن یکی»(۱)؛ «باید سعی کنید جهات سیاسی و افکار سیاسی در سپاه وارد نشود، ورود سیاست در ارتش نشود»(۲).
«من عرض می‌کنم به همه این قوا و به فرماندهان این قوا که این افراد در هیچیک از احزاب سیاسی، در هیچیک از گروه‌ها وارد نشوند. ارتش یا سپاه پاسدار یا سایر قوای مسلحه در حزب وارد نشوید، در گروه‌ها وارد نشوید»(۳)؛ «باز هم تذکر دادهام هیچیک از افراد نیروهای مسلح، چه ردههای بالا یا پایین در حزب و گروهی با هر اسم و عنوان نباید وارد شوند، هرچند آن حزب و گروه صددر صد اسلامی و به جمهوری اسلامی وفادار باشند».(۵)
پیامدهای ورود نظامیان به سیاست
بنیانگذار انقلاب خطرات هرگونه ورود و فعالیت سیاسی برای همه نیروهای مسلح را هشدار دادند و پیامدهای آن را برشمردند؛ از «اختلافات درون گروهی و ضعیف شدن» تا «تضعیف نظام و کشور و انقلاب و تقابل میان نیروها».
فقط از باب نمونه به این جملات دقت کنیم: ««ورود سیاست در ارتش شکست ارتش است، این را باید بدانید و شرعاً جایز نیست... اگر ارتش یا سپاه یا سایر قوای مسلحه در حزب وارد بشود، آن روز باید فاتحه آن ارتش و سپاه را خواند....اصل وارد شدن در حزب برای ارتش، برای سپاه پاسداران، برای قوای نظامی و انتظامی وارد شدنش جایز نیست»(۱).
«اگر افکار سیاسی وارد سپاه شود جهات نظامی آن از بین میرود. همیشه به سپاه سفارش کنید که آنان خودشان را یک جنگنده خدمتگزار مردم بدانند»(۲) و «ورود قوای مسلح در احزاب و گروه‌ها و سازمان‌ها، پایه قوای مسلح را متزلزل خواهد کرد»(۴).
نکته جالب توجه در مواضع امام، اشاره ایشان به تجربه دیگر کشورها برای جلوگیری از وورد نظامیان به سیاست است: «همه دنیا که دنبال این هستند که ارتش‌شان از امور سیاسی کنار باشد، آن‌ها یک چیزی میفهمند که می‌گویند این را ـ ما که میخواهیم که سپاه و ارتش جنداللّه باشند و دستهبندی نداشته باشند و جهات سیاسی را کنار بگذارند»(۱).
رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز اواخر مهرماه ۱۳۹۵، در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی، سیاست‌های کلی انتخابات را که پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین شد، ابلاغ کردند که در بند ١٦ این ابلاغ‌نامه بر ممنوعیت ورود نیروهای مسلح و برخی دیگر از دستگاه‌ها در دسته‌بندی‌های سیاسی و جناحی انتخاباتی و جانبداری از داوطلبان تاکید شده است. همچنین براساس ماده ٤٠ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح، عضویت کارکنان نیروهای مسلح در سازمان‌ها، احزاب و جمعیت‌های سیاسی و مداخله یا شرکت یا فعالیت آنان در دسته‌بندی‌ها و مناقشه‌های سیاسی و تبلیغات انتخاباتی ممنوع است و مرتکبان مشمول مجازات می‌شوند.
تدبیر برای ورود نکردن نظامیان به سیاست
درباره ورود نکردن نیروهای نظامی به سیاست، در سخنان امام راحل عبارت‌ها و کلیدواژه‌های «شرعا جایز نیست»، «مخالفت قاطع» و... به چشم می‌خورد و ایشان بارها به آن سفارش کرده‌اند: «تکلیف همه شما این است که با هم باشید بدون اینکه در یک حزب یا در گروهی وارد شده باشید؛ هر گروهی میخواهد باشد. گروه فاسد که انشاءاللّه، وارد نمیشوید، گروه‌های بسیار خوب هم وارد نشوید»(۴). و یا «تکلیف الهی ـ شرعی همه شما این است که یا بروید حزب یا بیایید ارتش؛ مختارید از ارتش کنارهگیری کنید بروید در حزب؛ میل خودتان. در هر گروهی که وارد هستید باید از آن گروه جدا بشوید، ولو یک گروهی است که بسیار مردم خوبی هم هستند، ولو یک حزبی است که بسیار حزب خوبی هست، لکن اصل وارد شدن در حزب برای ارتش، برای سپاه پاسداران، برای قوای نظامی و انتظامی وارد شدنش جایز نیست»(۳)؛ یا «شرعاً جایز نیست و من امر می‌کنم به شما که یا در ارتش یا در حزب؛ دوم ندارد که بخواهید هم ارتشی باشید، هم حزبی؛ نمی‌شو.»(۴).
«من عرض می‌کنم کسانی که در رأس ارتش هستند و کسانی که در رأس سپاه پاسداران هستند موظف هستند ارتش را، سپاه را و سایر قوای مسلح را از احزاب کنار بزنند و اگر کسی در حزب هست، باید او را از ارتش بگویند یا در آنجا یا در اینجا و همینطور سپاه پاسداران و همینطور سایر قوای مسلح»(۳).
ایشان به مسئولان و فرماندهان نظامی نیز دستور می‌دهند با نظامیانی که وارد سیاست می‌شوند، برخورد کنند؛ از جمله: «امور مهمی که باید تمام نیروهای مسلح از آن پیروی کنند و اغماض از آن به هیچوجه نمیتوان کرد و باز هم تذکر دادهام»(۵)؛ «مسئولان باید از قدم اول با آن مخالفت کنند»(۶)؛ «فرماندهان و مسئولان موظف هستند که هر کس در یکی از احزاب یا گروه‌های سیاسی یا دینی وارد شد به او تذکر دهند که از حزب و یا گروه‌ها و یا سازمان خارج شود، و اگر تخلف کرد او را از ارتش یا دیگر قوای مسلح اخراج کنند»(۵).
ایشان حتی به مسئولان و فرماندهان هم بسنده نکرده و می‌گویند: «همه افراد موظفاند چنین اشخاصی را به فرماندهان معرفی نمایند... غفلت از این امر موجب پیگرد خواهد بود»(۵).
این موضوع چنان برای امام اهمیت داشت که در وصیت‌نامه خود در بند مستقلی خطاب به قوای مسلح می‌فرمایند: «وصیت اکید من به قوای مسلح آن است که همان‌طور که از مقررات نظام، عدم دخول نظامی در احزاب و گروه‌ها و جبههها است به آن عمل نمایند؛ و قوای مسلح مطلقاً، چه نظامی و انتظامی و پاسدار و بسیج و غیر اینها، در هیچ حزب و گروهی وارد نشده و خود را از بازی‌های سیاسی دور نگه دارند. در این صورت میتوانند قدرت نظامی خود را حفظ و از اختلافات درون گروهی مصون باشند. بر فرماندهان لازم است که افراد تحت فرمان خود را از ورود در احزاب منع نمایند؛ و چون انقلاب از همه ملت و حفظ آن بر همگان است، دولت، ملت و شورای دفاع و مجلس شورای اسلامی وظیفه شرعی و میهنی آنان است که اگر قوای مسلح، چه فرماندهان و طبقات بالا و چه طبقات بعد، برخلاف مصالح اسلام و کشور بخواهند عملی انجام دهند یا در احزاب وارد شوند که ـ بیاشکال به تباهی کشیده می‌شوند ـ و یا در بازی‌های سیاسی وارد شوند، از قدم اول با آن مخالفت کنند. و بر رهبر و شورای رهبری است که با قاطعیت از این امر جلوگیری نماید تا کشور از آسیب در امان باشد»(۶).
با این تفاصیل، به نظر نمی‌رسد شبهه‌ای درباره نوع نگاه، نگرش و تدبیر حضرت امام(ره) در برخورد با ورود نظامیان به سیاست باقی بماند؛ همه ارکان لازم است بارها این بخش از توصیه‌ها و اوامر رهبر کبیر انقلاب را بخوانند؛ تا انتخابات ۱۴۰۰ چندماهی بیشتر نمانده است.
.............................................................................................................................
۱. سخنان به مناسبت سالروز تولد امام هشتم(ع) در جمع مسئولان نظام ۱۳۶۴
۲. سخنرانی به مناسبت تشکیل وزارت سپاه، ۱۳۶۱
۳. سخنرانی در ۲۴ اسفند ۶۰
۴. صحیفه امام، ج۱۶ صص ۱۱۱-۱۱۰
۵. پیام ۲۹ فروردین ۱۳۶۱ خطاب به همه نیروهای نظامی
۶. وصیت‌نامه سیاسی الهی امام(ره)