داشتن یک برنامه‌ریزی بلندمدت تنها مختص به باشگاه‌های بزرگ اروپا نیست، بلکه بسیاری از تیم‌ها به علت حفظ سرمایه‌های مالی و مادی باشگاه، از مدت‌ها قبل به سمت این برنامه‌ریزی سوق پیدا کرده و توانستند در بهبود عملکرد فنی و اقتصادی خود نقش به سزایی را ایفا کنند. نمونه بارز آن در قطر دیده شده است. این کشور کوچک برای آنکه بتواند در فوتبال حرفی برای گفتن داشته باشد ابتدا آکادمی آسپایر بنا کرد.
پرورش استعداد
این آکادمی در سال ۲۰۰۴ با هدف گسترش و ارتقای سطح ورزش در کشور قطر تأسیس شد و در حال حاضر یکی از مجهزترین کمپ‌های ورزشی جهان محسوب می‌شود. فرن سوریانو، معاون باشگاه بارسلونا و مدیر اجرایی سابق باشگاه منچسترسیتی در کتاب «توپ شانسی گل نمی‌شود» از کمپ اسپایر به عنوان MIT دنیای فوتبال نام می‌برد.
این تعریف چندان بیراه نیست زیرا تئوریسن‌ها و مربیان اسپایر با بهره‌گیری از ابزارهای تکنولوژیک و مدرن، سالیانه ۱۷ هزار آزمون مختلف را پیاده‌سازی می‌کنند که حاصل تجزیه و تحلیل فلسفه فوتبال کشورهای صاحب سبک است.
استفاده از تئوریسن‌های تراز اول
به طور کلی باید گفت آکادمی اسپایر در رشته‌های متعدد و غالباً تیمی به پرورش استعداد می‌پردازد اما این «فوتبال» است که نام آکادمی قطر را سر زبان‌ها انداخت.
قطری‌ها دو سال بعد از تاسیس این آکادمی یعنی در سال ۲۰۰۶ برای تحقق بخشیدن به رویاهای خود در فوتبال سراغ «فیلیکس سانچز باس» رفتند که به مدت ۱۰ سال در آکادمی بارسلونا موسوم به «لاماسیا» فعالیت داشت؛ اما امکانات فوق‌العاده اسپایر او را متقاعد کرد تا «لاماسیا» را رها و راهی قطر شود.
سانچز از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۳ مشغول تربیت و پرورش استعدادهایی بود که از کشورهای مختلف و به ویژه آفریقا، بورسیه این کمپ را پیدا کرده بودند. نتیجه استفاده از تئوریسن‌های تراز اول فوتبال دنیا، سرمایه‌گذاری روی استعدادهای درخشان و کار پایه‌ای منجر به قهرمانی قطر در جام ملت‌های آسیا می‌شود.
محصولات آکادمی اسپایر
فیلیکس سانچز در سال ۲۰۱۴ نیز موفق شده بود تیم زیر ۱۹ سال قطر را به قهرمانی آسیا برساند. المعز علی که توانست آقای گل جام ملت‌های آسیا شود به همراه سعد الشیب، یوسف حسن، طارق سلمان، تمیم المهازا، عاصم مادیبو، سلمان الهجری، عبدالرحمان مصطفی و اکرم عفیف همگی از محصولات آکادمی اسپایر هستند.
این شگفت‌انگیر است که چطور این کمپ توانست در ۱۳ سال قطر را به قهرمانی جام ملت‌های آسیا برساند؟
بر اساس بیانیه رسمی آکادمی اسپایر که در وب سایت خود منتشر کرده، آنها چشم‌انداز بلند مدتی برای حضور ورزشکاران این کمپ در مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲ نیز دارند تا فوتبالیست‌های قطر بار دیگر نام این کشور را در فهرست برترین‌های ورزش جهان قرار دهند.
۱۹۴۰ روز پیش
۱۹۴۰ روز پیش یعنی ۵ سال و ۳ ماه و ۲۱ روز پیش محمدحسین نژادفلاح، به عنوان قائم مقام باشگاه پرسپولیس برای مذاکره با برانکو ایوانکوویچ راهی استانبول شد و پس توافق نهایی و امضای قرارداد، برانکو به مدت یک فصل و دو ماه هدایت سرخ‌پوشان پایتخت را برعهده گرفت.
یک انتخاب درست سبب شد تا پرسپولیس پس از سال‌ها دوباره در یک مسیر درست قرار گیرد. نژادفلاح در این رابطه می‌گوید: «بعد از بررسی‌های مختلف در نهایت به دو گزینه رسیدیم. قطبی و برانکو، در مورد افشین قطبی فکر کردیم و دیدیم آمدن او به پرسپولیس نمی‌تواند اتفاق تازه‌ای باشد. بی‌سروصدا به سراغ برانکو رفتیم و مذاکره با او را شروع کردیم. برانکو در همان صحبت‌های اولیه برای حضور در پرسپولیس ابراز تمایل کرد، اما مشکل اصلی بدهی مالیاتی‌اش بود.»
آینده‌نگری برانکو
بدهی مالیاتی برانکو را باشگاه پرسپولیس متقبل شد. با نتایجی که پرسپولیس تا پیش از حضور برانکو کسب کرده بود تا حدودی باعث دلزدگی هواداران این تیم از فوتبال دلزده شده بود، اما هیچکس باور نمی‌کرد که این مربی کروات تا پایان قراردادش دوام بیاورد. شروع فصل اول حضور «پروفسور» خیلی خوب نبود و این هواداران بودند که با حمایت همه‌جانبه خود باعث یک بازگشت رویایی شدند. از دست دادن قهرمانی تنها به خاطر تقاضل گل، برانکو را بر آن داشت تا فصل دوم حضورش را با حفظ شاکله تیم، آینده‌نگری کرد و برنامه‌هایش را به خوبی پیش برد و نتیجه آن قهرمانی در چهار فصل متوالی بود!
اوج کار برانکو
اوج کار او با همه کمبودها و دو پنجره بسته نقل‌وانتقالات، به فینال رساندن پرسپولیس در لیگ قهرمانان آسیا بود تا نشان دهد چقدر کار خود را خوب بلد است. گفتیم چهار فصل متوالی پرسپولیس را به قهرمانی رساند، بله! این تیمی که در مسجد سلیمان برای چهارمین بار به قهرمانی رسید، حاصل دسترنج برانکو، در راس آن مدیریت وقت و حمایت هواداران است که با وجود کسب نتایج ضعیف، «پروفسور» را حفظ کردند و به جایگاه کنونی رسیدند.
در واقع برانکو معماری این پرسپولیس انجام داده و این تیم در این سال‌ها با کمترین تغییر و حفظ اسکلت اصلی به این جا رسیده است. پرسپولیس یحیی گل‌محمدی را باید از لیگ بیستم دید!
معماری «برانکوئیست»
حتی گابریل کالدرون نیز نتوانست تفکرات خود را در این تیم جاری سازد و به همین دلیل به همان روش بازی برانکو روی آورد و با همان معماری «برانکوئیست» توانست پرسپولیس را به صدر جدول برساند.
بنابراین، بانی «پوکر» قهرمانی سرخ‌پوشان، برانکو ایوانکوویچ است، کسی که پایه‌گذار این تیم بود و نقش مهمی در قهرمانی‌های متوالی پرسپولیس ایفا کرد.
نام برانکو در تاریخ ۵۶ ساله باشگاه پرسپولیس ماندگار خواهد بود. در واقع می‌توان گفت پرسپولیس با وجود تغییراتی که در مدیریت باشگاه صورت می‌گرفت موفق شد «پوکر» کند. «فوتبال ساده است، اما ساده بازی کردن سخت است» این جمله معروف از برانکو ایوانکوویچ بوده و پرسپولیس در این سال‌ها با همین روش یعنی ساده بازی کردن موفق به کسب عنوان قهرمانی شده است.
حاج‌رضایی: نباید در فوتبال از چیزی تعجب کرد
امیر حاج‌رضایی، درباره چرایی موفقیت پرسپولیس به ایرناپلاس گفت: «شاید موفقیت چهار ساله پرسپولیسی‌ها در لیگ ایران کمی عجیب باشد زیرا در ایتالیا، یوونتوسی‌ها نهمین قهرمانی متوالی خود در سری آ (A) را کسب کردند؛ در آلمان نیز بایرن مونیخ برای هشتمین سال متوالی به عنوان قهرمانی بوندس‌لیگا دست یافت و در فرانسه پاری سن ژرمن برای هفتمین سال متوالی فاتح لوشامپیونا شد. اینها را مثال زدم تا بگویم نباید در فوتبال از چیزی تعجب کرد. اما پاسخ مستقیم سوال شما در واقع این است که چندین سال پیش، من به واسطه نزدیک بودن نه به باشگاه، بلکه آقای جعفر کاشانی فقید، با هم صحبت‌های زیادی داشتیم. نقش اصلی این موفقیت به آقای برانکو برمی‌گردد.»
یک اتفاق نادر و یک اتفاق خوب رخ داد
این کارشناس با سابقه فوتبال، در ادامه افزود: «همواره در ایران، انتخاب مربی سطحی و بدون تحقیق، مطالعه و بررسی است، اما این بار در یکی از باشگاه‌های بزرگ ما یک اتفاق نادر و در واقع یک اتفاق خوب رخ داد، با یک مطالعه و بررسی کامل یک مربی خوب را به پرسپولیس آوردند. حضور آقای کاشانی فقید در هیأت مدیره باشگاه پرسپولیس و نقش موثرش در انتخاب برانکو به دلیل آشنایی او با فوتبال ایران باعث شد مسیر باشگاه پرسپولیس با دیگر تیم‌های حاضر در لیگ برتر عوض شود. انتخاب درست به این دلیل بود که آقای برانکو سالیان سال در ایران بود؛ اول به عنوان دستیار بلاژوویچ و بعد به عنوان سرمربی تیم ملی کشورمان و با شرایط فرهنگی - بومی کشورمان آشنایی داشت.»
هیچوقت برانکو شکوه و شکایتی نکرد
مربی اسبق تیم ملی کشورمان، اضافه کرد: «وقتی به دلیل عدم پرداخت تعهدات، پرسپولیس از پنجره نقل‌وانتقالات محروم شد و حتی آقای طارمی هم از این تیم رفت اما هیچوقت برانکو شکوه و شکایتی نکرد. با آن ادبیاتی که در فوتبال ما رایج است، کمتر مربی‌ای شاهد بودیم که بیاید و شکست را از دریچه فنی ببیند و خودش را مقصر بداند، بلکه همیشه این شکست‌ها را به مسائل بیرون از زمین احاله می‌داد و اگر یک مربی ایرانی بود در آن زمان برای توجیه شکست خود می‌گفت پنجره نقل‌وانتقالات بسته بود و من نمی‌توانستم بازیکن به خدمت بگیرم و از این دست مسائل، اما این مربی ایستاد و با ایمان و اعتقادی که داشت، این موفقیت‌ها را بدست آورد و آن صحنه با شکوه فینال لیگ قهرمانان آسیا را در تهران رقم زد که همه سران فوتبال جهان به ایران آمدند.»
در بخش مدیریتی کار خوب صورت گرفت
امیر حاج‌رضایی، در پایان با موثر دانستن نقش آقای کاشانی و همکاران‌شان در این انتخاب گفت: «به خوبی به یاد دارم در اولین سال حضور برانکو، وقتی پرسپولیس با تفاضل گل قهرمانی را به استقلال خوزستان داد، روی نیمکت نشست، چون نتایج را می‌دانست و فهمید دیگر قهرمان نیست، بلند شدن این آدم که در لحظات آخر، عنوان قهرمانی را از دست می‌دهد، کار هر مربی‌ای نیست که بلند شود و از نو شروع کند.
به عقیده من، در بخش مدیریتی، کار خوب صورت گرفت؛ قبل از انتخاب آقای برانکو، بعد نقش برانکو و مهم‌تر از همه، در ایران اتفاق کم‌سابقه‌ای رخ داد که برای جذب یک مربی مطالعه شد، بررسی کردند و حالا این قهرمانی یک پیام دارد؛ پیامش این است که می‌شود با کار درست به فوتبال ایران کمک کرد. آرزو می‌کنم که استقلال، سپاهان و تراکتور بتوانند به رأس قدرت نزدیک شوند تا تنور فوتبال ما داغ شود؛ هر چقدر این مسابقات تنورش داغ شود به سود فتبال ملی ما خواهد بود.»
پناهگر: در این چهار سال اسکلت تیم حفظ شد
قاسم پناهگر از مدیران، مفسران و مربیان باسابقه فوتبال کشور در رابطه با اینکه ریشه چهار سال متوالی قهرمانی پرسپولیس در لیگ برتر از کجا آب می‌خورد به ایرناپلاس گفت: «اگر بخواهیم از دوره‌های اول مدیرعاملی آقای طاهری بگویم، یک ثبات مدیریتی بوده است؛ اما اگر بخواهیم درباره قهرمانی این فصل که آقای عرب و بعد آقای انصاری‌فرد و اکنون رسول‌پناه در رآس مدیریتی قرار گرفتند، می‌توانیم بگوییم مدیریت هیچ نقشی در این موفقیت نداشته است. نکته کلیدی آن این بوده که در این چهار سال اخیر اسکلت تیم حفظ شده که بسیار مهم است؛ شما بازیکنان خود را برای چهار فصل متوالی در احتیار داشته باشید.»
برانکو یک ناخدا بود
بازیکن تیم تاج سابق که در نخستین قهرمانی این باشگاه در جام باشگاه‌های آسیا نیز حضور داشت، در ادامه اظهار کرد: «مربیان موفق، مربی‌هایی هستند که کمترین تغییرات را دارند، چون اگر این تغییرات گسترده شود حتی در چیدمان‌شان به مشکل می‌خورند. منچستر یونایتد در دوران فرگوسن کمترین تغییرات را داشت، اما بعد از رفتن این مربی بزرگ می‌بینید که به چه روزگاری افتاده است! نقش مربی‌ها و بازیکنان در موفقیت و یا ناکامی یک تیم بی‌تاثیر نیست. همانطور که در تیم ملی بازیکنان از کی‌روش اطاعت می‌کردند، در پرسپولیس نیز از برانکو حرف‌شنوی داشتند. واقعاً او را یک ناخدا می‌دانستند؛ در واقع یک رهبر که همه نسبت به مسائل مدیریتی، تفکرات چیدمان او تمکین کردند.»
نقش باقری را نباید نادیده گرفت
سرمربی اسبق تهرانجوان با اهمیت دانستن هدف بین مربی و بازیکن افزود: «برانکو در پرسپولیس به بازیکنان یاد داده بود برای رسیدن به قله باید هدف‌شان یکی باشد. باشگاه پرسپولیس گرچه در بخش مدیریت متزلزل نشان داده، اما بین بازیکنان یک هماهنگی خاصی ایجاد شده که اکنون نتیجه آن را می‌بیند و همه اینها را مرهون تلاش مربی‌ای به نام برانکو است.
از طرفی سرمایه‌های اصلی این تیم که تماشاگران هستند، با همبستگی خود مانع فروپاشی تیم شدند. نقش کریم باقری را هم نباید نادیده گرفت. همه این مسائل در قهرمانی این فصل پرسپولیس دیده شد. من می‌خواهم بگویم که حالا آقای گل‌محمدی در کوتاه مدت چه تغییراتی را می‌توانست ایجاد کند؟ یعنی پرسپولیس الان با پرسپولیس آقای برانکو چقدر از لحاظ تاکتیک، از نظر روند حرکتی چه تغییراتی را داشته است؟»
گل‌محمدی دیکته برانکو را ادامه داد
هم تیمی اسبق امیر حاج‌رضایی در تیم کیان در پایان گفت: «این همان دیکته است، این ادامه همان انشاء است که ایشان می‌نویسد. ولی وقتی آقای کالدرون آمد، یک کارهایی کرد، مثلاً سیدجلال را بیرون گذاشت، تاکتیک تیم پرسپولیس را عوض کرد، اما به او فرصت نداند که تفکرات خود را به تیم دیکته کند و او نیز دوباره به روش برانکو که بازیکنان با آن شکل گرفته بودند، روی آورد. هیچگاه مربی را نمی‌توان در کوتاه مدت سنجید. آقای استراماچونی، تاکتیک‌دان بود، می‌دانست که باید چه کار کند و از جایی آمده بود که فوتبال را خوب معنا می‌کرد و به آن روح می‌بخشید، اما آقای گل‌محمدی در کوتاه مدت تنها تاثیر روحی و روانی گذاشت، از نظر فنی به هیچ عنوان نمی‌توانست در این مدت اندک، تاثیرگذار باشد و این قهرمانی نتیجه کارهایی است که برانکو در چهار سال گذشته در پرسپولیس پایه‌گذاری کرده است. در واقع در قالبی که آقای برانکو ساخته این تیم توانست پوکر کند.»
مازیار: پرسپولیس ثبات مدیریت و بازیکن داشته است
اصغر مازیار از دیگر کارشناسان فوتبال، در رابطه با قهرمانی پرسپولیس چند عامل را موثر دانست و گفت: «اول، بحث ثبات مدیریتی در تیم است، به ویژه در سه فصل اول قهرمانی این تیم با برانکو، هرچند در فصل اخیر جابه‌جایی زیادی اتفاق افتاد. اما اینکه چرا با وجود این همه تغییرات، تیم توانست نتیجه بگیرد، برمی‌گردد به بحث دوم یعنی ثبات بازیکن.
باشگاه پرسپولیس یک ویژگی که در این فصل‌های اخیر داشته به لحاظ بازیکن برخلاف استقلال کمتر دچار تغییر شده است. در واقع چند سال قبل با حضور برانکو این تیم بازیکنانی را به خدمت گرفت با قراردادهای طولانی مدت و بعدها نیز آنها را حفظ کرد و این موجب شد از حدود سه چهار سال پیش ترکیب تیم تقریباً ثابت بوده است.
در دروازه همیشه علیرضا بیرانوند حضور داشت؛ در دفاع همیشه سیدجلال حسینی، شجاع خلیل‌زاده، محمد انصاری، محمد نادری بوده، یکی و دو تغییر مثلاً حسین ماهینی می‌رود و جای او مهدی شیری می‌آید اما در همان حد و در همان سطح بازی می‌کند.»
ثبات و هماهنگی تیم
کارشناس، مربی و مدرس فوتبال و AFC در ادامه اضافه کرد: «هافبک‌های این تیم در این سال‌ها ثابت بوده و کمترین تغییر را داشته‌اند؛ به فورورادها نگاه کنید، فقط یکی و دو تا تغییر کوچکی داشته است؛ مثلاً علیپور ثابت بوده و این نشان می‌دهد این بازیکنان به دلیل در تیم ثبات داشته و هماهنگ بوده‌اند با رفتن آقای برانکو، مربیانی که آمدند کار راحت‌تری می‌توانستند داشته باشند.
دلیل سومی، ضعف حریفان بوده که یکی از نکات بسیار مهم است؛ ببینید ما اکنون با گذشت ۲۶ هفته می‌بینیم پرسپولیس چهار باخت داشته و سپاهان که تیم رده دوم جدول است سه باخت دارد اما سپاهان ۱۲ مساوی دارد و پرسپولیس تنها ۲ مساوی داشته؛ در فوتبال سه امتیازی امروز، یک برد و یک باخت سه امتیاز دارد اما تیمی که نباخته و دو مساوی گرفته، تنها دو امتیاز دارد!»
گاهی ضربات شما به گل تبدیل نمی‌شود
سرمربی پیشین ذوب‌آهن و جوانان استقلال در پایان خاطرنشان کرد: «در نتیجه می‌بینیم عملکرد حریفان نزدیک هم بسیار ضعیف بوده که به این قهرمانی زودهنگام پرسپولیس کمک می‌کند. اگر بازی‌هایی که سپاهان بارها در طول این فصل، مساوی کرده را مرور کنیم، می‌بینیم برتری‌هایی را داشته‌اند، اما خب فوتبال هست و گاهی وقت‌ها ضربات شما به گل تبدیل نمی‌شوند. تیمی که وارد زمین شده و برای برد آمده، در اثر موقعیت‌هایی که خراب می‌کند و یا بازی عقب افتاده خود را نمی‌برد و به مساوی رضایت می‌دهد، موجب خشنودی سایر رقبا می‌شود.
وقتی تراکتور نتیجه نمی‌گیرد، استقلال فرصت‌سوزی می‌کند و یا سایر تیم‌ها در نتیجه گرفتن ناکام می‌مانند، اینها همه موجب می‌شود تا پرسپولیس بتواند برای چهارمین بار جام را بالای سر ببرد.»
شاید اگر کج سلیقگی ایرج عرب در قبال برانکو نبود، او نیز می‌توانست به مانند سرآلکس فرگوسن و آرسن ونگر در تیم‌های منچستریونایتد و آرسنال سال‌های متمادی در پرسپولیس باقی بماند و حتی به مانند فرگوسن با کسب عناوین قهرمانی در پرسپولیس تاریخ‌ساز شود. سرآلکس فرگوسن با کسب ۱۳ قهرمانی در لیگ برتر انگلیس نامش در جهان ماندگار شد و دیگر هیچگاه تکرار نخواهد شد.