به گزارش ایرناپلاس، شاید کسی تصورش را هم نمی‌کرد که انیمیشن در کشور ما به این سرعت پیشرفت کند و به جایی برسد که آثار ایرانی در برخی کشورهای خارجی اکران شود و جوایزی را هم از جشنواره‌های بین‌المللی کسب کند.
در حال حاضر این تولیدات در نقاط دنیا به یکی از رقبای اصلی فیلم‌های سینمایی تبدیل شده‌اند. آثاری که دیگر کودک و بزرگسال نمی‌شناسند و طرفداران خود را در میان همه رده‌های سنی پیدا کرده‌اند.
گرچه یکی از موفق‌ترین و مطرح‌ترین انیمیشن‌های ساخته شده در کشور، اثری با عنوان «آخرین داستان» بوده که قصه‌اش براساس یکی از داستان‌های شاهنامه نوشته شده است، اما موضوع بسیاری از انیمیشن‌ها تولید شده دیگر، دینی و مذهبی است. موضوع‌هایی که با پرداخت و روایت مناسب فیلمنامه، موفق و پرمخاطب می‌شوند.
حالا و بعد از ۱۰ سال تلاش و همزمان با پایان یافتن دوزادهمین جشن انیمیشن کشور، این پرسش‌ها مطرح می‌شوند که انیمیشن ما در حال حاضر و در مجامع بین‌المللی به چه سطحی رسیده است؟
با توجه به اینکه بسیاری از آثار موفق ساخته شده ما در این زمینه دارای داستان‌های دینی هستند، آیا توانسته‌ایم از همه پتانسیل این موضوع‌ها و سوژه‌ها بهره‌برداری کافی داشته باشیم یا خیر؟
این پرسش‌ها را با محمدامین همدانی کارگردان انیمیشن «فهرست مقدس» که موفقیت‌های بسیاری در جشنواره فیلم فجر و جشنواره‌های بین‌المللی کسب کرده در میان گذاشته‌ایم.
از مرحله تکنیک و هنر سربلند بیرون آمده‌ایم
همدانی درباره جایگاه انیمیشن کشور در سطح بین‌الملل و پیشرفت‌هایی که در این زمینه داشته‌ایم به خبرنگار ایرناپلاس گفت: باید بگویم که انیمیشن کشورمان به تکنیک قابل قبولی دست پیدا کرده است. تکنیکی که برای بسیاری از کشورهایی که به ظاهر هم‌رده ما هستند، جذابیت بسیاری دارد.
اما نباید فراموش کنیم که همیشه باید نگاه رو به جلو داشته باشیم. کشورهای توسعه یافته‌تر و اروپایی در حوزه انیمیشن، مانند فرانسه که در واقع در سطح B دنیا، انیمیشن تولید می‌کنند، یاد گرفته‌اند که به خوبی تکنیک را در خدمت هنر قرار بدهند. یعنی یک گام جلوتر از تکنیک هستند و آموخته‌اند تصویری که به عنوان خروجی ارائه می‌دهند یک تصویر کاملا چشم‌نواز باشند و از لحاظ زیبایی‌شناسی در رده بالایی قرار گیرد.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه انیمیشن ما در حال دست و پنجه نرم کردن با این مرحله عبور از تکنیک است، گفت: به عبارت دیگر در حال یادگیری این مساله هستیم که آثارمان تکنیک زده نباشند و در خدمت هنر قرار بگیرند. مرحله بعد این است که تکنیک و هنر هر دو در خدمت محتوا قرار بگیرند. یعنی بیاموزیم چگونه از پس متن برآییم. به این دلیل که یکی از پیچیده‌ترین قسمت‌های تولید انیمیشن، تولید محتوا و متن خوب است؛ فارغ از اینکه چه محتوایی و چه عمقی می‌خواهد در آن اثر قرار بگیرد، باید از همه قابلیت‌های انیمیشن استفاده و مخاطب، به خوبی و درستی تشخیص داده شود.
باید از ژانرهایی مانند طنز، درام و اغراق یا همان فانتزی بتوانیم خیلی خوب استفاده کنیم. سینمای انیمیشن ما حدود یک دهه است که خروجی می‌دهد و با مخاطب ارتباط برقرار می‌کند. طبیعی است با سینمایی که حدود ۸۰ سال انیمیشن سینمایی تولید می‌کند فاصله داریم. ما از نظر تجربه خیلی نوپا هستیم؛ به اعتقاد من در همین چند انیمیشن خیلی خوبی که شرکت‌های ایرانی تولید کرده‌اند از مرحله تکنیک و هنر تقریبا سربلند بیرون آمده‌ایم.
بازاریابی‌مان به شدت ضعیف است
این کارگردان با شرح موقعیت کنونی انیمیشن کشور، درخصوص ضعف ارائه این تولیدات به دیگر کشورها عنوان کرد: این که محصول خوب باید به چه شکل ارائه شود و به معنای دیگر در حوزه بازاریابی بین‌المللی ضعیف عمل کرده‌ایم. نمی‌خواهم ادعاهای بیش از واقعیت داشته باشم اما به اعتقاد من ما جزء ۲۰ کشوری قرار هستیم که در سطح خوب و قابل قبولی انیمیشن سینمایی تولید می‌کنیم. اما به دلیل اینکه بازاریابی‌مان به شدت ضعیف است انیمیشن ما آنچنان شناخته نشده. از سوی دیگر کشورهایی وجود دارند که تولیداتشان از ما ضعیفتر است اما چون بازاریابی بهتری دارند سال‌هاست که در دنیا شناخته شده‌اند.
سفارشی ساختن به معنی ساخت اثر بد نیست
بسیاری از آثار انیمیشن داخلی که در جذب مخاطب هم موفق بوده‌اند از داستان‌های دینی بهره گرفته‌اند.
همدانی در پاسخ به چگونگی ساخت آثار انیشین با مضامین دینی برای کودکان بیان کرد: اگرچه حدود 20 میلیون کودک داریم اما هنوز بازار درستی برای اینکه یک چرخه اقتصادی در این زمینه ایجاد شود، نداریم؛ در نتیجه تولیداتمان همچنان سفارشی ساخته هستند. به این معنی که ارگان‌های دولتی و حکومتی که مسئولیت فرهنگی جامعه را برعهده دارند، سفارش‌دهنده عمده محتوا و تولید هستند. چون هنوز تولیدکننده ارتباط درستی با مصرف‌کننده ندارد که بخواهد پول را از او تامین کند در نتیجه اغلب آثار سفارشی می‌شود.
اما این بدان معنا نیست که سفارشی یعنی یک اثر بد یا کاری که مخاطب آن را نپسندد.
معمولا آثار غربی و هالیوودی هم سفارشی هستند. یعنی محتوای خیلی مشخصی را مستقیم در یک کالبد بسیار دقیق، شیرین و جذاب ارائه می‌دهند. مشکل اصلی ما در این نقطه است. باید بتوانیم آثار را چه سفارشی و چه از تقاضا آمده باشند را با کیفیت تولید کنیم و نگاه مورد نظر را جذاب و سرگرم‌کننده ارائه دهیم. مهمترین مسئولیت تولید رسانه‌ای ما در این مسیر همین است.
تفاوت وجود دارد بین پروپاگاندا و تاثیر واقعی یک اثر
کارگردان «فهرست مقدس» در پاسخ به این پرسش که آیا توانسته‌ایم از همه پتانسیل مضامین دینی در تولید آثار انیمیشن استفاده کنیم، گفت: به طور قطع جواب منفی است. چون ما راه زیادی داریم تا به آن نقطه‌ای که باید باشیم، برسیم.
نکته دیگری هم وجود دارد. وقتی ما بزرگسالان می‌نشینیم و با یکدیگر صحبت می‌کنیم، چون مصرف‌کننده اخبار و تبلیغات هستیم طبیعتا پروپاگاندا خیلی تاثیر دارد. به عبارت دیگر وقتی بخواهیم بسنجیم که یک محصول تا چه اندازه موفق بوده است به این سمت می‌رویم که کدام اثر پروپاگاندای بیشتری داشته است. اما اگر از نگاه یک کودک خردسال نگاه کنیم ممکن است رسانه‌هایی که او استفاده می‌کند یا تاثیرات محتواهایی که روی ذهن او ایجاد شده با چیزی که ما انتظار را داریم بسیار متفاوت باشد. یعنی تفاوت وجود دارد بین پروپاگاندا و تاثیر واقعی یک اثر.
بسیاری از اوقات پروپاگاندا را معیار اصلی سنجش خود قرار می‌دهیم در حالی که ممکن است یک اثر تلویزیونی به دلیل استمرارش، بیشتر از یک محصول سینمایی تاثیرگذار باشد و محصول سینمایی کارکردش جای دیگری باشد و تاثیر آن را باید به شکل دیگر بررسی کرد.