در سال‌های گذشته، رشد سالانه سه تا پنج درصدی مصرف آب شرب در کشور با توجه به افزایش جمعیت و توسعه ساخت‌وسازها در مناطق شهری، قابل پیش‌بینی و پذیرفته شده بود اما افزایش نزدیک به ۱۲ درصدی مصرف آب شهر تهران در چند هفته گذشته، پدیده‌ای کم‌نظیر و حتی بی‌نظیر محسوب می‌شود.
یکی از دلایل موثر در این رشد ناگهانی مصرف را می‌توان اوج‌گیری دوباره همه‌گیری بیماری کرونا دانست زیرا همزمان با این پدیده منحوس، حجم مصرف آب شرب نیز نسبت به سال‌های گذشته به‌ویژه در مناطق شهری با شتاب بیشتری در حال افزایش است.
اگرچه پیشتر انتظار می‌رفت با توجه به ویژگی‌ها و رفتارشناسی ویروس کرونا، شاهد فروکش کردن این بیماری در فصل گرما باشیم اما تغییر رفتار ناگهانی این ویروس در هفته‌های اخیر و به‌ویژه رشد همه‌گیری آن در استان‌های گرمسیری، نشان داد که دستکم در کوتاه مدت، نباید امید چندانی به ریشه‌کنی این ویروس خطرناک و مرموز داشته باشیم.
جدا از خسارت‌های جانی و پیامدهای منفی اقتصادی و اجتماعی ناشی از شیوع بیماری کرونا، تاب‌آوری شبکه توزیع آب شرب شهری نیز تحت تاثیر این بیماری، در معرض چالشی بزرگ و آزمونی دشوار قرار گرفته است.
از یک سو، رعایت کامل توصیه‌های بهداشتی برای مقابله با بیماری کرونا ازجمله شست‌وشوی مکرر دست‌ها و ضدعفونی کردن سطوح مختلف (که به هر حال نقش موثر آب را در عمل به این توصیه‌ها نمی‌توان نادیده گرفت) اقدامی لازم و حیاتی است اما از سوی دیگر، محدودیت منابع آبی و ظرفیت شبکه توزیع ایجاب می‌کند که بارگذاری مصارف روی این شبکه با دقت و حساسیت بالا پیگیری و رعایت شود.
خوشبختانه در سال آبی جاری میزان بارش‌ها در استان تهران از وضعیت مناسبی برخوردار بوده اما با توجه به ویژگی‌های این بارش‌ها به‌ویژه در ماه‌های اردیبهشت و خرداد که اغلب دفعتاً و به صورت بارش‌های رگباری و زودگذر اتفاق افتاده، به ذخیره‌سازی مطلوب آب در مخازن سدها و تغذیه آب‌های زیرزمینی کمک چندانی نکرده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که اکنون ورودی آب به سدهای تهران در مقایسه با سال گذشته کاهش اما میزان خروجی آب از سدها افزایش یافته است که یکی از دلایل آن را می‌توان فقدان پوشش برفی مناسب در حوضه های آبریز منتهی به سدهای تهران دانست.
از طرفی، گرمای کم‌سابقه در نیمه نخست خردادماه امسال و تداوم آن در روزهای اخیر، موجب شده است میزان مصرف روزانه آب در شهر تهران امسال برای نخستین بار از ۳.۶ میلیون مترمکعب فراتر رفته و حتی گمان آن برود که با افزایش تدریجی دما در روزهای آینده و تداوم اوج‌گیری بیماری کرونا، این میزان به مرز هشداردهنده و باورنکردنی چهار میلیون مترمکعب برسد.
با این حال، عبور ایمن از این شرایط سخت با در نظر گرفتن توصیه‌های بهداشتی و مراقبت‌های لازم برای همه در مقابل ویروس کرونا، در صورت همکاری همگانی و درک عمومی شرایط موجود کاملا شدنی و امکان‌پذیر است.
شاید برای بیشتر مردم دسترسی به آب لوله‌کشی یک امر بدیهی است اما برای تحقق این امر تلاش بسیار و سرمایه‌گذاری فراوانی انجام شده و اکنون هزاران نفر در شهر تهران برای حفاظت و افزایش پایداری شبکه آب به صورت شبانه‌روزی در حال فعالیت هستند تا خدمات مطلوب و مستمر در اختیار مشترکان قرار بگیرد.
این تلاش‌ها در تابستان امسال با مراقبت و حساسیت بیشتری پیگیری خواهد شد تا کمترین وقفه‌ای در تامین آب شرب شهروندان ایجاد نشود اما در سوی دیگر این تعامل دوجانبه، از مصرف‌کنندگان انتظار می‌رود بدون کمترین غفلت در رعایت توصیه‌های بهداشتی، مصارف خود را به گونه‌ای مدیریت کنند که بار اضافی روی شبکه تحمیل نشود.
به استناد مصوبه کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی، میزان سرانه مطلوب مصرف آب خانگی در کشور، ۱۵۰ لیتر برای هر نفر در هر روز (۷۵۰ لیوان آب) تعیین شده است. حال اگر مصرف روزانه آب شهر تهران را به طور متوسط حدود ۳.۶ میلیون مترمکعب در نظر بگیریم، با روزانه فقط یک لیوان صرفه‌جویی در مصرف آب توسط هر ایرانی، می‌توان در یک هفته به اندازه مصرف یک روز کل شهر تهران و در یک سال تقریبا به اندازه گنجایش مخزن سد امیرکبیر در مصرف آب شرب صرفه‌جویی کرد؛ فقط با روزانه یک لیوان صرفه‌جویی.
حال با در نظر گرفتن میلیاردها تومان هزینه از سرمایه‌های ملی برای ساخت سدی با گنجایش سد امیرکبیر و شبکه‌های انتقال و توزیع و تصفیه‌خانه و سایر تاسیسات مرتبط و مهم‌تر از آن حفظ منابع آبی برای آیندگان، مطلوب نیست برای حتی روزانه یک لیوان صرفه‌جویی در مصرف آب، حساسیت نشان دهیم؟
۲۰۲۳
تاریخ انتشار: ۸ تیر ۱۳۹۹ - ۱۱:۳۲
تهران- ایرناپلاس- رشد شتابان و کم‌سابقه مصرف آب شرب در هفته‌های اخیر، نفس‌های شبکه توزیع آب را از نخستین روزهای تابستان ۹۹ به شماره انداخته است.