زمین لرزه تهران همواره به عنوان یکی از مباحث جدی و نگران کننده، کانون توجهات بوده و مسئولان و کارشناسان این حوزه همواره بر لزوم آمادگی در برابر زلزه احتمالی در پایتخت تاکید می‌کنند. در واقع وقوع زلزله در تهران حتمی است اما آنچه مهم است، ایجاد آمادگی حداکثری برای به حداقل رساندن خسارات زلزله احتمالی است.
لزوم این آمادگی زمانی احساس می‌شود که شواهد و قرائن وقوع زلزله بزرگ در تهران مانند تکه‌های پازل، در کنار هم جمع می‌شوند. یکی از نزدیک‌ترین آنها، زلزله ۱۹ اردیبهشت شهرستان دماوند بود به بزرگی ۵.۱ ریشتر که استان‌های البرز، تهران و مازندران را تحت تاثیر قرار داد. این زلزله موجب ترس و نگرانی مردم و متاسفانه فوت یکی از شهروندان بر اثر سکته شد. این زلزله بیش از ۴۰ پس لرزه در پی داشت.
اما داستان به اینجا ختم نشده، زمین لرزه چهار ریشتری فیروزکوه در ۲۲ تیرماه امسال ترس از وقوع زلزله با شدت بیشتر در تهران را دوچندان کرد و به تازگی در هشت مرداد نیز زمین لرزه در جنوب پایتخت با زلزله ۲.۹ ریشتری در قیامدشت تهران، به دامنه این نگرانی افزود.
زلزله دماوند و فیروزکوه نگران‌کننده است
در این میان مهدی زارع عضو پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله به ایرناپلاس می گوید: زمین لرزه‌های اخیر دماوند و فیروزکوه، وقوع زلزله‌ای بزرگتر متاثر از گسل مشاء با توان ۶ و هفت ریشتر را محتمل کرده و این امر جای نگرانی دارد.
وی در مورد اینکه گسل‌های فعال اطراف تهران، این استان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، گفت: هر یک از گسل‌ها سبب بروز زلزله‌ای بزرگتر از ۶ ریشتر شود، برای استان تهران با تراکم جمعیتی بیش از ۱۷ میلیون نفر نگران‌کننده است.
شرق تهران از غرب آن زلزله خیزتر است اما
زارع در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود زلزله خیزی شرق تهران نسبت به غرب استان بیشتر است، توضیح می‌دهد: براساس آمارها، شرق تهران در بین ۳۰ تا ۴۰ سال اخیر زلزله‌های بیشتری نشان داده اما نمی‌توان اینگونه نتیجه گرفت که غرب تهران ایمن‌تر بوده زیرا ممکن است این اتفاق آرامش پیش از طوفان و زلزله‌ای با پتانسیل بیشتر را در پی داشته باشد.
به تازگی برخی مدعی شده‌اند که وقوع زلزه‌های کوچک در دماوند و فیروزکوه خطر وقوع زلزله بزرگ را از حداقل در کوتاه‌مدت از سر تهران کم کرده است آن هم در حالی که به گفته این عضو پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله، براساس مدل‌ها، احتمال وقوع زلزله‌ای با قدرت بیش از ۶ ریشتر وجود دارد و اظهارنظر در مورد رفع خطر از استان تهران به علت زلزله فیروزکوه و دماوند به هیچ وجه درست نبوده و این زمین لرزه‌ها ممکن است مقدمه اتفاقی بزرگی باشند.
بدترین اتفاقات زلزله در جنوب تهران است
وی ادامه می‌دهد: زلزله قیامدشت تهران در نزدیکی جنوب تهران به علت بافت فرسوده و تراکم جمعیت نگران کننده بوده و یکی از بدترین اتفاقات زلزله در جنوب تهران است که با توجه به فعال بودن گسل در این منطقه احتمال وقوع زلزله بزرگ وجود دارد.
توقف ۱۰ روزه پس لرزه‌های فیروزکوه
علی بیت‌اللهی رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نیز درباره زمین‌لرزه دماوند به ایرناپلاس می‌گوید: زلزله دماوند در اثر فعالیت مشاء بوده و در ادامه لرزه‌های کوچکی در گسل مشاء و فیروزکوه اتفاق افتاد که در نهایت منجر به وقوع زلزله چهار ریشتری در فیروزکوه شد.
وی ادامه می‌دهد: براساس ارزیابی‌ها، پس لرزه‌ها در فیروزکوه ۱۰ روزی است که متوقف شده و به نظر می‌رسد زمین به آرامش نسبی رسیده در حالی که برخورد دو گسل، رخداد لرزه‌ای قوی‌تر در پی خواهد داشت.
رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می‌گوید: براساس آمارها در استان تهران گسل‌های بسیاری از جمله گسل شمال تهران، لویزان و نیاوران و همچنین ۱۵ گسل فرعی و متوسط فعال هستند که نظریه زلزله‌خیز بودن تهران را تقویت می‌کند.
بیت‌اللهی، دوره بازگشت زمین لرزه‌های بزرگ را طولانی عنوان کرده و می‌افزاید: رویکرد انجام اقدامات لازم برای کاهش ریسک وقوع زلزله از جمله تغییر وضعیت ساخت‌وساز در بافت فرسوده، پایش گسل‌های تهران و آموزش مردم باهدف هوشیاری دائمی نسبت به رخداد زلزله باید در دستور کار قرار گیرد.
نگرانی وقوع زلزله در تهران امری طبیعی بوده اما مقابله با این اضطراب تنها با تعامل موثر مردم و مسئولان و یافتن راه‌حل‌های کاربردی محقق می‌شود و مدیریت بحران باید قبل از بروز بحران، برنامه‌ریزی کند.